.png)
Nga Meri Lika- Ekonomia shqiptare është në një udhëkryq; është afër humnerës; është duke ecur në fije të perit; një hap i gabuar dhe ne mund të biem në një greminë që do të na çojë në një krizë të paparë, ku shumë pak do të përfitojnë. Quajeni si të doni; le t’i vendosim emrin që i përshtatet më mirë me perceptimin e situatës. Ujku ka ardhur te shtëpia e kecave dhe mund të na gllabërojë sa hap e mbyll sytë, sepse dera është e hapur. Koha dhe mundësitë tona kanë mbaruar; ata janë armiku ynë më i keq. Ujku është pikërisht përbindëshi që u rrit jashtë kontrollit, si republikat e pavarura dhe u bë qëllim në vetvete dhe për veten e tij.
Menaxhimi i papërgjegjshëm i financave publike është problemi kryesor kombëtar. Disbalancat, joefikasiteteti, abuzimet dhe korrupsioni nuk kanë lënë rrugë për zgjidhje. “Burrat e shtetit” nuk dolën për të udhëhequr transformimet e kërkuara për të drejtuar anijen dhe për të përmirësuar cilësinë e jetës së shumicës. Ardhja e ujkut u njoftua shumë herë, por gjithmonë u gjet një rrugë e shkurtër për të vazhduar me abuzimet.
Kriza e njoftuar u shty dhe frika u humb. Së pari ishte kufiri i sipërm i raportit Borxh/PBB prej 40%; pastaj 50%; pastaj 60% dhe gjashtëmujorin e parë të këtij viti arriti në 80%. Disbalancat fiskale të vazhdueshme dukej se nuk kishin kosto për shoqërinë dhe se herët a vonë ato do të zgjidheshin me magji, ose me frymën e shenjtë. Jo kjo nuk mund të ndodh; çekuilibrat buxhetorë të dekadës së fundit, thjesht derdhën gotën.
Në përgjithësi, deficitet e larta fiskale përfundojnë të jenë shumë negative për shoqëritë; herët a vonë ata do të duhet të paguhen me taksa më të larta dhe këto deficite do t’i plotësojë biznesi, i cili pas rritjes së pagës minimale (automatikisht dhe të pagës maksimale) do të ketë rritjen e kostove për paga dhe sigurime shoqërore si dhe ata të punësuar, të cilët janë në kufijtë e pagës minimale dhe maksimale.
Por efektet e drejtpërdrejta negative të çekuilibrave të lartë fiskalë dhe rritja e borxhit nuk janë asgjë, po të flasim për ndikimet indirekte që mund të evidentohen në një model të ekuilibrit të përgjithshëm. Në të vërtetë, për të financuar mungesat e buxhetit për të përmbushur pagat e larta dhe pensionet, qeveria është dashur t’i drejtohet borxhit, në radhë të parë në tregun e brendshëm; por më pas, duke pasur parasysh kapacitetin relativ të këtij tregu për shkak të paqëndrueshmërisë fiskale, të drejtohet te financimi i jashtëm. Në rastin e parë, kjo ka nënkuptuar uljen e disponueshmërisë së burimeve financiare për sektorin privat dhe rritjen e normave të interesit. Në të dytin, ai ka rritur rreziqet e kursit të këmbimit dhe duke mbivlerësuar monedhat.
Vendi nuk është për masa të përkohshme, as shpenzime dhe më pak taksa. Ka ardhur koha për të miratuar politika strukturore të shtyra për vite, në mënyrë që të rifillojmë një fazë të rritjes dhe barazisë më të madhe në dekadat e ardhshme. Pa dyshim; ne duhet të veprojmë dhe duhet të negociojmë me FMN-në termat e borxhit. Nuk ka mundësi tjetër më të mirë; është ai që do të lejojë rregullimin më pak të dhimbshëm dhe më të besueshëm, thelbësor për kursimet, konsumin dhe vendimet e investimeve dhe performancën e ekonomisë. Ajo që i ndodh vendit është se zgjidhja e problemit është në duart e vetë PROBLEMIT.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
