Turqia po bllokon zgjerimin e NATO-s. Cilat janë pasojat?

Kur Suedia dhe Finlanda deklaruan se synojnë të bashkohen në NATO, majin e kaluar, u duk si një halë në sy për Rusinë. Historikisht, të dy vendet kanë qenë neutrale dhe nuk i janë afruar Aleancës, për të shmangur provokimin e Moskës. Pushtimi i Ukrainës ndryshoi gjërat.

Finlanda dhe Suedia bashkë me aleatët e NATO-s presin që ato të bëhen pjesë në samitin e 11 korrikut. Gjithsesi, një pengesë e madhe është në rrugë: Turqia, e cila nuk ka dhënë ende bekimin e saj.

Por Turqia nuk i vetmi vend që po bllokon ndryshimin: Hungaria po ashtu nuk i ka dhënë "po-në" nordikëve, duke turbulluar më shumë ujërat. Por tani, "po-ja" e Turqisë është më e rëndësishme.

Fatkeqësisht, për grupin pro-NATO, duket e vështirë kompromisi me Turqinë.

Zyrtarisht, presidenti turk, Recep Tayyip Erdoğan, kundërshton anëtarësinë e Suedisë dhe Finlandës, për arsye sigurie, sipas tij. Ai thotë se të dy vendet, edhe pse më shumë Suedia, po strehojnë militantë nga Partia e ndaluar e Punëtorëve të Kurdistanit (PKK), një grup i caktuar si terrorist në Turqi, Suedi, Shtetet e Bashkuara dhe Europë. Erdogan thotë se do të donte që këta individë të ekstradoheshin; Suedia e ka bërë të qartë se kjo nuk do të ndodhë.

Diplomatët e NATO-s janë të ndarë se sa do të zgjasë Turqia.

"Imazhi që ai ka krijuar për një njeri të fortë që nxjerr rezultate për popullin turk është shkatërruar," shpjegon Gonul Tol i programit të Turqisë të Institutit të Lindjes së Mesme. “Ka shumë ndjenja anti-perëndimore dhe anti-kurde në Turqi për momentin. Kjo është një temë e mirë që ai të godasë daullen e tij dhe një kthesë dramatike do ta bënte atë të duket më i dobët.”

Tol beson se ka arsye të tjera që Erdogan nuk dëshiron të shqetësojë presidentin rus Vladimir Putin.

"Rusia ka qenë gjithmonë jetësore për ekonominë e Turqisë.  Pa paratë ruse, Erdogan nuk do të rriste dot pagat, nuk do të ndihmonte studentët. Ai tani po premton rindërtime masive post-tërmet. Pra, Rusia është ende tërheqëse për të"- thotëe Tol.

Njësoj si shumë zyrtarë të Perëndimit, Tol beson se turqit që besojnë se Suedia dhe Finlanda po mbrojnë terroristët  është justifikimi i duhur i Erdogan për të mos u përfshirë në vendimmarrjet e NATO-s.

Ndonëse nuk mund të ndodhë ndonjë ndryshim i madh nga bisedimet mes tre partive të enjten,  po zhvillohet një bisedë se sa kapital politik mund të shpenzojë Erdogan pas zgjedhjeve, nëse ai fiton.

Së pari, optimistët.

Ky grup përfshin Suedinë, Finlandën dhe disa nga shtetet që kufizohen me Rusinë ose kanë jetuar nën sferën sovjetike. Ata besojnë se Turqia, e cila përfiton shumë nga të qenit pjesë e NATO-s, në fund do të bëjë atë që është në interesin e saj më të mirë dhe do të heqë kundërshtimet.

Që kjo të ndodhë, zyrtarët po përgatiten që Turqia të bëjë kërkesa më realiste sesa dorëzimi i individëve që ajo i konsideron si terroristë, si heqja e sanksioneve ose lejimi i SHBA-së nga Turqia të blejë avionë luftarakë që vendit i duhen shumë t'i mbajë. forcat e saj ajrore të deritanishme.

"Rrugës për anëtarësim, vetëm"

Në fund të fundit, optimistët besojnë se ka një kompromis që favorizon shumë NATO-n. Aleanca, Suedia dhe Finlanda kanë paraqitur rastin e tyre dhe NATO ka një politikë të dyerve të hapura për çdo vend që dëshiron të anëtarësohet. Suedia dhe Finlanda i kanë përmbushur më shumë se kriteret, kështu që mos anëtarësimi është një tallje me aleancën – një aleancë në të cilën Turqia përfiton nga të qenit anëtare. Një zyrtar i NATO-s i tha CNN se ata supozuan se Erdogan do të priste samitin përpara se të pranonte, në mënyrë që të mund të gëzonte "lavdërimet e të gjithë aleatëve të tij perëndimorë".

Grupi shumë më i madh në mesin e zyrtarëve që folën me CNN janë pesimistë. Ata mendojnë se shanset që Erdogan të ndryshojë pozicionin e tij përpara 11 korrikut janë po aq sa zero dhe tashmë po mendojnë përtej këtij samiti.

"Unë mendoj se ka gjithnjë e më shumë gjasa që Finlanda të shkëputet nga Suedia dhe të shkojë vetëm për anëtarësim," tha një diplomat i NATO-s për CNN.

Anëtarë të tjerë të aleancës ende shohin një perspektivë reale të bllokimit të të dy vendeve dhe po shqyrtojnë mënyrën se si NATO mund ta trajtojë më mirë një skenar të tillë.

Shumë zyrtarë dhe diplomatë të NATO-s i thanë CNN se rreziku këtu është bllokimi i Turqisë që ushqen narrativën e Kremlinit se Perëndimi dhe NATO janë të ndarë. Detyra e aleancës në atë pikë do të jetë të bëjë të qartë se edhe nëse nuk janë anëtare, Finlanda dhe Suedia tani janë efektivisht në hap me NATO-n. Ata mund të mos jenë anëtarë, por ata janë partnerë aq të ngushtë sa të jetë e mundur - dhe ata nuk janë më neutralë.

Edhe nëse Turqia ndryshon mendje, mbetet Hungaria. Kryeministri Viktor Orban ka deklaruar se ai nuk i kundërshton vendet për tu bashkuar në NATO, por ka gjetur gjithmonë mënyra për të penguar vendimin.

Orban ka disa arsye për këtë. Të dyja këto vende kanë kritikuar Hungarinë për udhëheqjen. Në një intervistë ai tha "si mund të bëjmë aleat dikë që ka shpërndarë gënjeshtra për Hungarinë?".

Orban konsiderohet lideri europian më afër Putin. Katalin Cseh, një anëtare hungareze në Parlamentin Europian e përshkruan veprimin e Orban si një "nder për Putin". Ajo beson se Orban ka një dekadë që investohet në kopjimin dhe krijimin e një modeli putinist dhe çdo llojn fitoreje e NATO-s kundrejt Putin, dëmton regjimin e tij.

Është e mundur që Orban të jetë duke e vonuar vendimin për të marrë koncesione nga vendet e tjera anëtare të BE-së, ku Hungaria është akuzuar për shkelje të të gjitha llojeve të ligjeve të BE-së. Rezultati ka qenë mbajtja e fondeve të BE-së dhe përbuzja nga blloku. Ndërsa NATO dhe BE janë entitete të ndara, ato ndajnë shumë anëtarë dhe është e besueshme që diplomacia dypalëshe mund të shohë disa dhënie e marrje midis Hungarisë dhe homologëve të saj në BE.

Megjithatë, me gjithë zvarritjen e Orbanit, supozohet se nëse Turqia mund të pranojë, Hungaria do të heqë dorë nga kundërshtimi i saj ndaj anëtarësimit të Finlandës dhe Suedisë në NATO.

Ironia nuk është e humbur për shumë njerëz që një nga arsyet kryesore që Putin dha për pushtimin e Ukrainës ishte ndalimi i asaj që ai pretendonte se ishte zgjerimi i NATO-s. Fakti që agresioni i tij mund të ketë shtyrë një vend historikisht të palidhur në NATO, ende shihet nga shumica në Perëndim si një autogol i madh nga Kremlini.

Derisa të arrihet një marrëveshje, megjithatë, e ardhmja e aleancës mbetet disi në ajër. Finlanda dhe Suedia kanë zgjedhur në mënyrë efektive një anë që nga fillimi i konfliktit në Ukrainë. Duket e pamundur që ata të kthehen në një pozicion neutraliteti nëse lufta do të përfundonte papritur.

Rreziku për NATO-n dhe aleancën më të gjerë perëndimore vjen nëse ata dështojnë fare të anëtarësohen në aleancë dhe Kremlini mund ta përdorë atë për qëllime propagandistike. Nëse kjo ndodh, edhe nëse lufta përfundon papritur, narrativa e një Perëndimi të ndarë do të vazhdojë të jetë daulle të cilës kundërshtarët e NATO-s mund t'i bien./CNN