.png)
Aleanca joliberale e Europës Qendrore, midis Hungarisë dhe Polonisë, është në orët e agimit për shkak të hendekut të krijuar pas pushtimit rus në Ukrainë. Ndonëse, Varshava është bërë ndër mbështetësit më të flaktë të Kievit, duke bërë thirrje për sanksione më të forta ndaj Moskës dhe shtimit të fuqisë ushtarake, Budapesti është tërhequr nga çdolloj mbështetje dhe është fokusuar në afrimin me presidentin rus, Vladimir Putin.
Kjo diferencë e detyroi kryeministrin polak, Mateusz Morawiecki të thoshte se rrugët e dy qeverive konservatore, të lidhur nga kundërshtitë e tyre për emigrantët, Brukselin dhe zbatimin e ligjit, janë ndarë.
Kundërvënia ndaj Rusisë, tenton të rregullojë imazhin e saj në Europë, por është një goditje e hidhur ndaj kryeministrit hungarez, Viktor Orban, që është i cili është përpjekur të shpëtojë marrëdhënien duke argumentuar se të dy qarqet janë në fakt në mbështetje të Ukrainës.
“Problemi në marrëdhënien Hungari-Poloni është në zemër”, -tha së fundmi Orban në një fjalim kontroversial. “Ne duam të njëjtat gjëra, por kjo lufta po i vështirëson marrëdhëniet tona. Ne hungarezët e shohim luftën si një luftë midis dy popujve sllavë dhe si të tillë, ne duam të qëndrojmë jashtë saj. Por polakët e shohin si një luftë që duhet të përfshihen dhe ata”.
Për Bashkimin Europian, krisja e marrëdhënieve të dy vendeve që kundërshtonin bllokun lë mundësi për të dënuar ata që nuk i ndjekin rregullat.
Çfarë mungon tani është besimi. Që kur raketa e parë ruse goditi Ukrainën në shkurt, qeveria polake është larguar nga Orbani dhe partia e tij. Budapesti jo vetëm që nuk pranoi të sanksiononte Rusinë, por dërgoi ministrin e saj të Jashtëm të takonte homologun rus, Sergey Lavrov në korrik. Para pushtimit, Orban ishte i vetmi lider në Perëndim që nuk e kishte takuar presidentin ukrainas, Volodymyr Zelensky.
“Polakët nuk i besojnë më hungarezëve”, -tha Daniel Hegedüs, një analist gjerman.
Shkëputja do të thotë një fund për boshtet joliberale në Europën Qendrore dhe paraqet një mundësi që mbrojtësit e demokracisë të dënojnë ata që minojnë marrëveshjet dhe vlerat europiane,
"Ajo që ne kemi është një mundësi për të krijuar një pykë midis tyre," tha Wojciech Przybylski, kryeredaktor i Visegrad Insight në Varshavë. Hapi "përfundimtar", sugjeroi ai, do të ishte thirrja e vetë rregullave të BE-së, të njohura si Neni 7, për të kufizuar votën dhe të drejtat e tjera të një prej shteteve anëtare rebele, megjithëse ai pranoi "kjo do të merrte disa hapa të guximshëm".
Por, ndarja e dy deleve të zeza të Europës nuk do të thotë “pushim” për Brukselin. Bashkimi Europian është bllokuar në një mosmarrëveshje të ashpër me të dy për shkak të dështimit të tyre për të respektuar sundimin e ligjit. Edhe pse Polonia dhe Hungaria kanë rënë dakord për disa reforma me urdhër të Komisionit Europian, asnjë vend nuk ka marrë fonde të BE-së për rimëkëmbjen e pandemisë Covid-19 pasi marrja e parave ishte e lidhur me respektimin e demokracisë. Javën e kaluar, Varshava sulmoi komisionin pasi pretendoi se blloku refuzoi të respektonte etapat që kishte arritur për të marrë grantet dhe huatë.
"Ne treguam vullnet të mirë maksimal, por ata nuk ndihmuan," - tha për mediat polake Jaroslaw Kaczynski, kryetar i partisë Ligj dhe Drejtësi në pushtet. “Meqenëse Komisioni Europian nuk i përmbushi detyrimet e tij ndaj Polonisë në këtë fushë, ne nuk kemi asnjë arsye për të përmbushur detyrimet tona ndaj Bashkimit Europian.
Budapesti ka qenë shoku i Varshavës kundër Brukselit, po tani ata po e sulmojnë armikun e përbashkët nga dy kënde të ndryshme, një frakturë që e dëmton më tej boshtin.
Orban e quan Bashkimin Europian si një grup elitash liberale që e kanë kundërshtuar shumë Moskën. Morawiecki pretendon se blloku ka tendenca imperialiste që duhet të luftohen në një mënyrë të ngjashme me ëndrrat ekspansioniste të Rusisë.
“Hungaria dhe Polonia kishin një partneritet strategjik të bazuar në vlerat e përbashkëta joliberale dhe një vizion politik të ndërtuar mbi një shtet të fortë gjysmë-autoritar,” - tha Hegedüs. "Ka pasur gjithmonë dallime në këtë marrëdhënie dhe shumica e tyre mund t'i atribuohen orientimeve të ndryshme strategjike ndaj Rusisë." Tani për tani, "ata praktikisht po hedhin narrativa të kundërta për Bashkimin Europian, por qëllimet e tyre përfundimtare janë pak a shumë të njëjta.”
Ndarja premton ta lërë Orban më të izoluar, sidomos në skenën europiane. Në mars, ministrat e mbrojtjes të Polonisë dhe Republikës Çeke refuzuan të merrnin pjesë në një takim të Grupit të Vishegradit - një bllok i Hungarisë, Polonisë, Republikës Çeke dhe Sllovakisë, në Budapest, për shkak të pozicionimit të Orbanit mbi luftën. Menjëherë pas kësaj, Kaczynski sulmoi Orbanin pasi ai refuzoi të dënonte vrasjen masive të qytetarëve ukrainas në Bucha, Ukrainë. “Ne nuk mund të bashkëpunojmë njësoj si në të kaluarën nëse kjo vazhdon,”- tha lideri polak.
“Për 15 vitet e fundit, Orban është sjellë sikur është zëdhënsi i rajonit dhe kjo nuk funksionon më”,-tha Zsolt Enyedi, profesor i shkencave politike në Universitetin e Europës Qendrore. “Por Vishegradi ka rënë dhe është e vështirë për të vazhdojë diskursin e tij. Duhet të nisë një strategji e re dhe është pak e turpshme.”
Një burim ndihme mund të jetë e djathta amerikane, e cila sheh te Orban një bashkëkryqtar nacionalist.
Orban ka ende disa rekrutë potencialë më afër shtëpisë, duke përfshirë presidentin serb Aleksandar Vuçiç dhe Vëllezërit e ekstremit të djathtë të Italisë, të cilët janë në rrugën e duhur për një fitore në zgjedhjet e përgjithshme të Italisë muajin e ardhshëm. Gjatë gjithë karrierës së tij, e cila filloi si një reformator pro-demokracisë, Orban është rikthyer përsëri dhe përsëri në pikturë, çdo herë duke u kthyer më i fortë në përpjekjen e tij për të gërryer demokracinë e Hungarisë. Lidhja joliberale midis Polonisë dhe Hungarisë mund të jetë e varur në një fije, por kërcënimi për demokracinë e Europës nuk është zhdukur./ForeignPolicy
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
