.png)
Duke u bazuar në të dhënat e sondazhit shumë të cituara mbi evolucionin e marrëdhënieve shoqërore gjatë dhe pas pandemisë, një seri artikujsh të botuar në SHBA dhe Mbretërinë e Bashkuar gjatë dy viteve të fundit janë fokusuar në një reduktim të ndjeshëm të miqësive mes burrave. Të dhënat konfirmuan tendencat e izolimit para pandemisë që janë përshpejtuar vitet e fundit pasi nivelet e vetmisë janë rritur në mbarë botën, duke prekur më shumë meshkujt dhe vendet më individualiste.
Në shumë reflektime të sugjeruara nga analiza e të dhënave, kriza në miqësitë e meshkujve, e shoqëruar pjesërisht me rritjen e orarit të punës dhe prirjen më të madhe për të ndryshuar vendin e punës dhe rrjedhimisht mjedisin, përshkruhet mbi të gjitha si një efekt indirekt i ndikimit të stereotipeve mbi maskulinitetin në shoqërinë bashkëkohore. Sipas këtyre interpretimeve, pajtueshmëria me normat tradicionale gjinore i dekurajon meshkujt të ndajnë dobësitë e tyre dhe përcakton një reduktim - në disa raste një dëmtim - të shprehjeve të emocioneve të nevojshme për të zhvilluar marrëdhënie intime ndërpersonale.
Debati më i fundit mbi krizën e miqësive mashkullore u zhvillua veçanërisht në vitin 2021, pas publikimit të të dhënave nga një anketë e qendrës studimore të Institutit Amerikan të Ndërmarrjeve mbi popullsinë amerikane. Sipas sondazhit, përqindja e meshkujve që thonë se nuk kanë miq të ngushtë është rritur nga 3 në 15 për qind gjatë 30 viteve të fundit. Dhe ajo e meshkujve që thonë se kanë të paktën gjashtë miq ka rënë nga 55 në 27 për qind. Tendenca të ngjashme janë regjistruar edhe në popullatën femërore, por në një masë shumë më të vogël.
Për t’i dhënë rëndësi debatit për shëndetin janë studimet e shumta që kanë përshkruar prej kohësh miqësitë e ngushta si një faktor të rëndësishëm për shëndetin dhe kanë treguar një korrelacion midis reduktimit të marrëdhënieve shoqërore dhe rritjes së rrezikut të çrregullimeve si depresioni, ankthi, sëmundjet e zemrës dhe goditjet në tru. Korrelacionet janë në disa raste aq të forta sa autorët e këtyre kërkimeve e barazojnë mungesën e lidhjeve sociale me faktorët e njohur dhe të provuar të rrezikut shëndetësor, siç është pirja e duhanit. Disa studiues kanë analizuar gjithashtu marrëdhënien midis mungesës së marrëdhënieve shoqërore dhe ekspozimit ndaj dhunës, dhe të tjerë e kanë lidhur izolimin me rritjen e dhunës sociale.
Studiuesja amerikane Niobe Way, e cila jep mësim psikologjinë e zhvillimit në Universitetin e Nju Jorkut, ka vëzhguar dhe studiuar prej kohësh fenomenin e humbjes së miqësive të ngushta mashkullore në adoleshencën e vonë, pavarësisht dëshirës së djemve për t’i mbajtur ato. I futur në mënyrë të rastësishme në një “krizë lidhjeje” kolektive dhe më të gjerë, izolimi progresiv i adoleshencës së vonë do të ishte - së bashku me një respektim paralel dhe në rritje ndaj stereotipeve gjinore - një nga faktorët në themel të tendencës së shumë të rriturve për t’u bërë mosbesues dhe “emocionalisht analfabet”.
Hipoteza e mbështetur nga Way është se të rinjtë kalojnë një krizë lidhjeje sepse ata jetojnë në një kulturë që cakton një gjini – mashkull apo femër – për nevojat, aftësitë themelore njerëzore, duke përfshirë ndjeshmërinë dhe dashurinë, aktivitetet dhe marrëdhëniet inkurajuese ose dekurajuese sipas rastit. Me vetëdije ose pa vetëdije, sipas Way, ne priremi t’i mësojmë djemtë të jenë të paprekshëm dhe të konsiderojnë ashpërsinë dhe pandjeshmërinë si cilësi themelore mashkullore, dhe në vend të kësaj të dobësojmë ndjeshmërinë dhe aftësinë për të pasur lidhje emocionale.
“Nëse i shikoni fëmijët, ata janë mjaft të hapur dhe të dashur me njëri-tjetrin, dhe më pas ndodh diçka”, i tha New York Times psikologu amerikan Fred Rabinowitz, kryetar i departamentit të psikologjisë në Universitetin e Redlands, Kaliforni. Në një libër që përshkruan vështirësitë e psikoterapistëve në kapërcimin e barrierave që pengojnë shumë burra nga kërkimi i ndihmës, Rabinowitz argumenton se ato pengesa përforcohen nga mesazhet sociale dhe tendenca midis burrave të rritur për ta parë hapjen dhe cenueshmërinë emocionale si një tabu.
Në fillim të viteve 1990, psikologu amerikan Ronald F. Levant, ish-drejtor i Shoqatës Amerikane të Psikologjisë, shoqata më e madhe e psikologëve në Shtetet e Bashkuara, vuri re një formë specifike të aleksitimisë, një gjendje që redukton ndërgjegjësimin për emocionet e dikujt dhe aftësinë për t’i përshkruar dhe komunikuar ato. Ai e quajti atë “aleksitimia normative mashkullore”, pasi e gjeti atë tek djemtë dhe burrat që u rritën në përputhje të rreptë ndaj normave tradicionale të gjinisë mashkullore, të cilat theksojnë ashpërsinë, qëndrueshmërinë dhe konkurrencën dhe dekurajojnë shprehjen e emocioneve.
Në një studim të botuar në vitin 2012 nga studiuesja Emily Karakis, e Universitetit të Akronit në Ohio, alesitimia normative e meshkujve u shoqërua me kënaqësi më të ulët të marrëdhënies, cilësi më të ulët të komunikimit dhe frikë më të madhe nga intimiteti. “Unë mendoj se burrat kanë një dëshirë të thellë për intimitet me miqtë e tyre”, tha për New York Times psikoterapisti amerikan Nick Fager, bashkëthemelues i Expansive Therapy, një grup psikoterapie në SHBA që synon kryesisht njerëzit në komunitetin LGBT+.
Sipas të dhënave nga sondazhi i vitit 2021 në SHBA nga Instituti Amerikan i Ndërmarrjeve, burrat kanë më pak gjasa se gratë të ndajnë ndjenjat e tyre personale. Vetëm 21 për qind e tyre, krahasuar me 41 për qind të grave, thanë se kishin marrë mbështetje emocionale nga një mik në javën para sondazhit. Dhe 30 për qind, krahasuar me 48 për qind të grave, thanë se kanë ndarë ndjenjat personale me një mik. 25 për qind e meshkujve, kundrejt 49 për qind të femrave, i kanë thënë të paktën një herë një miku “Të dua”.
Sipas antropologut dhe psikologut evolucionar anglez Robin Dunbar, autor i disa kërkimeve mbi miqësinë, vështirësia në krijimin e marrëdhënieve të ngushta nga burrat pasqyrojnë gjithashtu një ndryshim tipik midis burrave dhe grave në miqësi. Ato në mesin e grave priren të jenë më të personalizuara.
Përkundrazi, Dunbar i tha Guardian-it, në miqësitë mes burrave “më shumë rëndësi ka çfarë je sesa kush je”. Marrëdhëniet e këtij lloji shpesh ndërtohen rreth aktiviteteve në grup që nuk kërkojnë ndarje emocionale dhe në të cilat një person mund të zëvendësohet (për shembull, lojtarët e futbollit).
Sipas Rabinowitz, shprehja e ndjenjave tuaja drejt miqve herë pas here është një nga mënyrat më të thjeshta për të praktikuar të qenit më i hapur me burrat e tjerë në një nivel emocional. Dhe në rast se kjo sjellje shkakton siklet, do të ishte e dobishme të bëheshit i vetëdijshëm për atë shqetësim dhe të pyesni se nga vjen.
Duke ditur se burrat e tjerë ndajnë çështje emocionale, pavarësisht se sa të fortë dhe të sigurt duken nga jashtë, mund të ndihmojë gjithashtu në uljen e ndjenjave të turpit. Sipas amerikanes Brené Brown, studiuese në Universitetin e Teksasit dhe autore e disa librave dhe kërkimeve mbi turpin, cenueshmërinë dhe udhëheqjen në marrëdhëniet njerëzore, turpi është arsyeja kryesore që i mban burrat të izoluar dhe të paaftë për të marrë dhe ofruar mbështetje emocionale.
Ndërsa femrat ndjejnë turp kur nuk arrijnë të përmbushin pritshmëritë jorealiste dhe shpesh kontradiktore, shpjegoi Brown në një bisedë me Atlantic, meshkujt ndjejnë turp kur tregojnë shenja dobësie. Për shkak se mesazhet sociale që u drejtohen atyre tregojnë çdo dobësi si diçka për të cilën duhet të turpërohemi, burrat priren të shmangin bisedat rreth cenueshmërisë së tyre, të cilën ata shpesh e perceptojnë si dobësi dhe që në kërkimin e Brown konsiderohet si një kundërhelm ndaj turpit dhe një formë guximi.
Pranimi i ndjenjës së frikës dhe dhimbjes, kërkimi i ndihmës nga të tjerët, shkelja e normave kulturore gjinore që kërkojnë nga burrat të heshtin për dobësinë e tyre, për Brown, është ajo që do t’i lejonte ata të krijonin më lehtë lidhje të thella njerëzore. Dhe pjesëmarrja në takime me grupet mbështetëse të meshkujve mund të ndihmojë, për sa kohë që pjesëmarrja është e motivuar nga ky qëllim dhe jo vetëm nga dëshira për të bërë miq të rinj.
Connor Beaton, themeluesi i grupit ManTalks, tha për New York Times se ai e themeloi grupin pasi zbuloi se të mësuarit për të qenë i pambrojtur kishte përmirësuar miqësitë e tij. Disa vite më parë, ai ndau problemet e tij të abuzimit me substancat me një mik që e njihte prej vitesh dhe me të cilin kishte udhëtuar shumë, i cili e befasoi duke i thënë se kishte mendime për vetëvrasje. “Më bëri përshtypje fakti që në të njëjtën kohë dija gjithçka për këtë njeri, deri dhe gjërat që pinte dhe nuk e kisha idenë se ai ishte në kaq shumë telashe”, tha Beaton.
Marrëdhënia midis modeleve tradicionale të maskulinitetit dhe mendimeve për vetëvrasje ka qenë prej kohësh një nga temat e trajtuara në studimet e meshkujve, një fushë e studimeve ndërdisiplinore mbi ndikimet sociale, historike dhe kulturore të ushtruara mbi gjininë mashkullore në shoqërinë bashkëkohore. Në disa kërkime, idealizimi i maskulinitetit tradicional dhe paaftësia e shumë burrave për të kuptuar atë ideal konsiderohen si një faktor rreziku, sepse ata i ekspozojnë burrat ndaj rrezikut të zemërimit, zhgënjimit dhe depresionit të lidhur me përvojat e dështimit dhe që mund të përkthehen në një ulje të jetëgjatësisë.
Në një studim me 2,431 burra të moshës 18 dhe 19 vjeç, të publikuar në vitin 2015 nga psikiatri i Universitetit Fordham të Nju Jorkut, Daniel Coleman, ata që ndanin pikëpamjen se burrat duhet të siguronin një familje, të ishin të paprekshëm ose të mbështetur te vetja, kishin më shumë gjasa të zhvillonin mendime për vetëvrasjen dhe të shfaqnin shenja depresioni.
Siç tha psikoterapisti britanik Adrian Wilson-Smith për Guardian, rënia e miqësive mes meshkujve i atribuohet pjesërisht tendencës së gjetur tek shumë të rritur heteroseksualë që të presin që partnerët e tyre të kujdesen për marrëdhëniet shoqërore për të dyja anët e çiftit. Kjo pritshmëri është nga ana tjetër baza e një reduktimi progresiv të investimit emocional në marrëdhënie të reja të mundshme miqësie. /Il Post/
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
