.png)
Ajo filloi të botonte në moshën dyzetvjeçare, por suksesi i saj i parë mbarëbotëror, “Shtëpia e Shpirtrave”, u pasua nga afro 30 libra që shitën rreth 70 milionë kopje në 42 gjuhë. Sot Isabel Allende është gati të mbushë tetëdhjetë vjeç - ajo lindi në Lima (Peru) më 2 gusht 1942 - dhe jeton në San Francisko. Ajo beson se Kili e meriton një shans me Gabriel Boriçin, ajo flet pa problem për martesat dhe marrëdhëniet e saj, për frikën që ka për brezin e nipërve dhe mbesave për të ndërlikuar jetën e tyre për dashuri... “Duhet të vuajnë, përndryshe si do e kuptojnë çfarë është jeta?”
Romani juaj i fundit, “Violeta” fillon gjatë pandemisë së gripit të quajtur “spanjoll” dhe përfundon në kohën e Covid. Letërsia është një mjet i shkëlqyeshëm për ngjarje të tilla, a nuk mendoni?
Ideja më lindi kur nëna ime vdiq, një vit para pandemisë. Nëse do të kishte jetuar edhe një vit, do të ishte njëqind, një shekull.
Ajo lindi gjatë një pandemie, sepse gripi spanjoll mbërriti në Kili në vitin 1920, dhe ajo do të kishte vdekur gjatë një tjetre. Pas vdekjes së saj, shumë më sugjeruan që të shkruaja historinë e saj. Ajo dhe unë patëm një marrëdhënie të mrekullueshme, por jeta e saj nuk ishte e njëjtë, sepse ajo ishte gjithmonë e nënshtruar, së pari ndaj babait të saj dhe më pas ndaj burrit të saj. Nuk ka përmbushje personale për një grua nëse nuk mund të mbajë veten. Nëse varesh nga dikush tjetër për të paguar faturat, duhet të ulësh kokën. Ky ishte fati i nënës sime, pavarësisht se ishte grua shumë kreative”.
Ju ishit një artiste, një piktore.
Ajo pikturonte, po dhe kishte ide për biznes. Po ta kishin dëgjuar babai dhe i shoqi, do të ishin pasuruar. Ajo kishte një instinkt shumë të mirë investimi.
Çfarë e dallon brezin tuaj nga ai i nënës suaj? Në një kohë të shkurtër u krijua një humnerë.
Gratë e brezit tim kanë mundur të largohen nga shtëpia, shumë kanë shkuar në universitet, edhe pse unë jo; thjesht kërkuan punë, siguruan bukën e gojës. Por në një klasë të caktuar shoqërore.
Më të përulurit dhe më punëtorët kanë punuar gjithmonë për të mbajtur familjen, e kam fjalën për klasën që edukonte vajzat të bëheshin bashkëshorte dhe nëna.
Ju gjithmonë jeni përpjekur të krijoni personazhe të guximshme femra.
Vetëm se jam e rrethuar nga femra të jashtëzakonshme! Personazhet i zhvilloj shpesh duke u nisur nga një model i vërtetë, por realiteti gjithmonë e tejkalon imagjinatën time, arrijnë të bëjnë gjëra që nuk do t’i kisha ëndërruar kurrë.
A keni menduar ndonjëherë për temat themelore të veprave tuaja?
Temat janë gjithmonë të njëjta: dashuria dhe vdekja. Dhuna, nevoja për drejtësi, besnikëri dhe guxim. Dhe një temë që më ndjek: mosndëshkimi i pushtetit, si brenda familjes, ashtu edhe në shoqëri.
Ju keni harruar feminizmin...
Sigurisht, feminizmi ka shënuar jetën time! Ne jetojmë në një patriarki. Morali, ligjet, gjithçka u krijua nga burrat. Ne gratë duhet të futemi në të çara për të dëgjuar zërin tonë. Çdo herë fitojmë pak më shumë hapësirë, por ende nuk mjafton. Ka një luftë të vërtetë ndaj grave. Sipas kësaj logjike, çdo pushtim nuk është i mirë. Por gratë ngadalë gërryejnë gjithnjë e më shumë hapësirë. Dhe ata do t’ia dalin, por unë nuk do të jetoj aq sa për ta parë atë ditë. E megjithatë, ndjej energjinë nëntokësore të të rinjve që rrjedh. Shikoni çfarë ndodhi në Kili.
Pikërisht atje doja të shkoja...
Një djalë i ri, Gabriel Boriç fitoi... Dhe kush votoi për të? 63% e femrave dhe tre në katër të rinj. E ndjej atë energji, ndaj jam shumë optimist për të ardhmen. Ata nuk do të rrinë duarkryq në mëshirën e këtyre parukeve që sundojnë botën. Këta pleq.
Çfarë mendoni se doli nga ato zgjedhje?
Ajo që ka shumë vite që ka flluska. Pabarazitë, pakënaqësia, korrupsioni dhe mosndëshkimi sollën krizën sociale të 2019-s. Protestuesit nuk e kishin të qartë se çfarë donin, por problemi ishte privatizimi, gjendja e arsimit, pensionet tronditëse të ulëta, korrupsioni total i sistemit sesa ai që buronte nga një diktaturë. Më pas, pandemia i mbylli të gjithë në shtëpi dhe dukej se çështja ishte mbyllur por në kohën e zgjedhjeve gjithçka u rishfaq, sepse sigurisht nuk u harrua. Gjërat po ndodhin.
A e keni lënë pas përgjithmonë Kilin?
Po. Në thelb, kur shkoj në Kili ndihem e huaj. Diktatura e ka transformuar plotësisht. Është një vend tjetër. Ndihem kiliane kur flas me njerëzit, por nëse shkoj atje ndihem e huaj si në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ku jetoj tani.
Nuk jeni aspak nostalgjike?
Më mungon koha kur ndjeja se i përkisja një vendi. Por është një nostalgji sentimentale, romantike dhe shumë joreale.
Një nostalgji që, megjithatë, është e mirë për punën tuaj?
Po, sepse të shkruarit ushqehet me rrënjët e mia. Këtë libër të fundit, për shembull, edhe nëse nuk e them kurrë, nuk do të kisha mundur ta shkruaja nëse nuk do të kisha ardhur nga Kili. E mbaj këtu, në zemër.
Po Violeta mbart diçka tuajën në zemër? A ka diçka personale?
Pa dyshim vjen nga përvoja personale. Burri im i parë, Miguel Frías, ishte si burri i parë i Violetës. Njerëz të respektuar, njerëz të mirë. Pastaj ishte ai pasioni i dhunshëm që kisha me një argjentinas në Venezuelë. Ai më bëri fëmijë, por nuk zgjati për asgjë, menjëherë u zhgënjeva. Kur ndjej se dashuria, respekti dhe admirimi mbaron, mbaron e gjitha.
Megjithatë, ju u martuat përsëri...
Me një burrë simpatik, aventurier, që në fillim nuk e dija nëse ishte apo jo kriminel. Por edhe ajo histori përfundoi, kur kuptova që nuk kishte më afeksion nga ana e tij. Mund të kisha vazhduar, por edhe në atë rast, sapo e kuptova: Unë u divorcova në moshën 74 vjeçare dhe njerëzit më thoshin: “Po si? Do të jeni vetëm”. Por mendoj se duhet më shumë guxim për të mbajtur një marrëdhënie që nuk funksionon sesa të largoheni”.
Dhe më pas Roger u shfaq në jetën tuaj. Burri i tretë.
Më jep atë që kam nevojë: shumë dashuri. Çdo gjë tjetër mund ta marr vetë.
Marrë nga La Repubblica, përshtati në shqip Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
