Raporti i Kombeve të Bashkuara: Oqeanet janë në rrezik

Sipas një raporti gjithë përfshirës nga Kombet e Bashkuara, ndryshimet klimaterike po sjellin dita ditës pasoja të mëdha, duke ngrohur oqeane dhe duke ndryshuar kiminë e tyre në mënyrë aq dramatike sa që po kërcënon tokën, duke nxitur ciklonet dhe përmbytjet e duke paraqitur rreziqe të thella për qindra miliona njerëz që jetojnë përgjatë brigjeve të deteve.
Raporti i prezantuar të mërrkurën tregon se oqeanet dhe sipërfaqet e akullnajave, janë të rrezikuara vazhdimisht nga ndotja dhe shkrirja, sa që pasojat mund të jenë të vështira për njerëzit t’i ndalojnë ato, sic po ndodh edhe me emetimet e gazeve serë. Popullsia e peshqve tashmë po bie në shumë rajone pasi sipas Raportit të Panlit Ndërqeveritar për Ndryshimin e Klimës, crregullimet e vazhdueshme të klimës fillimisht dikojnë tek oqeane dhe detet.

“Oqeanet po na dërgojnë shumë sinjale paralajmëruese se duhet të merremi me emisionet serë. Ekosistemet po ndryshojnë, rrjetat ushqimore po ndryshojnë, rezervat e peshkut po ndryshojnë dhe këto trazira prekin njerëzit,” thotë Hans-Otto Portner, një biolog në Institutin Alfred Ëengener në Gjermani.
Temperaturat e nxehta të oqeanit, të kombinuara me rritjen e nivelit te detit, do të krijojnë rajone që janë gjithnjë nën rrezik, duke përkeqësuar një fenomen që tashmë po kontribuon në stuhitë të ndryshme duk shkaktuar rrënimin e qyteteve të ëmdha. Për dekada të tëra, oqeanet kanë shërbyer si një tampon thelbësor kundër ngrohjes globale, duke zbutur afërsisht një të katërtën e dyoksidit të karbonit që njerëzit lëshojnë nga termocentralet, fabrikat, makinat dhe thithin më shumë se 90 përqind të nxehtësisë së tepërt të bllokuar në Tokë. Pa atë mbrojtje, toka do të nxehej shumë më shpejt. Por sipas raportit vetë oqeanet po bëhen më të nxehtë, me më shumë përmbajtje acidi dhe më pak të pasura me oksigjen.
"Ne jemi një botë oqeanike dhe po e shtyjmë atë sistem mbështetës të jetës deri në kufijtë e tij përmes ngrohjes, de-oksigjenimit dhe acidifikimit", tha Dan Laffoley nga Unioni Ndërkombëtar për Ruajtjen e Natyrës, një mjedis kryesor grup që gjurmon statusin e llojeve bimore dhe shtazore, në përgjigje të raportit.
Raporti, i cili është shkruar nga më shumë se 100 ekspertë ndërkombëtarë dhe është i bazuar në më shumë se 7,000 studime, paraqet pamjen më të gjerë deri më tani në efektet e ndryshimit të klimës tek oqeanet, sipërfaqet e akullnajave, borës malore dhe pyjeve. Në të paralajmërohet se do të ketë ndryshime dramatike nëse emetimet e karburanteve fosile të vazhdojnë të rriten me shpejtësi, për shembull sasa maksimale e peshkut në oqean që mund të kapët në mënyra të ndryshme. Kjo do të ketë pasoja të mëdha edhe në sigurinë globale të ushqimit. Peshku dhe ushqimet e detit sigurojnë rreth 17 përqind të proteinave shtazore në botë dhe miliona njerëz në të gjithë botën varen vetëm nga ekonomia e peshkimit për jetesën e tyre.

Nxehtësia në oqean pritet të bëhen 20 deri 50 herë më të shpeshta këtë shekull, pavarësisht se sa do të rriten masat ndaj gazeve serë. Ekosistemet e gjalla nënujore si shkëmbinj nënujorë koral, pyje leshterikë dhe livadhe deti pritet që të gjitha do të pësojnë dëme serioze nëse temperaturat globale rriten më shumë. Ndryshimet në thellësi të oqeanit apo në male nuk janë gjithmonë aq të dukshme sa disa nga shenjat e menjëhershme të ngrohjes globale, por në raport sqarohet se ajo që ndodh në këto rajone do të ketë efekte të mëdha në të gjithë globin. Raporti jep një shembull shumë konkret, si shkrirja e akullnajave në Grenlandë dhe Antarktidë që bëri të mundur rritjen e nivelit të oqeaneve, duke pasuar me përmbytje.
Në raport tregohet se detin po e prekin edhe disa patogjenë të rrezikshëm, si për shembull “vibrio”, një baktere e cila mund të infektoj lloje të ndryshme peshqish dhe të sëmurë njerëz në vende të ndryshme që konsumojnë ushqim deti të papërpunuar.
“Ky është një shembull i mirë se si ndryshimet e vazhdueshme që ndodhin në oqeane mund të prekin edhe njerëzit që jetojnë larg bregdetit,” tha Sherilee Harper, një ekspert i Shëndetit Publik në Universitetin e Albertës në Kanada.
Për të përballuar këto probleme, qytetet bregdetare do të duhet të ndërtojnë mure të kushtueshme të detit dhe shumë njerëz ka të ngjarë të kenë nevojë të lëvizin larg zonave me shtresa të ulëta, thuhet në raport. Menaxherët e peshkimit do të duhet të tërhiqen nga praktikat e paqëndrueshme të peshkimit për të parandaluar prishjen e rezervave të detit. Kombet gjithashtu mund të zgjerojnë zonat e mbrojtura të oqeanit për të ndihmuar ekosistemet detare të qëndrojnë rezistent ndaj kushteve meteorologjike të ndryshueshme vazhdimisht. Raporti gjithashtu sqaron se nëse emetimet e gazrave serë vazhdojnë të rriten, shumë prej këtyre masave të përshtatjes mund të humbin efektivitetin e tyre. Në skenarin e rasteve më të këqija të raportit, ku gazrat serë vazhdojnë të grumbullohen të pa kontrolluar në atmosferë gjatë gjithë shekullit, nivelet e detit mund të vazhdojnë të rriten me një ritëm të pamëshirshëm vitet e ardhshme./The New York Times/

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.