.png)
Vladimir Lenin besonte se një pararojë e vogël nëpërmjet forcës së vullnetit, mund të shfrytëzonte historinë për të transformuar mënyrën se si funksionon kapitalizmi global. Ai kishte të drejtë. Megjithatë, revolucionarët nuk kanë qenë bolshevikë me mjekër, por disa mijëra investitorë, kryesisht të vendosur në Silicon Valley, që zotërojnë më pak se 2% të aseteve institucionale të botës. Në pesë dekadat e fundit, industria e kapitaleve sipërmarrëse (VC) ka financuar ide apo iniciativa që kanë vazhduar të transformojnë biznesin global dhe ekonominë botërore. Shtatë nga dhjetë firmat më të mëdha në botë u mbështetën nga VC. Paratë e VC kanë financuar kompanitë që qëndrojnë pas motorëve të kërkimit, iPhone, makinave elektrike dhe vaksinave mRNA.
Tani makina e ëndrrave të kapitalizmit po rritet dhe transformohet. Ky turbocharging i botës së sipërmarrjes sjell rreziqe të konsiderueshme, nga themeluesit egomaniakë që djegin para të thata deri tek kursimet e pensioneve që shpërdorohen për startup-et. Por në planin afatgjatë, kapitalizmi gjithashtu premton ta bëjë industrinë më globale, të kanalizojë kapitalin e rrezikut në një gamë më të gjerë industrish dhe ta bëjë VC më të aksesueshme për investitorët e thjeshtë. Një grup më i madh kapitali që i shkon pas një grupi të madh idesh, do të nxisë konkurrencën dhe ka të ngjarë të nxisë inovacionin, duke çuar në një formë më dinamike të kapitalizmit.
Skena VC i ka rrënjët në vitet 1960 dhe ka qenë e papërshtatshme në botën financiare. Ndryshe nga kostumet, sofistikimet dhe pallatet e Hamptons të Ëall Street-it, kapitali sipërmarrës preferon thjeshtësitë, mendjelehtët dhe vilat kaliforniane. Veçantia e tij është intelekti.
Financat janë rritur në masë e sasi dhe po përshtaten me flukset monetare të aseteve të maturuara. VC ka mbetur një industri që financon sipërmarrës të çuditshëm.
Rezultatet kanë qenë befasuese. Pavarësisht investimit të shumave relativisht modeste gjatë dekadave, fondet e VC të Amerikës kanë krijuar firma që sot vlejnë të paktën 18 trilionë dollarë të tregut total publik. Ky rekord pasqyron rritjen marramendëse të platformave të mëdha të teknologjisë si Google. Kohët e fundit, start up-et e vogla të mbështetur nga VC janë bërë dominuese në listën totale.
Gjatë dekadës së kaluar, që cilësohet e artë, një indeks i fondeve amerikane VC, ka bërë kthime vjetore të përbërë prej 17%. Disa kanë bërë shumë më mirë se kaq.
Ky sukses tani po përhapet me shpejtësi. Siç listojnë firmat e mbështetura nga VC, fitimi i papritur që rezulton po rishpërndahet në fonde të reja. Ndërkohë, me normat e interesit ende të ulëta, skemat e pensioneve, automjetet dhe kompanitë me pasuri sovrane janë ziliqare dhe po përpiqen të ndajnë më shumë para për fondet e dedikuara ose të krijojnë fondet e tyre të dedikuara. Deri më tani, brenda 2021-shit janë shpërndarë 600 mld lekë.
Ndërsa paratë derdhen, VC po depërton ekonominë më thellë dhe më gjerë. Ajo që dikur ishte një çështje amerikane, tani është një çështje globale, me 51% të marrëveshjeve në vitin 2021, jashtë Amerikës. Skena e VC në Kinë është zvogëluar kohët e fundit për shkak të një goditjeje të teknologjisë së konsumatorit nga Xi Jinping, presidenti i vendit. Megjithatë, industria po lulëzon në pjesën tjetër të Azisë dhe pas dekadash gjumi, inovacioni në Europë po zgjohet, me 65 qytete që presin start ups.
Lulëzimi i kapitalit sipërmarrës deri më tani është fokusuar në një grup të ngushtë firmash të teknologjisë së konsumatorit, si Airbnb dhe Deliveroo. Këtë vit investimet në energjinë e pastër, hapësirë dhe bioteknologji ishin dyfishi i atyre të vitit 2019.
Industria po bëhet më e hapur. Ndërsa dikur një elitë komode fondesh kishte fuqi të pazakontë, tani firmat kryesore financiare janë të përfshira dhe ka mjete që lejojnë investitorët e zakonshëm të ekspozohen me pak para. Konkurrenca po i detyron VC-të e të gjitha llojeve të eksperimentojnë me strategji të reja, duke përfshirë ndjekjen e karrierës së krijuesve individualë.
Natyrisht, ka rreziqe. Njëra është se paratë korruptojnë individë. Rritja e vlerësimeve dhe kapitali i bollshëm mund t'i bëjnë firmat dhe mbështetësit e tyre të vetëkënaqen. Nga 100 firmat kryesore të listuara në 2021, 54 janë në të kuqe, me 71 miliardë dollarë humbje kumulative. Qeverisja mund të jetë e paimagjinueshme. Fondi i Vizionit prej 100 miliardë dollarësh i SoftBank, që shkruan çeqet për startup-et , është përfshirë nga konfliktet e interesit. Themeluesit largohen nga drejtësia.
Një rrezik tjetër është se, si në çdo klasë aktivesh, kthimet zvogëlohen me derdhjen e parave. Fondet kryesore mund të zbulojnë se, përveçse duhet të përballen me lulëzimin dhe rrënimin famëkeq të VC-së, kthimet afatgjata janë më të ulëta se sa shpresonin.
Megjithatë, ajo që është e vështirë për investitorët mund të jetë ende e mirë për ekonominë. Është më mirë që një dollar i margjinalizuar të shkojë për kompanitë e reja sesa për banesat luksoze ose për një treg të përmbytur obligacionesh.
Një përplasje e VC-së e shkaktuar nga rritja e normave të interesit nuk do të destabilizonte sistemin financiar, sepse startup-et kanë borxhe të ulëta. Edhe nëse firmat e mbështetura nga VC djegin paratë, pjesa më e madhe e tyre do të rrjedhë tek konsumatorët: mendoni për të gjitha ato udhëtime me makinë të subvencionuara dhe ushqime të dorëzuara në shtëpi. Në minimum, bumi do të rrisë konkurrencën. Investimi VC këtë vit do të tejkalojë shpenzimet totale kapitale dhe shpenzimet për kërkim-zhvillim nga pesë firmat më të mëdha të teknologjisë, të cilat gjithashtu po dekurajohen nga blerja e konkurrentëve të mundshëm.
Çmimi më i madh do të ishte më shumë inovacion.
NJë sasi parash nuk mund të krijojë sukses pa punë. Oferta globale e sipërmarrësve vështirë se është e rregulluar dhe shumë ide mbeten të nënshfrytëzuara.
Rritja e investimeve në mbarë botën bën të mundur bashkimin e tyre jashtë Amerikës. Barrierat për krijimin e bizneseve të reja po bien, falë digjitalizimit dhe punës në distancë.
Kapitali sipërmarrës synon të marrë idetë e mira dhe t'i bëjë ato më të mëdha dhe më të mira: është e drejtë të zbatohet kjo logjikë në vetë industrinë.
Burimi: The Economist/ Përshtati: Gazeta “Si”
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
