.png)
Nga Gazeta Si- Kur bëhet fjalë për karmën, shumica e njerëzve besojnë se universi është mbështetësi i tyre personal, por edhe një gjykatës i rreptë për të gjithë të tjerët, sipas një studimi të ri të botuar nga Shoqata Amerikane e Psikologjisë.
Hulumtuesit u kërkuan më shumë se 2,000 njerëzve nga prejardhje të ndryshme fetare dhe jofetare të shkruanin për përvojat e tyre me karmën, besimin se veprat e mira shpërblehen dhe veprimet e këqija ndëshkohen dhe doli një linjë e përbashkët e përgjigjeve të tyre.
Kur pjesëmarrësit shkruan për veten e tyre, 59% treguan histori se si u shpërblyen për veprat e tyre të mira. Në historitë e tyre për të tjerët, 92% përshkruan se si fatkeqësia “gjeti” partnerët tradhtarë, borxhlinjtë, ngacmuesit dhe kolegët e këqij.
“Të menduarit për karmën u lejon njerëzve të marrin merita personale dhe të ndiejnë krenari për gjërat e mira që u ndodhin atyre edhe kur nuk është e qartë saktësisht se çfarë bënë për të krijuar rezultatin e mirë”, tha në një deklaratë autorja kryesore e studimit, Cindel White. “Por gjithashtu u lejon njerëzve të shohin vuajtjet e të tjerëve si ndëshkim të justifikuar.”
Gjetjet ofrojnë një dritare mbi mënyrën se si mendjet tona formojnë gjykime për veten dhe ata përreth nesh, tha White.
“Unë besoj fuqimisht në ofrimin e donacioneve bamirëse për ata që kanë nevojë, sado të vogla të jenë ato”, thuhet në një përgjigje anonime nga studimi. “Kjo më ka sjellë shumë dobi dhe herë pas here ka bërë që individë të më bëjnë ndere pa më pyetur”.
Një tjetër shkruan: “Njihja një djalë që ishte gjithmonë i pasjellshëm dhe mizor me të gjithë; ai kurrë nuk bëri asgjë të mirë gjatë gjithë jetës së tij. Ai u diagnostikua me kancer dhe thjesht nuk mund të mos mendoja se kjo ishte karma.”
Studimi identifikon tendencën për ta parë veten si të denjë për fat të mirë, edhe në mungesë të shkaqeve të drejtpërdrejta, si një formë të “paragjykimit të atribuimit”, një koncept që është studiuar nga psikologët për dekada, thotë Patrick Heck, psikolog.
“Teoria e atribuimit dhe paragjykimet e atribuimit janë ideja e përgjithshme që njerëzit i atribuojnë gjëra të caktuara që u ndodhin atyre ose njerëzve të tjerë në përputhje me mënyrat që i bëjnë ata të ndihen mirë me veten”, tha Heck, i cili nuk ishte i përfshirë në studim.
Në disa mënyra, paragjykimi i atribuimit shërben për qëllimin e promovimit të vetëvlerësimit, i cili i ndihmon njerëzit të kapërcejnë sfidat në jetë, tha White. Por herë të tjera, mund t’i çojë njerëzit në rrugë të gabuar kur ata nuk arrijnë të njohin kontributet e të tjerëve ose faktorët e jashtëm të suksesit.
Nga ana tjetër, besimi se vuajtja e të tjerëve është një formë ndëshkimi vjen nga nevoja për të besuar se bota është e drejtë. Ky besim mund t’i ndihmojë njerëzit të kuptojnë kompleksitetin e jetës, tha Heck.
“Bota është plot me zhurmë statistikore. Gjëra të rastësishme u ndodhin njerëzve gjatë gjithë kohës. Dhe ne e dimë nga shumë kërkime në psikologji se njerëzit luftojnë për të besuar rastësinë në jetën e tyre”, tha Heck.
“Është shumë bindëse të duash të kesh një histori ose një shpjegim pse gjëra të mira u ndodhin disa njerëzve dhe pse gjëra të këqija u ndodhin njerëzve të tjerë. … Unë mendoj se karma është një mënyrë vërtet e paketuar bukur që ndoshta ka gjetur rrugën e saj në fe dhe sisteme të tjera besimi.”
Dallimet kulturore
Koncepti i karmës buron nga traditat fetare aziatike si Hinduizmi dhe Budizmi, dhe ekzistojnë shumë variacione në mënyrën se si praktikohet midis grupeve të ndryshme, tha Ëhite. Për këtë arsye, studimi përzgjodhi pjesëmarrës nga Shtetet e Bashkuara, Singapori dhe India për të marrë një gamë të gjerë prejardhjesh kulturore dhe fetare.
Vlen të përmendet se rezultatet anojnë paksa ndryshe midis të anketuarve perëndimorë dhe jo-perëndimorë, me pjesëmarrësit indianë dhe singaporianë që tregojnë më pak paragjykim vetë-përmirësues, një gjetje që është në përputhje me kërkimet e mëparshme.
“Ne gjetëm modele shumë të ngjashme në kontekste të shumta kulturore, duke përfshirë perëndimorët, ku e dimë që njerëzit shpesh mendojnë për veten në mënyra të ekzagjeruara pozitive, dhe pjesmarrësit nga vendet aziatike ku njerëzit kanë më shumë gjasa të jenë autokritikë”, tha Ëhite. “Por në të gjitha vendet, pjesëmarrësit kishin shumë më tepër gjasa të thoshin se njerëzit e tjerë përballen me ndëshkime karme ndërsa marrin shpërblime karme.”
Implikime më të gjera të hulumtimit të karmës
White tha se hulumtimi i ardhshëm do të eksplorojë se si këto besime rreth karmës ndikojnë në vendimmarrje.
“Ndonjëherë ka dallime midis besimeve fetare, asaj që njerëzit mendojnë në të vërtetë në jetën e përditshme dhe pastaj si veprojnë. Mund të ketë situata të tjera ku ata nxiten nga vetë përvoja dhe do të mendojnë për karmën në një mënyrë shumë të ndryshme”, tha Ëhite.
Megjithatë, paragjykimet e nxitura nga besimi mund të kenë implikime të gjera, në botën reale, veçanërisht kur bëhet fjalë për hartimin e politikave dhe sistemin tonë të drejtësisë, tha Heck.
Shpesh, paragjykimet shoqërore si racizmi funksionojnë mbi premisën se një grup “inferior” e ka fituar statusin e tij duke u sjellë në një mënyrë që është shoqërisht e papranueshme, thotë Yudit Jung, profesoreshë e psikologjisë.
Pikëpamje të tilla mund të ndikojnë në trajtimin e njerëzve ndaj këtyre grupeve dhe gatishmërinë e tyre për të ofruar ndihmë.
Në fund të fundit, Jung, e cila është gjithashtu psikoanaliste, tha se beson se paragjykimet e studiuara janë të zakonshme për shumicën e njerëzve.
Ato mund të jenë një formë mbrojtjeje, që buron nga përvojat e fëmijërisë së hershme dhe nevoja për t’u ndjerë të sigurt.
“Unë punoj shumë me pacientët për zhvillimin e dhembshurisë dhe një ndjenjë të njerëzimit të përbashkët, duke pranuar se të gjithë jemi një përzierje e së mirës dhe së keqes”, tha Jung.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
