.png)
Fakti që një kontinent i shkatërruar nga dy luftëra botërore prodhoi shumë më pak biznese të destinuara për t’u bërë të mëdha në gjysmën e dytë të shekullit të 20-të, ndoshta nuk është befasuese. Por Europa nuk e rikuperoi kurrë oreksin e saj për krijimin e një biznesi të madh. Në tre dekadat e fundit, Amerika ka krijuar katër gjigantë, Google, Amazon, Tesla dhe Facebook, të njohura tani si Meta - vlerësimet e të cilave kanë kaluar 1 trilion dollarë. (Që atëherë Meta ka rënë nën këtë nivel.) Ndërkohë, asnjë nga të rinjtë e korporatave europiane nuk është rritur deri në 100 miliardë dollarë. Një kampion i viteve 2000, Skype, u ble në vitin 2011 për 8.5 miliardë dollarë nga Microsoft. Tjetri, Spotify, sot vlen vetëm 48 miliardë dollarë. SAP, gjëja më e afërt që ka kontinenti me një gjigand teknologjik, u themelua tre vjet përpara Microsoft dhe vlen më pak se 1/15 e saj.
Megjithatë ndryshimi është në ajër. Firmat europiane të themeluara në dekadën pas krizës globale financiare të 2007-09 po rriten në mënyrë shumë më mbresëlënëse se paraardhësit e tyre më të vjetër. Kapitalistët e sipërmarrjes, të cilët duan të krijojnë Google-in e ardhshëm, ndërkohë që ai është ende duke u drejtuar nga të njëjtët themeleues si më herët, po kthehen në startup-et europiane. Ka shumë të tjera për të zgjedhur. Sipërmarrësit europianë, të cilët dikur do të kishin shkuar në perëndim për të filluar një biznes, tani kanë gjasa ta nisin në shtëpi dhe jo në Silicon Valley.
Një fluks i ri kapitali është dëshmi e një strategjie të ndryshuar. Dhjetë vjet më parë, firmat europiane rrëmbyen më pak se një të dhjetën e të gjitha parave të kapitalit sipërmarrës (VC -Venture capital) të investuara globalisht, megjithëse pjesa e Bashkimit Europian në PBB-në globale ishte pak më shumë se një e pesta. Ky vit ka parë rritje të vëllimeve të marrëveshjeve në shumë rajone, por veçanërisht në Europë, e cila tani tërheq rreth 18% të financimit global të VC, sipas Dealroom. Të gjitha paratë kanë rritur vlerën e startupeve europiane. Kontinenti tani krenohet me 65 "qytete biznesesh", ose ato që kanë prodhuar një startup privat me vlerë më shumë se 1 miliard dollarë. Më shumë se çdo rajon tjetër.
Më herët, financimi nuk mungonte sepse nuk kishte kthime, madje kthimet ishin në të njëjtat vlera si fondi në SHBA. Por, amerikanët e kanë menduar Europën gjithmonë si një vend ku të dërgojnë familjen për pushimet verore dhe jo një vend ku të fillojnë biznes.
Tani po votojnë dhe me këmbë. Sequoia, një firmë amerikane që ishte një mbështetëse e hershme e Apple, Google, WhatsApp dhe YouTube, njoftoi vitin e kaluar se do të hapte zyrën e saj të parë europiane në Londër dhe filloi të rekrutonte partnerë vendas. Pytja është kur do të vijnë amerikaët e tjerë të hapin zyrat e tyre në Europë.
Sipërmarrësit po sjellin një brez të startup-eve që kanë përfituar nga rruga e bërë gati nga paraardhësit e tyre. Skype dhe Spotify mund të mos kenë përmbushur të gjitha pritshmëritë e kolegëve të tyre amerikanë, por ata u treguan sipërmarrësve se ishte e mundur të krijosh një kompani të suksesshme teknologjike në Europë dhe ta rrisësh atë me shpejtësi, shpjegon Michael Moritz nga Sequoia. Tani, thotë z. Moritz, "nuk është më gjë e keeqe të jesh i ri, të lësh universitetin dhe t'i bashkoheni një kompanie teknologjike." Ata gjithashtu i siguruan startup-eve një grup punonjësish dhe anëtarë të bordit me përvojë pune.
Kombinimi i sipërmarrësve me dëshirë investime dhe talenteve të rinj me përvojë pune ka nxitur firmat europiane të themeluara që pas krizës, të përshpejtojnë rritjen e tyre. Këtu përfshihe kopmani që dominojnë fillimisht vendet e tyre përkatëse.
“Tani Spotify është fituesi në transmetimin e muzikës, Klarna është fituesi në blej-tani-paguaj-më vonë dhe UiPath është fituesi në automatizimin e procesit robotik – ata janë të gjithë europianë,” thotë Hussein Kanji nga Hoxton Ventures . Me rikthimin në botën teknologjike, Europa po bëhet e vështirë për t’u injoruar. Zhvillimi shtrihet përtej disa firmave të mëdha.
Për Xavier Niel, një miliarder francez, themelues i teknologjisë, i kthyer në investitor, të njëjtët themelues që hapin biznese të reja në Europë, janë çelësi. Ata po lançojnë valë të reja kompanish, thotë ai, që do të thotë "më shumë sipërmarrës, më shumë talent, më shumë kapital, më shumë sukses."
Rachel Delacour shiti biznesin e saj të parë, BIME Analytics, një platformë analitike biznesi, në 2015 për 45 milionë dollarë, gjashtë vjet pasi e themeloi atë në Montpellier. Ajo filloi Sëeep, e cila ndihmon kompanitë të gjurmojnë emetimet e karbonit, vitin e kaluar. “Tani që po filloj këtë biznes të dytë, e di që nga fillimi se mund të jetë një histori globale”, thotë zonja Delacour.
Ndihmon gjithashtu që europianët që punojnë për kompanitë e fazës së hershme të bëhen pronarë. Një analizë e fundit nga Index Ventures e 350 startup-eve europiane zbuloi se mesatarisht 15-17% e firmave zotërohen nga punonjësit e saj. Kjo është rritur nga 10% pesë vjet më parë, megjithëse është ende nën shifrën prej 20-23% për startup-et amerikane.
Zhvillimet teknologjike gjithashtu kanë ulur kostot dhe u kanë mundësuar sipërmarrësve të mundshëm që të nisin firmat e tyre në shtëpi në Europë në vend që të largohen për në Kaliforni. Fillimi i një biznesi në internet më parë përfshinte blerjen e bankave të serverëve dhe hapësirës për t'i ruajtur ato. Ardhja e kompjuterit cloud do të thotë që firmat në vend të kësaj mund të marrin me qira fuqinë përpunuese nga Shërbimet Ueb Amazon dhe zyrat më të vogla. Pandemia i ka detyruar menaxherët e fondeve të pranojnë marrëveshjet me Zoom. Kjo ul rëndësinë e afërsisë gjeografike.
Dy pyetje të mëdha qëndrojnë mbi rilindjen e sipërmarrjeve të Europës. E para është shkalla në të cilën kapitali që derdhet në të është thjesht i derdhur nga likuiditeti që ka “përmbytur” tregjet që nga fillimi i pandemisë. Që nga fillimi i pandemisë, katër bankat qendrore më të mëdha në botë kanë nxjerrë kolektivisht më shumë se 9 trilion dollarë para në sistemin financiar global, duke ulur rendimentet e obligacioneve. Kjo i ka dërguar investitorët në ndjekje të aktivive gjithnjë e më të rrezikshme në ndjekje të kthimeve. Ndërsa bankat qendrore tërheqin programet e tyre të blerjes së aktiveve, yield-et e aktiveve më të sigurta do të fillojnë të forcohen, duke vënë në rrezik financimin e mjaftueshëm të VC-ve të Europës.
Një pyetje tjetër e rëndësishme është nëse kjo përiudhë lulëzimi rezulton në ndëertimin e disa gjigandëve të teknologjisë në stilin amerikan apo thjesht njëgrup firmash që do të blihen më vonë nga blerës më të mëdhenj jashtë Europe.
Kjo, nga ana tjetër, do të përcaktojë nëse momenti i dedikuar sipërmarrjes së kontinentit ndizet vetë apo ndez diçka më të madhe. Qeveritë kanë hartuar skema për të katalizuar krijimin e biznesit për dekada, por përgjigja rezulton të jetë e thjeshtë. "Nuk ka asgjë që mundshembujt e suksesit për të frymëzuar njerëzit," thotë z. Moritz. I takon gjigandëve europianë të vendosin se sa frymëzim do të ofrojnë.
Burimi: The Economist/Përshtati:Gazeta “SI”
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
