Europa është e gatshme ‘të luajë top’ me Gjeorgjinë

Nga Gazeta ‘Si’- Dhjetorin e kaluar, Bashkimi Europian i dha Gjeorgjisë statusin e kandidatit për anëtarësim në BE. Tani blloku është thellësisht në mosmarrëveshje me Tbilisin pasi partia qeverisëse Ëndrra Gjeorgjiane miratoi një projekt-ligj të diskutueshëm që ka shkaktuar protesta në rrugët e kryeqytetit dhe përleshje të vazhdueshme të dhunshme midis demonstruesve dhe policisë

BE-ja tani po përgatitet të përdorë taktikat e veta si kundërpërgjigje.

I ashtuquajturi projekt-ligji për agjentët e huaj, i cili është jashtëzakonisht i ngjashëm me legjislacionin e prezantuar nga Rusia në 2012 për të synuar kritikët e Kremlinit, do t'u kërkojë të gjitha organizatave që marrin më shumë se 20 për qind të financimit të tyre nga vendet e tjera të regjistrohen në Ministrinë e Drejtësisë së Gjeorgjisë si agjentë të ndikimit të huaj.

Qeveria e Gjeorgjisë e mbrojti projektligjin duke argumentuar se ai është i nevojshëm për të rritur transparencën, për t’u mbrojtur ndaj "vlerave pseudo-liberale" të promovuara nga të huajt dhe për të mbrojtur sovranitetin e vendit. Presidentja e Gjeorgjisë Salome Zourabichvili, njoftoi më 19 maj se kishte vënë veton ndaj saj. Por vendimi i saj mund të anashkalohet nga një votim tjetër në parlament.

Qeveria ishte tërhequr nga futja e një ligji të tillë në mars 2023 pasi një projektligj në thelb identik u prit gjithashtu nga protestat në rrugë dhe kritikat nga BE. Por pasi Europa më pas shprehu opinionin e saj të favorshëm për statusin e vendit kandidat për në BE në dhjetor, partia në pushtet e rifuti në fuqi projektligjin në prill dhe e miratoi atë muajin tjetër, pavarësisht thirrjeve të përsëritura nga BE, Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e tjerë perëndimorë dhe organizatat ndërkombëtare për ta tërhequr atë – thirrje që janë bërë më të zhurmshme mes akteve të përhapura të frikësimit kundër mediave dhe anëtarëve të grupeve qytetare.

BE-ja është duke shkelur një vijë të mirë ndaj kundërshtimit të saj ndaj ligjit. Nga njëra anë, ajo nuk mund ta pranojë legjislacionin ashtu siç është sepse është kundër vlerave dhe ligjeve thelbësore të bllokut, të cilave Gjeorgjia duhet t'u bindet për t'u bërë anëtare. Nga ana tjetër, ajo nuk mund të injorojë thirrjet me zë të lartë nga grupet qytetare gjeorgjiane, shumë prej të cilave financohen nga entitete evropiane dhe e shohin anëtarësimin në BE si shpresën e vetme për përparimin demokratik në vend dhe për ta mbajtur atë të largohet drejt orbitës ruse. Më shumë se 80 për qind e gjeorgjianëve mbështesin anëtarësimin në BE, i cili është gjithashtu i përfshirë si një ambicie në kushtetutën e vendit.

“Miratimi i këtij ligji ndikon negativisht në progresin e Gjeorgjisë në rrugën drejt BE-së. Zgjedhja për rrugën përpara është në duart e Gjeorgjisë. Ne u bëjmë thirrje autoriteteve gjeorgjiane të tërheqin ligjin, të mbështesin angazhimin e tyre në rrugën drejt BE-së dhe të avancojnë reformat e nevojshme të detajuara në 9 hapat, "tha Josep Borrell, shefi i politikës së jashtme të Bashkimit Evropian.

Borrell shtoi se “BE qëndron me popullin gjeorgjian dhe zgjedhjen e tij në favor të demokracisë dhe të së ardhmes evropiane të Gjeorgjisë. Frikësimi, kërcënimet dhe sulmet fizike ndaj përfaqësuesve të shoqërisë civile, liderëve politikë dhe gazetarëve, si dhe ndaj familjeve të tyre janë të papranueshme. Ne u bëjmë thirrje autoriteteve gjeorgjiane të hetojnë këto akte të dokumentuara.”

Kur BE-ja i dha Gjeorgjisë statusin e kandidatit, rekomandoi që vendi të ndërmerrte nëntë hapa drejt reformës, të cilat përfshijnë luftimin e dezinformimit dhe manipulimin e informacionit të huaj; përmirësimi i harmonizimit me politikën e përbashkët të jashtme dhe të sigurisë të BE-së; adresimi i çështjes së polarizimit politik; sigurimin e një procesi zgjedhor të lirë, të drejtë dhe konkurrues; sigurimin e një përqasjeje sistematike ndaj deoligarkizimit dhe ndërmarrjen e një procesi të plotë dhe efektiv të reformës gjyqësore.

"BE është e gatshme të vazhdojë të mbështesë gjeorgjianët që punojnë drejt një të ardhmeje evropiane," përfundoi deklarata e Borrell.

Shumë në shoqërinë civile të Gjeorgjisë dhe partitë e opozitës e panë deklaratën – e cila u lëshua vetëm një ditë pas miratimit të projektligjit – si të dobët, tha Tinatin Japaridze, një analist rreziku me bazë në Uashington në Eurasia Group.

"Kjo e bën mundësinë e ndonjë mase ndëshkuese, veçanërisht sanksioneve nga BE, më pak të mundshme në një afat të menjëhershëm," tha Japaridze. "Unë mendoj se ne do të shikojmë Brukselin duke u përpjekur të marrë kohën e tij për të kuptuar saktësisht se si evoluon situata gjatë javëve dhe muajve të ardhshëm."

Në të kundërt, Shtetet e Bashkuara ishin shumë më të guximshme. James O'Brien, ndihmës sekretari amerikan i shtetit për çështjet evropiane dhe euroaziatike, paralajmëroi gjatë vizitës në Tbilisi më 14 maj se Uashingtoni mund të vendosë kufizime financiare dhe të udhëtimit nëse projektligji nuk i nënshtrohet ndryshimit, ose nëse forcat e sigurisë vazhdojnë të thyejnë me forcë protestat.

“Nëse ligji shkon përpara pa u përputhur me normat e BE-së dhe kjo lloj retorike dhe aspiratat kundër SHBA-së dhe partnerëve të tjerë vazhdojnë, mendoj se marrëdhënia është në rrezik,” tha O'Brien.

Japaridze tha se perceptimi në Uashington është se kthimi i qëndrueshëm demokratik dhe retorika e fundit e Ëndrrës Gjeorgjiane që sinjalizon riorientimin e vendit nga perëndimi mund të nxisë masa më të forta ndëshkuese nga Shtetet e Bashkuara dhe jo nga BE, në një afat të afërt.

“Në varësi të mënyrës se si mbahen zgjedhjet, nëse janë të lira dhe të ndershme, nëse Ëndrra Gjeorgjiane përpiqet të zgjidhet me forcë dhe të qëndrojë në pushtet, apo nëse ka një ndryshim paqësor regjimi, mendoj se BE-ja do të bëjë hapa më të guximshëm”, shtoi Japaridze.

Një zyrtar i lartë i BE-së i cili kërkoi të mbetet anonim tha se skenari më i mundshëm është që në tetor, nëse projektligji nuk tërhiqet, Komisioni Europian do t'i thotë qeverisë gjeorgjiane se nuk do të konfirmojë statusin e kandidatit të vendit, kur të nxjerrë raport vjetor për vendet e përfshira në procesin e anëtarësimit.

Nga fundi i majit, ministrat e jashtëm të BE-së do të takohen dhe ka të ngjarë të diskutojnë reagimet e mundshme që blloku mund të marrë për miratimin e projekt-ligjit. "[Unë] përsërita mbështetjen time të plotë në vazhdimin e ndihmës së gjeorgjianëve për të punuar drejt një të ardhmeje evropiane, duke përfshirë ndihmën për të gjetur mënyrën më të mirë për të adresuar shqetësimet legjitime nga të gjitha palët," shkroi Presidenti i Këshillit Europian Charles Michel në X pasi foli me të dy palët.

Disa zyrtarë të BE-së kritikuan bllokun se ishte shumë i butë deri më tani, duke dëshiruar që të kishte marrë një pozicion më të ashpër përpara miratimit të ligjit. Tani, shumë dyshojnë se projektligji mund të tërhiqet ose të ndryshohet në mënyrë thelbësore në përputhje me legjislacionin e vendeve të tjera perëndimore mbi ndikimin e huaj, si ato të Shteteve të Bashkuara dhe Francës. Ata tregojnë gjithashtu shenja të tjera të një kthese joliberale nga qeveria e Gjeorgjisë dhe afrimit të saj me Rusinë.

Për shembull, Ëndrra Gjeorgjiane propozoi një projekt-ligj në mars që do të kufizonte gjerësisht të drejtat LGBTQ. Ai miratoi gjithashtu ndryshime të diskutueshme në kodin tatimor të vendit, të cilat do ta bënin më të lehtë sjelljen e aseteve në det të hapur në Gjeorgji. Kritikët thanë se ndryshimet rrezikonin ta kthenin Gjeorgjinë në një qendër për paratë e zeza, ndërkohë që lejonin themeluesin miliarder të Ëndrrës Gjeorgjiane – Bidzina Ivanishvili, i cili bëri shumë nga pasuria e tij në Rusi – dhe oligarkët e tjerë të shmangin sanksionet e mundshme perëndimore.

Zourabichvili, presidentja e Gjeorgjisë, vuri veton ndaj të ashtuquajturit ligj offshore në fillim të majit, duke shkruar në X se ajo do të "vazhdonte të vërë veton ndaj çdo projektligji që bie ndesh me aspiratat evropiane dhe euroatlantike të Gjeorgjisë. Identiteti i Gjeorgjisë është evropian, i palëkundur pavarësisht çdo përpjekjeje për ta shtrembëruar atë.” Para kësaj, parlamenti ndaloi gjithashtu - me një votë dypartiake - kuotat e detyrueshme gjinore në politikë, të cilat përshkruanin që të paktën një në çdo katër persona në listën e partisë duhet të jetë grua. Presidentja vuri veton edhe ndaj këtij ligji, por parlamenti e anuloi vendimin e saj më 15 maj.

“Ne kemi nevojë për më shumë presion publik, përndryshe njerëzit në rrugë në Gjeorgji nuk ndihen të kuptuar. Dhe unë do të thosha se ky është një gabim i madh,” i tha Foreign Policy Viola von Cramon-Taubadel, një ligjvënëse gjermane e Parlamentit Evropian nga koalicioni i Gjelbër/Aleancës së Lirë Evropiane. Ajo tha se BE-ja duhet të kishte kërcënuar se do të sanksiononte individë të caktuar në Tbilisi, si ata që janë përgjegjës për shtypjen e protestuesve dhe anëtarëve të partisë Ëndrra Gjeorgjiane – dhe në veçanti, Ivanishvili, kryetarin e saj.

“Qeveria na gënjeu vitin e kaluar kur ata thanë se nuk do ta kishin paraqitur më projektligjin. Mesazhi për ta ka qenë gjithmonë shumë i qartë”, tha zyrtari anonim i BE-së. “Nëse do të kishim qenë po aq radikalë sa SHBA, çfarë lloj sinjali do të kishte qenë për popullin e Gjeorgjisë? Se ne po kthejmë shpinën në një situatë në të cilën shpresa e tyre e vetme është Bashkimi.”

Megjithatë, perceptimi nga shumë prej aktivistëve që dolën në rrugë për të demonstruar gjatë javëve të fundit, të mbështjellë me flamuj evropianë, është se BE-ja duhet të kishte bërë më shumë për të parandaluar rrëshqitjen demokratike të vendit.

“Ne e vlerësuam shumë mbështetjen dhe mesazhet. Por për sa i përket diçkaje të dukshme, diçkaje që mund ta prekësh, ata nuk kanë bërë asgjë që mund të ndihmojë, gjë që është zhgënjyese,” tha Dachi Imedadze, një strateg i ri i fushatës për Lëvizjen Shame, në selinë e grupit qytetar pro integrimit në BE në një ndërtesë në pjesën e vjetër të Tbilisit, e pajisur me ballkone tradicionale gjeorgjiane, maska ​​kundër gazit lotsjellës, ngjitëse "Rusia është një pushtues" dhe pajisje të tjera anti-ruse.

Protestat, të cilat janë shtuar dhe intensifikohen në qytetet më të mëdha të vendit pas miratimit të ligjit, janë nxitur kryesisht nga të rinjtë e vendit. Ndryshe nga gjeorgjianët më të vjetër, disa prej të cilëve kanë një nostalgji për Bashkimin Sovjetik, gjeorgjianët më të rinj kanë më pak lidhje sentimentale me Rusinë dhe e konceptojnë të ardhmen e vendit vetëm brenda BE-së.

“Gjeorgjia do të ketë institucione të forta dhe të pavarura që do të kontribuojnë në demokratizimin e vendit. Përveç kësaj, do të ketë programe të përmirësuara sociale, ekonomike dhe politike, "tha , një mësues dhe aktivist civil nga Telavi.

Për të tjerët, është më shumë një vendim bardh e zi.

“Ne nuk e kemi luksin të kemi një debat ideologjik këtu në Gjeorgji. Unë nuk e shoh Evropën si ndonjë ëndërr utopike,” tha Ana Tavadze, 26 vjeç, një oficere e zhvillimit organizativ në Lëvizjen Shame dhe një anëtare e grupit Tbilisi Pride pro të drejtave LGBT. “Për ne, zgjedhja është mes më mirë apo më keq.”

Burimi: Foreign Policy/Përshtati Gazeta Si