Një Eurovizion ndryshe nga zakonisht

Nga Gazeta Si - Midis të martës 10 maj dhe të shtunës 14 maj do të mbahet në Torino Eurovizion Song Contest, gara muzikore më e famshme dhe më popullore në botë, në të cilën marrin pjesë rreth dyzet vende dhe që tërheq çdo vit dhjetëra miliona spektatorë në mbarë botën, veçanërisht në Europë, por edhe në disa vende të kontinenteve të tjera që me kalimin e kohës e kanë dashuruar konkurrencën. Edicioni i sivjetshëm do të mbahet në Torino, sepse i fundit, i mbajtur në Roterdam, në Holandë, u fitua nga grupi italian Måneskin: sipas rregullores, vendi fitues duhet të presë edicionin e vitit të ardhshëm.

Megjithatë, do të jetë një Eurovizion pak më ndryshe nga ata që kemi parë vitet e fundit, si i pari në tridhjetë vjet që do të zhvillohet gjatë një lufte në Europë: në 1993 dhe 1994 pati luftime në Bosnje dhe Hercegovinë, sot në Ukrainë për shkak të pushtimit të Rusisë. Edicioni i Torinos do të jetë gjithashtu i pari që do t’i kthehet pothuajse normalitetit pas pandemisë së koronavirusit: në vitin 2020 Eurovizioni u anulua, ndërsa në 2021 fushata e vaksinimit sapo kishte filluar dhe edicioni holandez parashikoi kontrolle të përpikta dhe një prani të kufizuar. Më në fund, do të jetë Eurovizioni i parë i menaxhuar dhe organizuar nga RAI në më shumë se tridhjetë vjet: edicioni i fundit italian u mbajt në Romë në 1991, u prezantua nga Toto Cutugno dhe Gigliola Cinquetti dhe ishte një fatkeqësi e matur.

Lufta në Ukrainë pati dy pasoja kryesore për Eurovizionin. E para ishte përjashtimi i Rusisë nga konkursi, i cili erdhi pas një hezitimi të parë nga organizatorët, pra Bashkimi Europian i Transmetimeve (pavarësisht emrit, nuk është organ i Bashkimit Europian). E dyta është një lëvizje e pashmangshme simpatie dhe dashamirësie ndaj konkurrentëve ukrainas: Orkestra Kalush, një treshe që përzien hip hopin me meloditë tradicionale të muzikës popullore ukrainase dhe mban një këngë të quajtur “Stefania”.

Kënga nuk përmban referenca të qarta për luftën - i kushtohet nënës së një prej anëtarëve të grupit - por Kalush Orchestra ka parashikuar që të ketë shumë “surpriza” dhe simbole për “situatën aktuale” në performancën, e planifikuar për gjysmëfinalen të martën. E gjithë kjo, e kombinuar me faktin se “Stefania” ka një refren mjaft tërheqës, e bën Orkestrën Kalush shumë favorit për fitoren përfundimtare. Të dy agjencitë e basteve dhe shumica janë të sigurt për këtë. “Unë do të bëj gjithçka për të siguruar që vendi ynë jo vetëm të fitojë luftën, por edhe Eurovizionin”, tha së fundmi një nga anëtarët e grupit, Oleksandr Slobodianyk.

Megjithatë, jo të gjithë janë të bindur se Kalush Orchestra do të fitojë vërtet edicionin e këtij viti. “Publiku po tregon mbështetje të madhe për Ukrainën, por unë nuk mendoj se ata do të jenë të parët”, tha për Agence-France Presse Dean Vuletic, profesor i historisë bashkëkohore në Universitetin e Vjenës, i konsideruar si një nga ekspertët më të mirë të Eurovizionit në botë. “Në vitin 1993, Bosnja dhe Hercegovina dhe Kroacia morën pjesë në Eurovizion, por nuk përfunduan as në vendet e para”, pavarësisht se dy vendet ishin nën sulmin e Serbisë.

Megjithatë, vitet e fundit, publiku dhe juritë kombëtare të Eurovizionit kanë treguar vazhdimisht se dinë të interpretojnë një frymë të caktuar të kohës në mënyrë kolektive. Edicioni i vitit 2013 u fitua nga austriakja Conchita Wurst, një aktiviste për të drejtat e komunitetit LGBT + dhe në vitet në vijim u miratuan një sërë ligjesh në të gjithë Europën që legalizuan martesat e homoseksualëve ose bashkimet civile. Në edicionin e vitit 2021, konkurrenti britanik, këngëtari James Newman, mori gjithsej zero pikë si nga juritë kombëtare ashtu edhe nga televotimi: diçka që nuk ka ndodhur kurrë që nga zbatimi i rregullores së re të votimit dhe nga shumëkush lidhet me faktin se disa muaj më parë, Britania e Madhe kishte përfunduar daljen e saj nga Bashkimi Europian. Kënga, për të qenë e sinqertë, ishte veçanërisht e harruar.

Në gazetat britanike, rasti i Newman-it rinovoi stereotipin e rrënjosur thellë në Mbretërinë e Bashkuar që rezultatet në Eurovizion varen kryesisht nga faktorë politikë ose gjeopolitikë. Dhe kjo është, që për shembull, për të fituar vendet e Europës Lindore duhet të kërkojnë mbi të gjitha votat e vendeve fqinje, më të ndjeshme ndaj shijeve dhe kulturës së tyre, ose që Franca për të tërhequr një pjesë të madhe të publikut duhet të ndalojë së kënduari në frëngjisht ose duke shfaqur në mënyrë të dukshme “frëngjishten” e dikujt, si të thuash. Në realitet është një tezë gjithnjë e më pak e vërtetë, dhe këtë e kanë dëshmuar shumica e fitoreve të njëzet viteve të fundit, të cilat, ndër të tjera, shkuan në vende si Letonia, Turqia, Azerbajxhani dhe Serbia, pa arsye politike, por për arsye esenciale të lidhura me karizmën e këngëtarit konkurrent ose për efektivitetin e këngës së propozuar.

Asnjë hulumtim nuk ka treguar ndonjëherë se vitet e fundit “vota në bllok” ka qenë vendimtare për të fituar, me të vërtetë. Një nga studimet më të cituara mbi votat në Eurovizion, i publikuar në 2014 nga studiuesit Marta Blangiardo dhe Gianluca Baio, arriti në përfundimin se megjithëse “ka tendenca të veçanta votimi që shfaqen në raste të ndryshme”, “nuk është e qartë nëse kjo mund të konsiderohet si Dëshmi përfundimtare e njëanshmërisë, si në aspektin e favorizimit, ashtu edhe në aspektin e diskriminimit”. Pastaj është shija gjithnjë e më uniforme e audiencës europiane dhe perëndimore, e formuar nga përhapja e Spotify dhe YouTube, tani kanalet kryesore me të cilat sidomos të rinjtë dëgjojnë muzikë.

Prandaj, gjithnjë e më shpesh në Eurovizion fitojnë këngët që kanë një tipar dallues që i përmbahet shumicës dërrmuese të spektatorëve dhe jurisë kombëtare. “Sekreti nuk është të kesh një stil të veçantë, por të sjellësh diçka ndryshe dhe që të tërheq vëmendjen”, shkruante Economist disa vite më parë në një artikull me titull “Si të fitosh Eurovizionin”, me opinione nga artistë dhe proifesionistë.

Kjo është arsyeja që pas Kalush Orchestra, favoritët për një fitore të mundshme finale janë konkurrentët italianë Mahmood dhe Blanco, të cilët marrin pjesë në Eurovizion pasi dominuan në Festivalin e Sanremos me “Brividi”, që do ta çojnë edhe në Torino. “Brividi” konsiderohet e një niveli tjetër, për shkak të bashkëkohësisë së aranzhimit, talentit individual të Mahmood dhe Blanco-s dhe mënyrës intime, por njëkohësisht tërheqëse në të cilën të dyja ndërveprojnë në skenë gjatë këngës.

Është e besueshme që sivjet në Itali Eurovizioni do të vihet re më shumë se zakonisht si për Mahmood dhe Blanco ashtu edhe për faktin se tre mbrëmjet do të zhvillohen në PalaOlimpico në Torino, biletat e të cilit janë shitur brenda pak minutash. Java e Eurovizionit do të jetë një ngjarje me pak precedentë vëmendjeje dhe kurioziteti, ndoshta të krahasueshme vetëm me edicionet e fundit të Festivalit të Sanremos.

Edhe Rai, i cili do të transmetojë të gjithë edicionin, ka investuar shumë për të shmangur një edicion me shumë pengesa dhe probleme teknike si ai i vitit 1991: tre mbrëmjet do të transmetohen në Rai 1, gjë që nuk ka ndodhur kurrë vitet e fundit dhe dy këngëtarë të famshëm nga jashtë Italisë si Laura Pausini dhe Mika u përfshinë për të menaxhuar mbrëmjen, si dhe një nga dirigjentët më të shkëlqyer dhe bashkëkohorë italianë, Alessandro Cattelan.

Sa u përket masave paraprake për pandeminë, PalaOlimpico do të jetë i hapur për njëqind për qind të kapacitetit, por të gjithë shikuesit do të duhet të mbajnë maskë, sipas rregullave të vendosura nga Ministria e Shëndetësisë për aktivitetet në ambiente të mbyllura. Rreth katër mijë profesionistë mes artistëve, teknikëve dhe gazetarëve do t’i nënshtrohen një testi që konstaton negativitetin e tyre çdo 72 orë.

Marrë nga Il Post, përshtati në shqip Gazeta Si

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.