Nga Gazeta ‘Si’-Udhëheqësit e Bashkimit Evropian mund t'i japin vetes një dënim. Ata, në pamje të parë, kanë përmbushur një premtim të bërë pas pushtimit të Ukrainës nga Vladimir Putin për t'i dhënë fund eksportit të mallrave evropiane, makinerive dhe pjesëve kritike për përpjekjet luftarake të Rusisë. Megjithatë gjërat nuk janë si duken.
Dy vjet e gjysmë pas luftës, BE-ja mund të mburret se vëllimi i përgjithshëm i eksporteve në Rusinë e Putinit jo vetëm që ka rënë pothuajse në nivelet e parë të fundit gjatë mandatit të parë të tij si president mbi 20 vjet më parë, por gjithashtu ka rënë pothuajse në zero për disa produkte jetike, të tilla si pjesët e avionit, mikroçipet dhe pajisjet e navigimit.
Megjithatë, në njëfarë mënyre Rusia vazhdon të përdorë materiale të prodhimit perëndimor në prodhimin e saj të armëve. Pavarësisht se është nën sanksione për më shumë se dy vjet tani, Moska ende po arrin të prodhojë raketa lundrimi dhe të ruajë prodhimin industrial. Çuditërisht, ajo mbetet shumë e varur nga komponentët dhe pjesët e importuara, shpesh të prodhuara nga perëndimi.
Merrni eksportet evropiane të makinerive dhe pajisjeve të transportit në Rusi.
Në qershor, Rusia shpenzoi 365 milionë euro për mallrat evropiane të kësaj kategorie, të cilat nevojiten dëshpërimisht nga një sërë industrish të saj. Është vetëm një e dhjeta e faturës prej 3.5 miliardë eurosh për të njëjtin lloj importi të sjellë në vend në qershor 2021. Përpara pushtimit, Rusia importonte qarqe të integruara me vlerë dhjetëra milionë euro nga BE-ja çdo muaj.
Në qershor të këtij viti, Rusia i pagoi Evropës vetëm 2,553 euro për mikroçipet që i nevojiteshin dëshpërimisht ushtrisë – më pak se 0.01 për qind e asaj që importoi gjatë të njëjtit muaj në 2021.
Në teori, ky sukses në kufizimin e aksesit të Rusisë në produktet jetike është një dëshmi e aftësisë strategjike të BE-së. Në praktikë, sa herë që një raketë lundrimi godet qytetin, Kharkiv, në Ukrainën Lindore, mikroçipe perëndimore të sapo prodhuara gjenden midis mbeturinave të saj.
Një vështrim më i thellë i statistikave të tregtisë së BE-së zbulon se çfarë mund të ndodhë.
Ndërsa eksportet e BE-së në Rusi ranë si pasojë e pushtimit të Putinit, pas një qetësie gjysmë-vjeçare ato filluan të rriten ndjeshëm në disa vende miqësore me Rusinë. Kjo sugjeron që sipas të gjitha gjasave të njëjtat mallra të sanksionuara të bllokuara nga dërgimi direkt në Rusi po rieksportohen atje nëpërmjet vendeve të palëve të treta. Mbikëqyrësit e sanksioneve në të dy anët e Atlantikut ndajnë këtë pikëpamje.
I dyshuari kryesor se kush mund të furnizojë Rusinë me produkte të prodhimit perëndimor është Kina. Vëzhguesit në Rusi thonë se ka sektorë të tërë, nga industria e rëndë deri te mikroelektronika, të cilët mbështeten në pjesët perëndimore të dërguara nga Kina. Chris Miller, autori i bestsellerit ndërkombëtar Chip War , tregon pa mëdyshje Kinën si rishitësin kryesor të mikroçipëve perëndimor në Rusi.
“Shumica e çipave të përdorur në Rusi [para luftës] importoheshin direkt nga firmat perëndimore ose nga shpërndarësit. Kjo tregti vazhdon, kryesisht nëpërmjet shpërndarësve në Kinë që shpërfillin sanksionet perëndimore”, shkroi ai në një punim për Institutin Amerikan të Ndërmarrjeve në fillim të këtij viti. Megjithatë, për shkak të vëllimit gjigant të eksporteve evropiane në Kinë, është pothuajse e pamundur të zbulohet një rritje e dyshimtë në eksporte specifike gjatë dy viteve të fundit.
Kjo detyrë është më e lehtë me ekonomitë më të vogla. Vende të tilla si Gjeorgjia, Kazakistani, Turqia, Emiratet e Bashkuara Arabe dhe ish-shtetet sovjetike të Kirgistanit, Uzbekistanit dhe Armenia kanë parë të gjitha një rritje të mprehtë në importet e BE-së. Shifrat për makineritë, pjesët e këmbimit, optikën dhe mikroçipet në veçanti janë rritur në dy vitet e fundit.
Para luftës, eksportet e mikroçipëve nga BE-ja në Turqi ishin rreth 14 milionë euro në muaj, sipas Eurostat. Tani ata janë vazhdimisht mbi 20 milionë euro, madje duke kaluar 30 milionë euro në disa muaj. Eksportet e makinerive industriale, duke përfshirë gjeneratorët e energjisë dhe pjesët, në Turqi u rritën me tre të katërtat në 4.2 miliardë euro në qershor nga i njëjti muaj në 2021.
Të njëjtat eksporte në Kazakistan për të njëjtën periudhë u dyfishuan në 578 euro milion. Kirgistani, një komb me shtatë milionë banorë në Azinë Qendrore, rriti blerjen e makinerive evropiane me 30 herë në tre vitet e fundit në 150 milionë euro (126 milionë £).
Edhe eksporti i helikave dhe pjesëve të varkave, të cilat janë në listën e sanksioneve dhe eksporti direkt i të cilëve në Rusi është ndalur, ka parë një rritje të shëndetshme në këto vende. Kjo përfshin republikat malore të Armenisë dhe Kirgistanit, të mbyllura në tokë, të njohura pak për fuqinë e tyre detare. Duke përdorur një bollëk ndërmjetësuesish në vende të tjera, Rusia po përfiton nga pikërisht ajo që Kremlini është zotuar të shkatërrojë: globalizimi i tregtisë së hapur të bazuar në rregulla.
BE, SHBA dhe vende të tjera perëndimore janë të vetëdijshme për problemin dhe po përpiqen të shtypin rieksportin e lulëzuar të mallrave. Në qershor, BE prezantoi një paketë të re sanksionesh kundër Rusisë. Ndër të tjera, ai udhëzoi prodhuesit dhe eksportuesit të ruanin verifikimin e përdoruesit përfundimtar për të vendosur të drejtat e klientëve për të porositur. Kjo në thelb i bën prodhuesit përgjegjës për të përcaktuar nëse një blerës planifikon t'ua rishes produktin rusëve dhe ushtron presion mbi ta për të refuzuar shitjen nëse ka dyshime. Ata kanë vendosur dënime për shpërfilljen e procedurës korrekte ose moskryerje të duhur, duke filluar nga gjobat dhe sekuestrimi i mallit deri te heqja e licencave të eksportit dhe ndjekja penale e fajtorëve.
Suksesi i kësaj taktike varet nga mënyra se si e masin politikanët. Nuk është e mençur të premtosh apo edhe të lë të kuptohet për mundësinë e prodhimit të një regjimi të tërë, të papërshkueshëm nga uji, pasi është thjesht i paarritshëm.
Kontrolle më të ashpra dhe gjoba më të larta do t'i detyrojnë rusët të krijojnë shumë shtresa ndërmjetësuesish për të anashkaluar ndalimet – por një ndalim i plotë është i pamundur të vendoset apo mbahet. Tragjikisht atëherë për ukrainasit, raketat e lundrimit në një farë mase do të vazhdojnë gjithmonë të fluturojnë të pajisura me mikroçipe perëndimore.
Edhe gjatë Luftës së Ftohtë, kur bota ishte më e fragmentuar dhe lista e teknologjive dhe pajisjeve të ndaluara ishte shumë më e shkurtër, sovjetikët arritën të siguronin shumë nga ato që u nevojiteshin me grep ose me mashtrues. (Një oficer i ri i paqartë i KGB-së, i vendosur në qytetin gjermano-lindor të Dresdenit në vitet 1980, u ngarkua me koordinimin e një pjese të vogël të këtij shkatërrimi të sanksioneve. Emri i tij ishte Vladimir Putin.)
Megjithatë, përpjekjet e nevojshme për të shtrënguar sanksionet do të ishin të vlefshme. Me çdo kufizim të shtrënguar, gjobë më të lartë dhe inspektim të matur, rusët do të detyroheshin të paguanin më shumë për importet e tyre, të luftonin me ndërprerjet e vazhdueshme dhe të kanibalizonin pajisjet e tyre ekzistuese ndërsa përpiqeshin të prodhonin atë që nevojitet në shtëpi. Kjo do të shkaktonte vonesa dhe pengesa në prodhim dhe do të dëmtonte sigurinë dhe produktivitetin e sektorëve joushtarakë. Kjo do të nxiste gjithashtu inflacion më të lartë, mallkimi i ekonomisë ruse përndryshe ende në rritje.
Perëndimi nuk mund ta fitojë betejën e sanksioneve teknologjike kundër Rusisë me një nokaut, por mund t'i japë Moskës një ecuri të mirë për paratë e saj. Alternativa e vetme është të heqim dorë dhe ta lëmë Rusinë të importojë atë që dëshiron, si në ditët e vjetra paqësore.
Burimi: The Spectator/Përshtati Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
