Autobiografia e Princit Harry sipas atij që e ka shkruar

Nga Gazeta Si - Autori dhe gazetari amerikan, J. R. Moehringer, shkroi një artikull në “New Yorker” në të cilin rrëfen se si arriti të shkruante “Spare”, autobiografinë e Princit Harry të Mbretërisë së Bashkuar dhe çfarë ndodhi më pas. Moehringer është shkrimtari fantazmë i librit, pra personi që e ka shkruar në të vërtetë, por që nuk shfaqet si autor. Përpara “Spare”, Moehringer ishte tashmë një autor i njohur: ai kishte fituar një çmim Pulitzer dhe në vitin 2005 romani i tij i parë autobiografik, “The Tender Bar: A Memoir”, kishte qenë shumë i suksesshëm, madje u bë dhe film. Megjithatë, ai arriti famë të vërtetë në vitin 2009 pasi shkroi “Open”, autobiografinë e tenistit Andre Agassi, e cila u bë bestseller.

Nuk është e pazakontë që autobiografia e një personi të famshëm të shkruhet nga një shkrimtar fantazmë, dhe në të vërtetë kështu ndodh në shumicën e rasteve. Megjithatë, në rastin e “Spare”, emri i Moehringer, i cili duhej të kishte mbetur i panjohur, u bë i njohur pa pëlqimin e tij, gjë që pati një ndikim të madh në jetën e tij personale dhe ndoshta kontribuoi minimalisht në suksesin e librit.

Në vitin 2020, Moehringer mori një mesazh, mes mesazheve të shumta, nga dikush që e pyeste nëse do të ishte i interesuar të shkruante një autobiografi. Në atë moment të jetës së tij ai nuk ishte aspak i interesuar të fillonte një punë të këtij lloji, por pyeti se kush ishte gjithsesi. Përgjigjja ishte “Princi Harry” dhe Moehringer ishte mjaft i intriguar sa pranoi të bënte një videotelefonatë në Zoom. Në atë periudhë kur nëna e tij sapo kishte vdekur dhe, shkruan ai, një nga arsyet që ai u lidh menjëherë me Harry-n – nëna e të cilit, Princesha Diana, kishte vdekur 23 vjet më parë – ishte se “dhimbjet tona ishin po aq të freskëta”.

Në artikull, Moehringer përshkruan shkurtimisht karrierën e tij. Ai thotë se filloi të raportonte për “New York Times”, e konsideruar si gazeta më e rëndësishme dhe më autoritative në botë. Çdo ditë ai mbulonte lajme si zjarre, vrasje, gjyqe dhe më pas i dërgonte raportet e tij në redaksinë që i publikonte pak a shumë të modifikuara në gazetën e së nesërmes, me emrin e dikujt tjetër. Por atij nuk i interesonte. Kur përfundoi duke shkruar rubrika gossip me emrin e dikujt tjetër për Rocky Mountain News në Denver, Kolorado, ai u bë edhe më i bindur se shkrimi pa emrin e tij ishte gjëja më e mirë për të.

“Open”, autobiografia e Andre Agassi, ishte e para që ai shkroi si një shkrimtar fantazmë. Ishte Agassi ai që e kontaktoi pasi lexoi librin e tij autobiografik “The Tender Bar: A Memoir”, dhe ata u takuan në një restorant: ai i bëri një sërë pyetjesh për punën e tij dhe në fund i kërkoi që ta ndihmonte të shkruante autobiografinë e tij. Moehringer fillimisht tha jo, sepse, thotë ai, nuk mund ta imagjinonte të shkruante librin e dikujt tjetër dhe sepse atëherë punonte si korrespondent në “Los Angeles Times”, ku mund t’i përkushtohej shkrimit të tregimeve të gjata, sipas dëshirës. Megjithatë, në një kohë të shkurtër, linja editoriale e “Los Angeles Times” ndryshoi dhe ai vendosi të pranojë propozimin e Agassit.

Kur doli, libri i Agasit shkoi shumë mirë menjëherë. Një mbrëmje, tregon Moehringer, ai ndezi aksidentalisht televizorin dhe e gjeti atë në një program vonë në mbrëmje. Intervistuesi e lavdëroi librin dhe shkrimin, dhe Agassi u përgjigj gjithmonë me shumë modesti, por duke mos përmendur kurrë emrin e Moehringer. “Andre më kishte kërkuar që të vendosja emrin tim në kopertinë”, shkruan ai, “dhe unë e kisha refuzuar. Mirëpo, pak para se ai të largohej nga TV, fillova të mërmëris: ‘Thuaj emrin tim’”. Në ato ditë ai filloi të mendonte se nuk ishte i prerë për punën e një shkrimtari fantazmë dhe se donte t’i rikthehej gazetarisë, pasionit të tij të parë.

Ai e bëri këtë dhe shkroi gjithashtu një roman të dytë, i cili megjithatë u hodh poshtë nga kritikët. Për muaj të tërë ai ra në një lloj depresioni, derisa Agassi e thirri për ta pyetur nëse do të ishte i interesuar të shkruante sërish si shkrimtar fantazmë për Phil Knight, themeluesin e Nike. Fillimisht Moehringer ishte skeptik për të shkruar historinë e një sipërmarrësi, por hezitimi ishte jetëshkurtër. Autobiografia e themeluesit të Nike u publikua në vitin 2016.

Menjëherë pas kësaj erdhi propozimi i Princit Harry. Me gjithë simpatinë që ndjeu herën e parë që e takoi në video-telefonatë, Moehringer thotë se kishte shumë dyshime: Harry dukej se nuk dinte çfarë të thoshte dhe dukej se hezitonte në disa pika. Për më tepër, Moehringer e dinte se “çdo gjë që thoshte Harry, sa herë që ta thoshte, do të shkaktonte një stuhi dhe unë nuk jam nga natyra një ndjekës i stuhisë”. Dhe më pas ishte pandemia dhe askush nuk e dinte se kur do të mund të takoheshin personalisht. Megjithatë, Harry i tha të mos nxitonte dhe ai filloi të mendonte gjithnjë e më shumë se ishte një histori që ia vlente të tregohej dhe shumë e lehtë për t’u lidhur.

Ata filluan të punojnë së bashku nga distanca dhe më pas, ndërsa kufizimet u lehtësuan për shkak të pandemisë, ata u takuan disa herë në Montecito, Kaliforni, ku Harry jeton me familjen e tij. Kontrata mes të dyve parashikonte që emri i Moehringer nuk do të zbulohej kurrë, por në një moment lajmi se ai po punonte për autobiografinë e Harry-t arriti disi në shtyp.

Moehringer përfundoi në qendër të vëmendjes së shtypit botëror në të njëjtën mënyrë si vetë Harry dhe gruaja e tij, Meghan Markle, u ndoqën nga gazetarët dhe vëmendja e publikut në vitet pas martesës së tyre. Moehringer thotë se janë shkruar shumë gjëra të pavërteta dhe se ai dhe familja e tij janë përndjekur vazhdimisht nga gazetarët dhe paparacët. Ai shton se mendoi të shkruante në një gazetë, të postonte në Twitter, të bënte një deklaratë, para se të kujtonte se “fantazmat nuk flasin”.

Në artikull, Moehringer thotë gjithashtu se si u shpërndanë kopjet e para të “Spare”. Një javë përpara botimit zyrtar mbarëbotëror, një librari spanjolle ekspozoi dhe shiti aksidentalisht disa kopje të librit. Gazetarë nga e gjithë bota filluan të përkthenin pjesë të librit nga spanjishtja dhe kjo çoi në disa përkthime në anglisht dhe gjuhë të tjera shpesh shumë të largëta nga teksti origjinal.

Artikulli në New Yorker fillon me një anekdotë që daton në verën e vitit 2022, e cila është veçanërisht shembull i vështirësive të punës së një shkrimtari fantazmë si Moehringer. Një mbrëmje vonë, pas mesnate, Moehringer dhe Harry ishin në një videotelefonatë në Zoom për një nga seancat e tyre të rishikimit të tekstit dhe diskutuan një pasazh shumë të ndjeshëm. Ishte një pikë ku Harry tregoi për një stërvitje ushtarake ku rrëmbimi i tij po simulohej nga një grup terroristësh. Megjithëse gjithçka ishte false, Harry pësoi dhunë fizike dhe psikologjike në atë rast, sepse qëllimi ishte të vlerësohej nëse ai mund të rezistonte apo jo në rast kapjeje dhe burgimi. Mes shumë fyerjeve që iu drejtuan atij, në një moment një nga terroristët e rremë të punësuar në stërvitje i tha diçka shumë fyese ndaj nënës së tij, princeshës Diana.

Në atë moment, shkruan Moehringer, “edhe terroristët tallës të zhytur në pjesët e tyre, madje edhe ushtarët e ngurtë britanikë që shikojnë nga një vend i largët, duket se pranojnë se një rregull i pacenueshëm është thyer”, dhe në fund të gjithçkaje një nga pjesëmarrësit në simulim shkoi te Harry për të kërkuar falje. Për Moehringer, episodi duhej të kishte përfunduar kështu, por Harry kishte insistuar më parë që të fuste përgjigjen e tij ndaj terroristëve të rremë dhe gjatë seancës së rishikimit ai vazhdoi të insistonte në këtë. Arsyeja, shpjegoi ai, ishte se gjatë gjithë jetës së tij ai ishte konsideruar jo i zëshëm dhe ishte e rëndësishme për të të tregonte se edhe në disavantazh dhe shtypje kishte qenë në gjendje të përgjigjej shpejt.

Moehringer u përgjigj se ai e kuptonte, por prapë refuzoi ta vendoste atë shaka në libër. Në artikull ai shpjegon pse:

“Sepse, siç i thashë, ajo që sapo thatë ka të bëjë vetëm me ty. Ju dëshironi që bota të dijë se keni bërë një punë të mirë, se keni qenë të zgjuar. Por, sado e çuditshme të duket, autobiografia juaj nuk ka të bëjë me ju. Nuk është as historia e jetës suaj. Është një histori nga jeta juaj, një seri e veçantë ngjarjesh të zgjedhura sepse ato rezonojnë më së shumti me audiencën më të gjerë dhe në këtë pikë të historisë, ata njerëz nuk kanë nevojë të dinë asgjë më shumë se fakti që rrëmbyesit tuaj thanë një gjë mizore për nënën tuaj”.

Më në fund, Harry pranoi të mos shtonte përgjigjen e tij dhe me të vërtetë i tha Moehringerit se e vlerësonte mënyrën e tij të punës. Ky incident, megjithatë, vazhdoi të ndjekë Moehringer për një kohë: jo aq shumë sepse kishte frikë se kishte bërë një gabim duke këmbëngulur në pozicionin e tij (sepse gjysma e punës së biografit është të vendosë se çfarë të linte jashtë), por sepse kishte frikë se e kishte bërë me përfshirje të tepruar, se mos e kishte humbur nga sytë rolin e tij në atë punë. “Për të mijtën herë në karrierën time si shkrimtar fantazmë m’u desh t’i kujtoja vetes: ky nuk është libri yt”.

Në fund të artikullit, Moehringer thotë se ai duhej të përsëriste të njëjtën gjë me veten pas botimit të “Spare”, kur kuptoi se për Harry-n ai libër kishte qenë një mënyrë për të vajtuar vdekjen e nënës së tij, një zi për të cilën ai nuk kishte arritur kurrë të fliste dhe prandaj kishte vazhduar kaq gjatë: “Nuk është libri yt”. Ai mendoi edhe për një bindje tjetër të tij: “Fantazmat nuk flasin: kush e thotë? Ndoshta ata flasin. Ndoshta ndonjëherë duhet”. /Il Post/

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.