.png)
Kur ulemi në tavolinën tonë të zyrës, duhet të programojmë një alarm në telefonin tonë që na kërkon të ngrihemi. Ka shumë studime tashme që që kanë nxjerrë në pah sesi “joaktivët” janë më të ekspozuar ndaj diabetit, obezitetit, sëmundjeve kardiovaskulare dhe tumoreve. Një punim i botuar muajt e fundit në Jama Cardiology arriti në përfundimin se njerëzit që qëndrojnë ulur për më shumë se 8 orë kanë rrezik të vdekshmërisë dhe sulmeve në zemër, dështimit të zemrës ose sëmundjeve kardiovaskulare midis 17% dhe 50% më shumë se ata që kalojnë më pak se 4 orë ulur.
Tani një tjetër studim i sapo publikuar në Jama ka zbuluar se njerëzit që rrinë ulur për një kohë të gjatë në shtëpi ose në punë kanë rrezik më të lartë të zhvillimit të demencës sesa njerëzit që ulen më pak. Studiuesit kanë raportuar se efektet negative të qëndrimit shumë ulur vlejnë edhe për njerëzit që ushtrojnë rregullisht aktivitet fizik nëse qëndrojnë në tavolinë për pjesën më të madhe të ditës.
Si u krye studimi
Në studim, shkencëtarët nga Universiteti i Kalifornisë Jugore dhe universitete të tjera përfshinë pothuajse 50 mijë njerëz, duke përfshirë burra dhe gra të moshës 60 vjeç e lart (asnjë nuk vuante nga demenca) të dhënat e të cilëve ruhen në arkivin e madh të UK Biobank që mbledh të dhëna për jetën, shëndetin dhe vdekjet e mijëra britanikëve.
Shumë nga pjesëmarrësit mbanin një gjurmues të sofistikuar të aktivitetit për një javë që mati imtësisht lëvizjet dhe qetësinë e tyre gjatë gjithë ditës. Me ndihmën e algoritmeve të inteligjencës artificiale të aftë për të interpretuar leximet e gjurmuesve, shkencëtarët identifikuan çdo minutë të ditës së vullnetarëve: kur lëviznin dhe kur uleshin ose qëndronin të qetë, por nuk flinin. Shkencëtarët më pas monitoruan kushtet mjekësore të njerëzve për shtatë vitet e ardhshme, duke analizuar dokumentet spitalore dhe të dhënat mjekësore që tregonin çdo lloj detaji
Nivelet ekstreme të stilit të jetesës së ulur nuk janë aq të pazakonta
Studiuesit kanë gjetur një lidhje të fortë midis stilit të jetesës ulur dhe shëndetit të trurit. Nëse rrini ulur për më shumë se 10 orë në ditë (dhe shumë nga vullnetarët e bënë), rreziku i zhvillimit të demencës gjatë shtatë viteve të ardhshme ishte 8% më i lartë se ata që rrinin ulur për më pak se 10 orë. Në fakt, rreziku i demencës ishte 63% më i lartë për njerëzit që kaluan të paktën 12 orë në një karrige. “Nuk është aq e pamundur të kalosh 10-12 orë ulur. Ndodh në punë, në makinë gjatë udhëtimit, në drekë dhe darkë”, nënvizon David Raichlen, profesor i shkencave biologjike dhe antropologjisë në Universitetin e Kalifornisë Jugore, një nga autorët e veprës. “Këto nivele ekstreme të sjelljes sedentare janë ato ku ne shohim një rrezik shumë më të lartë të rënies së kujtesës”
Aktiviteti fizik nuk kompenson 10 orë qëndrim sedentar
Çuditërisht, studiuesit vunë re se edhe ushtrimi i aktivitetit fizik nuk sillte ndonjë përfitim. “Njerëzit që merreshin me aktivitet fizik ose sport, por më pas u ulën për 10 orë ose më shumë, ishin po aq të prirur ndaj demencës sa njerëzit që nuk ushtroheshin”, thonë autorët. Studimi është asociativ dhe nuk mund të vërtetojë se qëndrimi ulur shkakton rënie kujtese domosdoshmërisht. Nuk ka as një shpjegim të qartë se pse këto dy gjëra janë të lidhura. Vetëm hipoteza. “Rrjedha e gjakut cerebral mund të ndikohet nga qëndrimi ulur, duke reduktuar furnizimin me oksigjen dhe lëndë ushqyese në tru”, supozojnë studiuesit. Për më tepër, qëndrimi ulur për orë të tëra, ndoshta para televizorit, nxit sjellje që janë negative për shëndetin afatgjatë, si të ngrënit keq dhe ushqimet e pashëndetshme.
Lëvizni më shpesh, edhe nëse bëni aktivitet fizik
“Armiku i vërtetë i inflamacionit, shëndetit kardiovaskular dhe rënies së kujtesës është një mënyrë jetese e ulur”, konfirmon Gianfranco Beltrami, nënkryetar i Federatës Italiane të Mjekësisë Sportive, i cili nënvizon se sa pak studime vlerësojnë pasojat shëndetësore të një stili jetese ulur. “Të praktikosh një sport në mënyrë të strukturuar nuk mjafton për shëndetin tonë nëse qëndrojmë joaktivë për pjesën tjetër të ditës”, thotë mjekja sportive. Dhe kjo vlen edhe për fëmijët dhe adoleshentët: “Të luash tre ose katër orë në javë futboll ose basketboll nuk sjell përfitime të mëdha nëse për pjesën tjetër të orëve ulesh në shkollë, në kompjuter ose në stacionin e lojërave, duke marrë parasysh se një javë ka 168 orë. Prandaj është më mirë të përpiqeni të lëvizni më shpesh, edhe kur punoni ose qëndroni në shtëpi.
Pushime aktive në zyrë
Marrja e pushimeve aktive, veçanërisht në mjedisin e punës, mund të jetë një zgjidhje për të kufizuar rreziqet e shëndetit të dobët. Në përgjithësi, rekomandohen pushime aktive prej 10 minutash çdo orë pune të vazhdueshme, ose 3-5 minuta pushime çdo gjysmë ore.
Por çfarë mund të bëhet për të thyer rutinën ulur?
- Përdorni shkallët sa herë që është e mundur
- Duke ecur duke folur në telefon
- Zhvilloni takime në këmbë
- Shkoni në punë në këmbë (ose zbrisni një stacion më përpara nëse përdorni transportin publik)
- Ngrihuni nga karrigia sa herë që është e mundur
- Punoni në këmbë
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
