Pse ëmbëlsirat do bëhen gjithnjë e më të shtrenjta

Nga Gazeta ‘Si’- Kur Rusia pushtoi Ukrainën në vitin 2022, ardhja e luftës bëri që çmimi i produkteve ushqimore të rritej – me një përjashtim, sheqerin. Por viti i kaluar ishte më i keq për njerëzit e apasionuar pas ëmbëlsirave. Ndërsa çmimet e grurit ranë, çmimet e sheqerit u rritën.

Edhe pse kanë rënë kohët e fundit, ato mbeten të larta.

Çmimi i kakaos, i rritur me 82% në 12 muaj, është në nivelin më të lartë të 46 viteve. Çmimi me shumicë i vajit të ullirit, me 9.000 euro për ton, ka arritur një rekord të të gjitha kohërave (kulmi i mëparshëm ishte 6.200 dollarë në 2006).

Në Nju Jork kontratat për dërgesat e ardhshme të lëngut të koncentruar të ngrirë të portokallit, po tregtohen me 3.07 dollarë për paund, rreth 50% më të larta se në janar të vitit të kaluar. Tregu i kafesë është më i fjetur, por çmimet për kokrrat e Arabica - lloji më i imët - janë ende në rritje me 44% që nga viti 2021.

Arsyeja e rritjes së çmimeve nuk është se konsumatorët kanë një dashuri të papritur për Coca-Cola dhe KitKat, por një sërë problemesh në rajonet ku prodhohen mallra të shijshme.

El Niño, një model klimatik, ka shkaktuar thatësira në Australi, Indi dhe Tajlandë, tre nga katër eksportuesit më të mëdhenj të sheqerit. Shiu i rrëmbyeshëm në Brazil, më i madhi, ka komplikuar transportin.

Një valë e të nxehtit në Spanjë, e cila prodhon gjysmën e të korrave botërore të ullirit, ka mbajtur të korrat e vitit të kaluar në të njëjtin nivel me atë të vitit 2022, e cila ishte më e keqja në një dekadë. Uraganët kanë zhdukur rreth 10% të pemëve të portokallit në Florida, ku rriten nëntë në dhjetë portokall amerikanë. Shiu i dendur gjatë muajve të verës lejoi që sëmundja e frikshme e kërpudhave të zeza të përhapej në Ganë dhe Bregun e Fildishtë, dy prodhuesit më të mëdhenj të kakaos në botë.

Çmimet e ngritura për mallrat e shijshme tashmë janë futur në ato të produkteve të gatshme. Kostoja e sheqerit dhe e ëmbëlsirave u rrit me pothuajse 9% në Amerikë në vitin 2023, dhe disa gjigantë të ëmbëlsirave kanë paralajmëruar se mallra të tilla ka të ngjarë të bëhen akoma më të shtrenjta gjatë vitit të ardhshëm. Në teori, kjo duhet të ul kërkesën. Megjithatë, ka pak shenja të çmimeve më të larta që dëmtojnë oreksin e konsumatorit deri më tani.

Adhuruesit e ëmbëlsirave nuk kanë zgjidhje tjetër veçse të shpresojnë se çmimet do të bien kur El Niño të zbehet, siç pritet në qershor, dhe se fermerët do të fillojnë të mbjellin më shumë në përgjigje të çmimeve ekzistuese. Megjithatë, çdo pushim ka të ngjarë të jetë jetëshkurtër.

Rregullorja pa shpyllëzim" e BE-së - rregulla të reja të ashpra për eksportet në bllok, të cilat mbulojnë kakaon, kafenë dhe vajin e palmës - do të hyjnë në fuqi në fund të vitit 2024. Rritja e kostove të pajtueshmërisë dhe pasiguria në lidhje me zbatimin mund të nxisin importuesit evropianë për të grumbulluar para afatit. Meqenëse Evropa zakonisht përbën një të tretën e importeve globale të kakaos dhe kafesë, një nxitim i tillë për furnizim do t'i jepte tregjeve globale një tronditje.

Më shqetësuese janë fenomenet që zgjasin më shumë. Në Ganë dhe në Bregun e Fildishtë, çmimet me të cilat fermerët u shesin shitësve me shumicë, të cilat caktohen nga shteti, mbeten shumë të ulëta; diçka që Paul Joule i Rabobank, një huadhënës holandez, thotë se dekurajon mbjelljet e reja pavarësisht çmimeve të larta globale.

Ai nuk pret që politikat të ndryshojnë së shpejti. Dhe ndërsa ndryshimi i klimës e bën motin ekstrem më të shpeshtë, rreziku që disa rajone të rëndësishme të prodhimit të vuajnë në të njëjtën kohë - dhe që prodhuesit më të mëdhenj në botë të frenojnë eksportet si përgjigje - vetëm rritet.

Kështu, konsumatorët do të duhet të paguajnë. Fermerët do të vazhdojnë të mungojnë. Dhe ndërmjetësit që ushqehen me luhatjet e çmimeve do të rrëmbejnë një pjesë gjithnjë e më të madhe të byrekut.

Burimi: The Economist/Përshtati Gazeta Si

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.