.png)
Kate Rooney-Djetë vite më parë, kur Lehman Brothers deklaruan falimentin dhe ekonomia globale kishte marrë rrugëtimin për poshtë, idea për një monedhë alernative gati u ngrit on line.
Më 31 tetor, 2008, lindi Bitcoin dhe në dhjetë vitet që shkuan është zhvilluar nga hobi anti-establishment përmes kodeve kompjuterike deri tek emri në Wall Street.
Monedha e parë dhe më e famshme digjitale nxiti maninë mes investitorëve me pakicë, dhe, megjithëse është themeluar për t'i anashkaluar ato, tërhoqi vëmendjen e disa prej institucioneve botërore më të fuqishme.
Të gjesh Satoshin
Ndoshta gjëja më e habitshme rreth Bitcoin është origjina. Bitcoin u krijua prej një kriptografi anonim që njihet me pseudonimin Satoshi Nakamoto. Ai, ajo ose ata shkruan letrën e bardhë që themeloi bitcoin një dekadë më parë në mbrëmjen e Halloween, duke deklaruar online se është një burrë japonez. Por disa spekulonin se që nuk ishte kështu, duke u nisur nga anglishtja perfekte e Satoshit dhe softuer i bitcoin nuk ishte etiketuar në japonisht.
Teoritë konspirative janë të pafundme. Frazat dhe gërmëzimet britanike si "i përgjakshëm " në forumet on line mendohet se Satoshi ishte Britanik, ndërsa gjurmët e emaileve sugjeronin se themeluesi mund të ishte amerikan, irlandez ose finlandez. CEO i Teslas, Elon Musk radhitet mes atyre për të cilin është dyshuar se mund të jetë Satoshi, megjithatë ai e ka mohuar faktin. Shumë të tjerë që kanë marrë përsipër të jenë themeluesit janë diskretituar. Kodi ka një përmbajtje kaq mbreslënëse, janë shprehur disa, saqë mund të jetë shkruar prej disa vetave.
Pasi Bitcoin nisi të kishte famë, Satoshi i shkroi një e-mail një zhvilluesi të ri të monedhës bitcoin, duke i thënë se themeluesi “po merret me gjëra të tjera." Satoshi kaloi në heshtje në forumet publike deri në vitin 2011 duke i kaluar stafetën Gavin Andresen, një inxhinier softueri, i cili u bë zhvilluesi kryesor i kodit të hapur që përpunon protokollin bitcoin. Por Satoshi nuk u largua me duar të zbrazëta. Sergio Demian Lerner, një studiues argjentinas, ka vlerësuar se Satoshi akumuloi rreth 1 milion bitcoins para se të zhdukej.
Sot, kjo sasi ka një vlerë mbi 6.2 miliardë dollarë.
Qëllimi origjinal i Bitcoin, referuar letrës së tij të bardhë ishte i qartë,: Një "version i pastër i parave cash elektronike që do të lejonte pagesat në internet të dërgoheshin direkt nga njëra palë në tjetrën pa kaluar nëpër një institucion financiar". Ideja e Satoshit zgjidhi problemin e "shpenzimit të dyfishtë" që monedhat e tjera digjitale të dështuara, si e-Cash ose DigiCash në vitet 1990.
Për të siguruar që pagesat nuk kanë nevojë për një palë të tretë, si një bankë për shembull, bitcoin do të mbështetej në "librat e shpërndarë", të cilët mund të shiheshin nga dikush për të verifikuar që paratë ndryshuan zotërues. Rrjeti regjistron transaksionet dhe i vendos ato në një zinxhir të vazhdueshëm, duke formuar një rekord që nuk mund të ndryshohet. Kjo teknologji njihet gjerësisht si blockchain dhe tani po aplikohet në industri të tilla si kujdesi shëndetësor, bujqësia dhe hipotekat.
Bitcoin live
Filloi të fitonte simpati në forume online, dhe deri në vitin 2009, 50 bitcoinët e parë, të njohura si "Blockchain i Zanafillës", u minuan. Miniera është procesi i konsumimit të energjisë, që bëhet në kompjuterët me fuqi të lartë, për të zgjidhur ekuacionet e matematikës që konfirmojnë transaksionet në atë libër publik. Transaksioni i parë bitcoin u zhvillua pak më shumë se një javë më vonë nga themelimi i Satoshit.
Për të tregtuar bitcoin, shkëmbimi i parë, i quajtur "dëdollar", mbërriti në skenë. Disa muaj më vonë, ndodhi transaksioni i parë real në botë në bitcoin. Në atë kohë nuk kishte vlerë reale. Por një programues i Jacksonville, Florida, pagoi 10,000 bitcoins për një pizza në maj 2010, e cila në atë kohë, duke përdorur kursin e këmbimit të sapo krijuar të bitcoin, ishte me vlerë rreth 25 dollarë, sipas CoinDesk. Në tetor 2018, ai do të kishte paguar 63 milion dollarë për atë pizza.
Në fund të vitit 2010, bitcoin u shfaq si një monedhë e vërtetë me transaksionin e parë në celular dhe vlera kapërceu 1 milion $.
Mt.Gox & Silk Road
Mt.Gox e vendosi bitcoin në hartë - por jo në një mënyrë që disa do të kishin shpresuar. Shkëmbimi i Bitcoin në Tokio filloi në 2010, dhe tre vjet më vonë po trajtonte afërsisht 70 përqind të të gjitha transaksioneve të monedhave virtuale në botë. Site u themelua nga Jed Mçaleb, i cili më vonë vazhdoi të krijonte projektet Ripple dhe Stellar. Por ai i shiti përpara se të shumbte.
Faqja u vu në krye të sulmeve të shumta kibernetike në vitin 2011, kur bitcoin arriti një çmim prej 1$. U zhduk nga sistemi bankar i SHBA-ve për çështje rregullatore dhe deri në vitin 2013 ndërpreu tregtinë, mbylli faqejn e saj dhe paraqiti mbrojtjen për falimentimin.
Silk Road ishte një tjetër shtysë në reputacionin bitcoin. Tregu i errët i internetit lehtësoi transaksionet për armë, drogë dhe mallra të tjera të paligjshme, kryesisht me bitcoin. Bitcoin u bë i njohur si monedha e zgjedhjes për kriminelët, e cila ende është e kategorizuar nga ata që dyshojnë për pozicioin e bitcoin në financat moderne.
Monedha digjitale u zhyt, pasi zyrtarët e zbatimit të ligjit të SHBA-ve mbyllën Silk Road. Në vitin 2015 krijuesi i faqes, Ross Ulbricht, u dënua me burgim të përjetshëm. Shumë kërkesa u dogjën pas mbylljes së faqes. Por në vitet në vijim, ndodhi e kundërta.
Për disa, konfiskimet e qeverisë në ato vite paraqitën një mundësi për të blerë. Sipërmarrësi kapitalist Tim Draper ishte ndër ata që blenë bitcoin në ankandet e qeverisë pas mbylljes së Mt.Gox, dhe që atëherë e quajti atë "teknologjia më e madhe që prej krijimit të internetit". Tyler Winklevoss dhe Cameron Winklevoss, binjakët që luftuan shkëlqyeshëm Mark Zuckerberg mbi origjinën e Facebook, bleu kriptomonedhën e parë në vitin 2013. Bitcoin arriti gati 1,000 dollarë atë vit, por u desh deri në vitin 2017 që të thyejë atë prag çmimi.
Monedha bëri rrugën e saj nga bota digjitale në botën fizike me ATM-në e parë në një kafene në Vancouver. Një disavantazh i monedhës është paqëndrueshmëria, pasi vlera njihet për goditje të forta duke rënë me qindra dollarë në një ditë të vetme.
Megjithatë, Overstock.com, Newegg, Expedia, Microsoft, Dish Netëork, OKCupid, CheapAir dhe Etsy janë ndër kompanitë që kanë pranuar historikisht bitcoin për pagesa të caktuara.
Marsi deri në 20,000 $.
Deri në vitin 2017, investitorët po përdornin bitcoin më shumë si një bast spekulativ se sa si një mjet për blerjen e pizzas. Bitcoin është krahasuar me ari dixhital.Ka një furnizim të kufizuar (21 milionë bitcoin ekzistojnë në rrjet, dhe prej të cilëve rreth 17 milionë janë minuar). Bitcoin konsiderohet si potencial investimi alternativ dhe një monedhë e sigurtë në kohët e turbullta për tregjet e aksioneve. Sidoqoftë, ky rast përdorimi duket më pak i mundshëm, pasi bitcoin ka luftuar për të rimarrë veten edhe në mesin e luftërave tregtare, shqetësimeve të Brexit dhe monedhave globale në vështirësi.
Mania fillestare e monedhës
Ndërsa vlera e bitcoin u rrit, u shfaqën edhe kripto valuta të tjera dhe një metodë për mbledhjen e fondeve të njohura si oferta fillestare e monedhave, ose ICOs. Një ICO është një metodë për mbledhjen e fondeve fillestare për të çelur një biznes, zakonisht i bazuar në blockchain. Në mënyrë tipike, gjithçka që nevojitet është një faqe interneti dhe një ide e paraqitur në një letër të bardhë. "Shenjat" ose kriptikat e shitura përmes ICO-ve premtojnë një fitim të ardhshëm, ose, në rastin e etherum, përdoren për të hyrë në platformën aktuale . Metoda e mbledhjes së fondeve filloi në vitin 2013, por u bë e famshme vitin e kaluar, pasi solli miliarda të ardhura nga investitorët me pakicë.
Falë ICO-ve, ekzistojnë më shumë se 2,000 monedha virtuale, sipas CoinMarketCap.com. Shumë prej tyre kanë dështuar që nga fillimi i tyre, por i gjithë kapitalizimi i tregut në monedha virtuale ka arritur të rritet mbi 200 miliardë dollarë - bitcoin përbën më shumë se gjysmën e atij totali, me një vlerë tregu prej rreth 113 miliardë dollarësh, sipas CoinMarketCap.com.
Rregullimi
Popullariteti i Bitcoin nxiti blerësit e rinj dhe vëmendjen e rregullatorëve.
Meqenëse nuk mbështetet nga ndonjë qeveri, asnjë institucion nuk është përgjegjës për mbikëqyrjen e bitcoin. Secili vend dhe madje edhe shtete të ndryshme brenda këtyre vendeve kanë rregulla të copëzuara se si trajtojnë klasën e re të aseteve. Rregullatorët globalë ende po pajtohen se si të merren me "njohjen e klientëve të tu" dhe me kërkesat kundër pastrimit të parave.
Komisioni i Letrave me Vlerë dhe Exchange ka thënë në mënyrë eksplicite se bitcoin dhe eter, të lidhura me një platformë tjetër, blockchain e nisur në vitin 2015, janë të mira. Por thanë gjithashtu se të gjitha ofertat e tjera fillestare të monedhave janë letra me vlerë dhe prandaj duhet të rregullohen nga KSHZ.
Ndërsa udhëheqësit e industrisë gjithnjë e më shumë kanë bërë thirrje për më shumë qartësi, Komisioneri i SEC, Jay Clayton, ka thënë se ai nuk planifikon të ndryshojë rregullat për tregun e monedhave virtuale. Një ndryshim ligjor do të donte “bekimin” e Kongresit, të cilin anëtarët e Parlamentit e lanë si një mundësi të hapur në letrën e tyre në shtator ndaj KSHZ.
Wall Street e ka pranuar ngadalë, por me siguri bitcoinin si një investim mainstream.
Malta është parajsa e parë në botë që mbron Blockchain dhe kriptovalutat.
Ka qenë data 4 korrik 2018 ajo që ka shenjuar një ditë historike për Maltën, pasi parlamenti maltez kaloi zyrtarisht 3 projektligje, duke vendosur krijimin e kuadrit të parë rregullator për blockchain, kriptovalutat dhe DLT (Distributed Ledger Technology).
Kurse Kantoni Zugo në Zvicër është qyteti i parë në botë që ka lejuar pagimin e taksave në Bitcoin.
Kurse kryeministri Edi Rama pak ditë më parë deklaroi se do të krijohet në vend një system rregullator për monedhat virtuale.
Kriticizmi
Disa prej CEO-ve më të ndjekura nga Wall Street janë më pak të emocionuar nga idea e bitcoin. J.P. Morgan Chase CEO Jamie Dimon e quajti atë një mashtrim. Ëarren Buffett i Berkshire Hathaëay, i cili në mënyrë të përsëritur ka paralajmëruar se bitcoin është një fluskë, në mënyrë të shkëlqyer e krahasoi kriptovalutën me "helm rat". Menaxherja e fondeve të gardës së miliarderëve të Citadelit, Ken Griffin është një nga shumë syresh që kanë bërë thirrje për ngjashmëri midis bitcoin dhe flluskës financiare më të famshme të të gjitha kohërave: mania hollandeze e tulipanëve të viteve 1630.
Nouriel Roubini, i quajtur "Dr Doom" për parashikimin e krizës financiare, është ende një nga kritikët më të mëdhenj të bitcoinit. Ai kohët e fundit u tha senatorëve amerikanë në një seancë dëgjimore në Capitol Hill se "monedha virtuale është nëna ose babai i të gjitha mashtrimeve dhe flluskave financiare".
Ai gjithashtu kritikoi teknologjinë themelore të bitcoin-it, blockcahin, duke e quajtur atë teknologjinë më të "tejkaluar dhe më pak të dobishme në historinë njerëzore".
Blockchain
Edhe në qoftë se bitcoin nuk mbijeton edhe për 10 vjet, shumë nga Wall Street kanë vënë bast se teknologjia e tij themelore do të jetojë për gjatë.
J.P. Morgan Chase, IBM, Deloitte, Amazon dhe Facebook janë ndër ata që punojnë me zgjidhjet private të bllockchainit për bizneset, të cilat për pjesën më të madhe nuk kanë të bëjnë fare me monedhën virtuale.
*Burimi: CNBC
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
