Hajduti i artit që vodhi qindra vepra nga pasioni

Shpesh është folur për hajdutët e veprave të artit dhe për mënyrat e panumërta përmes të cilave ata janë përpjekur t’i vjedhin ato, por askush nuk ka pasur kurrë të njëjtin sukses si francezi Stéphane Breitwieser.

Në shtatë vjet, midis 1994 dhe 2001, Breitwieser arriti të vidhte më shumë se 300 vepra arti nga dhjetëra muze të vegjël europianë, me një vlerë totale rreth dy miliardë euro. Por, ky është vetëm një nga aspektet e jashtëzakonshme të historisë së tij, të treguar nga gazetari Michael Finkel në librin “The Art Thief”, botuar së fundmi në Shtetet e Bashkuara. E veçanta e madhe e Breitwieserit, i cili tani është 51 vjeç, ishte se ai nuk vidhte për t’u pasuruar duke shitur vepra në tregun e zi: në fakt të gjitha sendet e vjedhura i mbante në shtëpi dhe vepronte i motivuar nga pasioni për artin.

Dikush mund të imagjinojë se Breitwieser ishte një hajdut shumë me përvojë dhe i përgatitur, megjithatë libri shpjegon se ai i kreu vjedhjet e tij pa një plan të vërtetë. Ai endej shpesh nëpër muze dhe vetëm kur gjendej përballë objektit që donte, mendonte një strategji për ta vjedhur. Shumë ishin manovra të rrezikshme: për të vjedhur një hark të varur në tavan me një tel, shumë të lartë për t’u arritur, ai mori një karrige në dhomën ku ishte ekspozuar dhe e tërhoqi zvarrë deri poshtë harkut, u ngjit lart dhe e shkëputi atë nga teli.

Shpesh i ndodhte të përfitonte nga situatat konfuze për të vepruar i pashqetësuar: në një panair arti dhe antikash një hajdut ndalohej teksa vidhte diçka dhe pa u menduar shumë Breitwieser përfitoi nga momenti për të vjedhur një pikturë të Rilindjes.

Ai synonte kryesisht muzetë e vegjël në Francë dhe Zvicër, por vodhi edhe vepra në Austri, Belgjikë, Holandë, Danimarkë. Në vitin 1996 ai mori një violinë të shekullit të 17-të nga Muzeu i Muzikës në Bazel, Zvicër, dhe në 1999 vizatimin Two Standing Men nga Antoine Watteau nga muzeu në Montpellier, Franca jugore. Në Muzeun e Artit dhe Historisë në Belgjikë, ai vodhi disa gota argjendi dhe një anije luftarake në miniaturë të shekullit të 16-të.

Në librin e tij, Finkel shpjegon se Breitwieser kurrë nuk e konsideronte veten një hajdut, por “një koleksionist joortodoks arti”. Ai nuk ka vjedhur për të rishitur veprat, por, sipas tij, sepse e donte shumë artin dhe donte të krijonte koleksionin e tij në shtëpi. Në fakt, kur ishte i vogël jetonte në një shtëpi plot me vepra arti dhe armë të lashta, por kur prindërit u divorcuan, babai i tij u largua duke i marrë të gjitha me vete. Ai ishte shumë i apasionuar pas artit dhe donte të vazhdonte të rrethohej me të, por duke mos pasur para për të blerë ndonjë objekt apo pikturë filloi të vidhte nga muzetë.

Gjëja më e vlefshme në koleksionin e tij ishte një pikturë e shekullit të 16-të e piktorit gjerman Lucas Cranach, Sibyl of Cleves, me vlerë rreth 6 milionë dollarë, të cilën ai e kishte vjedhur nga një muze në Baden-Baden, Gjermani, në vitin 1995.

Në vjedhjet e tij, Breitweiser nuk përdori kurrë armë apo mjete moderne. Pajisjet e tij përbëheshin kryesisht nga një pardesy dhe një thikë e ushtrisë zvicerane, të cilat ai i përdori për të prerë vulën e silikonit të ngjitur në dritare, për të zhveshur veprat e artit nga baza ose për të hequr gozhdat që mbanin pikturat në korniza, duke pasur kujdes që të mos dëmtonte kurrë punën. Më pas i fuste sendet në një qese dhe ecte ngadalë drejt daljes. Strategjia e tij ishte të sillej ashtu si një hajdut nuk do ta bënte kurrë. Ndonjëherë ai dhe partnerja e tij ndalonin për të folur me rojet ose për t’u kërkuar udhëzime, pastaj përshëndeteshin dhe largoheshin me vepra arti me vlerë miliona dollarë të fshehura në çantat dhe rrobat e tyre.

E vetmja gjë që kishte kujdes ishte që veprat të ishin të përmasave mesatare: për shembull, një pikturë nuk duhet të ishte më e madhe se një kuti picash.

Libri thekson se vjedhjet e këtij lloji lehtësoheshin nga vetë mjedisi i muzeve të vegjël. Në muze është normale që të ekspozohen gjërat që kanë më shumë vlerë dhe shpesh, për t’i lejuar ato të vëzhgohen më mirë, nuk ka hekura apo barriera të tjera që mund t’i mbrojnë nga vjedhjet e mundshme. Për më tepër, pajisjet e sigurisë janë të shtrenjta dhe muzetë e vegjël zakonisht nuk investojnë në pajisje të përditësuara, por mbështeten te stafi dhe siguria, shpesh të paaftë për të kontrolluar vazhdimisht statusin e të gjitha veprave.

Breitwieser veproi për vite me radhë. Zakonisht linte të kalonin disa javë nga një vjedhje në tjetrën, por ndonjëherë i ndodhte të grabiste shumë muze në të njëjtën ditë. Ai u arrestua në vitin 2001 në muzeun Richard Wagner në Zvicër, disa ditë pasi kishte vjedhur një korno me vlerë 45,000 dollarë. Një reporter e kishte parë duke ruajtur muzeun dhe, duke ditur se në atë kohë kishte pasur disa vjedhje, vendosi të njoftonte një roje muzeu, i cili e kishte vënë re gjithashtu gjatë një vjedhjeje dhe që e kishte arrestuar.

Pas arrestimit të tij, nëna e tij, e cila jetonte me të dhe ishte në dijeni të veprave të vjedhura, hodhi shumë sende të artit në një kanal dhe shkatërroi disa piktura.

Në vitin 2005, Breitwieser u dënua me tre vjet burg nga një gjykatë e Strasburgut, duke vuajtur më vonë vetëm dy. Në prill të vitit 2011, gjatë kontrollit në shtëpi, policia zbuloi 30 vepra të tjera të vjedhura dhe në vitin 2013 ai u dënua sërish me tre vjet burg. Në vitin 2016, ai u vu nën vëzhgim pasi u përpoq të shiste një peshë letre të vjedhur nga muzeu i kristaleve në Saint Louis, Francë në eBay. Ai u arrestua sërish në vitin 2019.

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.