Në eurozonë, çmimet e konsumit në tetor ishin 10.7%.
Banka Qendrore Evropiane ka rritur normat e interesit me 0.75%, pasi ndjek me përkushtim rrugën e shkelur nga Rezerva Federale e Amerikës. Zyrtarët shpresojnë shumë që kulmi të jetë afër.
Optimistët mes tyre theksojnë se eurozona nuk zbatoi asnjë stimul të madh fiskal pas pandemisë Covid-19, ndryshe nga Amerika, që do të thotë se inflacioni është nxitur nga goditjet e ofertës dhe çmimet e energjisë, në vend të një ekonomie të mbinxehur . Paketat e fundit të shpenzimeve në Evropë kanë kërkuar të zbutin goditjen nga çmimet e papritura të energjisë, jo të stimulojnë shpenzimet. Në tremujorin e dytë të vitit, konsumi ishte më pak se 2% mbi të njëjtën periudhë të vitit 2019. Në Amerikë ishte 7%.
Për më tepër, treguesit e ndjenjave sugjerojnë se ekonomia europiane po shkon drejt recesionit. Pagat janë rritur në mënyrë të moderuar dhe ka pak shenja të një spiraleje paga-çmime. Çmimet aktuale dhe të ardhshme të energjisë në tregjet me shumicë kanë rënë nga piku i verës.
Mjerisht, optimizmi ndoshta do të jetë i pabazë. Çmimet më të ulëta të energjisë kërkojnë kohë për t’u furnizuar me konsumatorët. Shumica po shohin ende rritje të jashtëzakonshme. Franca ka inflacionin më të ulët në bllok, me 7.1% në tetor, pjesërisht për shkak se qeveria ka kufizuar çmimet e gazit dhe energjisë elektrike. Megjithatë, vitin e ardhshëm çmimet do të lejohen të rriten me 15%, duke shtuar inflacionin. Në Gjermani, shumë familje kanë kontrata afatgjata që rinovohen gradualisht për të reflektuar çmime më të larta.
Dhe megjithëse, në diellin e ndezur të një tetori të ngrohtë, çmimet e shitjes me shumicë për energjinë u ulën, parashikimi afatmesëm është për një dimër të ftohtë dhe të thatë, që do të thotë se ato ndoshta do të rriten përsëri. Më keq akoma, Vladimir Putin mund të përshkallëzojë luftën energjetike .
Çmimet e energjisë dhe ushqimeve përbëjnë më pak se një të tretën e shportës së mallrave dhe shërbimeve të përdorura për të matur inflacionin. Por shqetësuese janë edhe tendencat në pjesën tjetër të shportës. Çmimet për shërbimet dhe mallrat e tjera përveç ushqimeve dhe energjisë janë rritur me 6% vjetore gjatë tre muajve të fundit. Megjithëse çmimet e energjisë mund të qëndrojnë pas një pjese të këtij ndryshimi – restorantet kanë nevojë për ngrohje, për shembull – madhësia e rritjes sugjeron se inflacioni po përhapet. Siç vëren Chris Marsh nga Exante, një firmë kërkimore, situata duket fatkeqësisht e ngjashme me atë në Amerikë disa muaj më parë.
Rritja e pagave ka të ngjarë të shtojë inflacionin. Deri më tani, pagat evropiane janë rritur pak. Ndryshe nga Amerika, gjashtë në dhjetë punëtorë kanë marrëveshje kolektive, të cilat tentojnë të zgjasin për një vit ose më shumë – që do të thotë se duhet kohë që kushtet ekonomike të ndikojnë në pagën e tyre. Negociatorët e sindikatave kanë kërkesa të kufizuara, të vetëdijshëm se një spirale e çmimit të pagave do t’i ndjekë përsëri. Por durimi i negociatorëve ka filluar të dobësohet. Sindikatat e sektorit publik të Gjermanisë do të hyjnë në negociatat e ardhshme duke kërkuar një rritje prej 10.5%.
Problemi për shefat është se tregu i punës mbetet jashtëzakonisht i ngushtë. Pjesa e firmave që raportojnë se mungesa e stafit po kufizon prodhimin e tyre është afër niveleve rekord si në sektorin e prodhimit ashtu edhe në atë të shërbimeve. Një arsye është grumbullimi i madh i porosive nga pandemia. Firmat prodhuese kanë mesatarisht më shumë se pesë muaj punë në librat e tyre të porosive, sipas një sondazhi të fundit, nga katër para se të godiste Covid. Shtojini kësaj grupin e punëtorëve që dalin në pension çdo vit në vendet e moshuara si Italia dhe Gjermania, dhe ekziston një recetë për një treg të ngushtë pune përgjatë vitit 2023.
E gjithë kjo do të thotë se kulmi i inflacionit është ndoshta disi larg. As nuk do të ketë shumë lehtësim në krye, sepse zbritja do të jetë po aq e ndërlikuar për të lundruar. Çmimet e energjisë duhet të vendosen në një nivel më të ulët vitin e ardhshëm, gjë që do të ulë inflacionin total. Por inflacioni në pjesën tjetër të ekonomisë mund të jetë ende duke u përshpejtuar, duke kufizuar rënien e menjëhershme. Kështu mjegulla do të mbetet.
Edhe një recesion, nëse njerëzit presin që ai të jetë i shkurtër, mund të mos e zbusë inflacionin. Në atë rast, BQE – ja do të duhet të shtrëngojë vidhat edhe një herë.
“Bundesbank në vitet 1970 as nuk u tremb kur ekonomia u dobësua. Ata ishin të suksesshëm në mposhtjen e inflacionit,” vëren zoti Marsh. Këtë herë, mund të marrë diçka të ngjashme nga banka tjetër qendrore në Frankfurt.
Burimi: The Economist;Përshtati Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
