Goran Bregoviç: Me muzikë mund të bëj atë që politikanët nuk munden. Të bashkoj kultura, fe dhe popuj të ndryshëm

Nga Gazeta Si - “Qoftë në kishë, në sinagogë apo në xhami, vetëm sfondi ndryshon, lutja mbetet e njëjtë”, siguron Goran Bregoviç, muzikant, kompozitor, interpretues brilant i traditave ballkanike dhe të Lindjes së Mesme. Një botë tingujsh u shfaqën në albumin e tij të ri, “The Belly Buttom of the World”, nga 19 maji për Deutsche Grammophon, tri rrëfime lirike të bazuara në liturgjitë e krishtera, hebraike dhe myslimane.

Si erdhi ky eksplorim i juaj tek e shenjta?

Nga një komision i “Basilica di Saint Denis” të Parisit. Pesë pjesë të regjistruara gjatë pandemisë, të shkruara për tre violina solo, orkestër dhe “Wedding and Funeral Band”.

Tri violina si tri fe...

“Secili me tingullin e vet specifik, violina klasike, kletzmer dhe ajo arabe kërkojnë teknika të ndryshme loje. Instrumenti është i njëjtë, por secili shpreh individualitetin e tij. E njëjta gjë ndodh edhe me besimet, më shpjegoi një ekspert i liturgjisë i Papa Woytjla se bërthama e përbashkët e monoteizmit gjendet në lutje, për të gjithë një vështrim në të shkuarën dhe të ardhmen.

E njëjta pamje që shpreh edhe në muzikë?

E vetmja gjuhë universale, aq sa mjetet e para datojnë 20,000 vjet më parë. Me muzikë mund të bëj atë që politikanët nuk munden: të bashkoj kultura dhe popuj të ndryshëm, madje edhe armiq.

“La Wedding and Funeral Band” është një shembull.

Fatkeqësisht mrekullia e muzikës ndodh vetëm për ata që e performojnë atë. Për botën e jashtme, mbetet një shembull për të reflektuar. Nuk mjafton për të ulur armët.

Pse janë luftërat më të ashpra midis popujve vëllazërorë?

Sepse është më e lehtë të urresh sesa të jetosh së bashku duke respektuar dallimet. Aty ku ka varfëri dhe nënkulturë të madhe, demokracia, thoshte Aristoteli, nuk është gjithmonë forma më e mirë e qeverisjes.

Pozicioni juaj për konfliktin në Ukrainë?

Unë vajtoj për të gjithë të vdekurit, ushtarë dhe civilë, ukrainas dhe rusë. Një brez i zhdukur për një çështje kufijsh. Pushteti nuk ka mëshirë, nuk merr parasysh vuajtjet. E tashmja dhe e ardhmja. Në Sarajevë, qytetin tim, tre vjet rrethim kanë lënë plagë që 30 vjet më vonë ende rrjedhin gjak. Pajtimi është një rrugë e gjatë dhe e vështirë. Urrejtja dhe dhuna janë trashëgimi për ata që do të vijnë.

Në kopertinë ju dërgoni një puthje në barkun e një gruaje shtatzënë me globin të bërë tatuazh.

Kërthiza e botës! Si kënga e Jovanottit. Por këtu qëndron për diçka tjetër. Kërthiza është toka mëmë, e përdhunuar nga lakmia e fëmijëve të saj. Pasojat janë të dukshme. Por, siç ndodh me luftërat, ne i vëmë re vetëm kur na prekin nga afër. Gjithçka që ndodh jashtë Europës duket se nuk na shqetëson.

Në një botë globale, pse emigrantët kanë kaq frikë?

Le ta kthejmë pyetjen: si do të ishte bota pa emigrantët? Vaksina më e mirë kundër Covid u shpik nga dy turq që jetonin në Gjermani dhe pa një djalë sirian të quajtur Steve Jobs nuk do të kishim iPhone. Emigrantët janë pasuri që vijnë. Ndalimi i tyre është shumë jo inteligjente.

Çfarë mendoni për fyerjen që iu bë futbollistit serb Vllahoviq: cigan!

Se ata nuk e dinë se çfarë thonë. Ciganët janë të vetmit njerëz në histori që nuk kanë bërë kurrë luftë. Në këmbim, ata lanë gjurmë të kulturës së tyre kudo.

Stadiumi i fanatizmit?

Ai po harron se futbolli është një lojë. Nëse keni vetëm një shok ju luani tenis, nëse keni 10 luani futboll. Gjithmonë kam gjetur 10 miq kudo.

Edhe kur ishit në Itali?

Sigurisht, në moshën 18-vjeçare kam jetuar midis Napolit dhe Ischia, performoja në piano bare dhe klube striptizmi.

Kolona zanore për Kusturica dhe Chéreau janë të paharrueshme, a keni ndonjë projekt të ri në kinema?

Tri filma: një amerikan, një serb, një italian. I pari që do të arrijë do të jetë në Modigliani”. (Goran nuk përmend emra, por Johnny Depp sapo ka shpallur biografinë me Pacinon dhe Scamarcio). /Il Corriere della Sera/

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.