Në vitin 2021, punonjësit amerikanë u larguan nga fuqia punëtore në numër rekord, duke lënë miliona pozicione pune të paplotësuara. Modele të ngjashme janë shfaqur në Mbretërinë e Bashkuar; në janar, Zyra për Statistikat Kombëtare njoftoi një rekord prej më shumë se 1.2 milionë vende të lira pune. Për muaj të tërë, punëdhënësit kanë luftuar për të plotësuar vendet boshe dhe për t’i mbajtur punëtorët ekzistues.
Këto shifra nënkuptojnë se punëdhënësit janë me shpatulla pas murit, krahasuar me punëtorët, të cilët janë në një pozicion të ri për të bërë pazare me shefat aktualë dhe të mundshëm. Dhe në të vërtetë, mes një tregu tepër të ngushtë pune, shumë punonjës mund të përballojnë të zgjedhin role që përputhen me vlerat e tyre, të kenë paga më të larta ose të përshtatin përfitimet e punës për një strukturë të re hibride.
Dhe përtej kësaj, shumë punëtorë po bëhen gjithashtu më aktivë në problemet e punës.
“Njerëzit nuk janë më të gatshëm të pranojnë kushte nën standarde të punës të të gjitha llojeve”, thotë Benjamin Sachs, profesor i punës dhe industrisë në Shkollën Juridike të Harvardit.
“Kjo përfshin pagën e dobët, mungesën e burimeve ose të mos ndjehen të respektuar në punë”.
Mungesa e punëtorëve në dukje iu ka dhënë fuqi punonjësve. Por ku po bën vërtet ndryshim kjo fuqi e sapo gjetur? Dhe a shënon një ndryshim të përhershëm në dinamikën midis punëdhënësve dhe stafit të tyre, apo është thjesht një tendencë kalimtare e tregut të punës?
Aty ku pushteti po sjell ndryshim
Punëtorët po shfrytëzojnë fuqinë për të nxitur ndryshime në disa fusha të ndryshme, shumica janë të lidhura me kushte më të mira pune, nga paga te përfitimet e deri te shëndeti dhe siguria në vendin e punës.
Së pari, kërkesa e lartë për punëtorë mes një oferte të kufizuar po rrit pagat, veçanërisht në mesin e punëtorëve të sektorit privat. Sipas të dhënave nga Byroja e Statistikave të Punës të SHBA-së, të ardhurat mesatare për orë të të gjithë punonjësve në sektorin privat u rritën në 31,63 dollarë rekord në janar, gati 2,00 dollarë më shumë se një vit më parë.
Në punët e shërbimit, ku pagesa mund të jetë një pengesë për mbajtjen e punëtorëve, bizneset e mëdha janë detyruar gjithashtu të prezantojnë rritje të shumta të pagave; kompanitë më të vogla po nxisin stafin me përfitime të reja, si sigurimi shëndetësor.
“Punëtorët duket se kanë më shumë fuqi se sa kishin më parë për shkak të mungesës së fuqisë punëtore”, thotë Abigail Marks, pedagoge në Shkollën e Biznesit të Universitetit të Newcastle në Mbretërinë e Bashkuar.
Në tetor 2021, një shpërthim i aktivizmit dhe grevave të punonjësve ndodhi në të gjithë Amerikën, veçanërisht në sektorin privat. Të quajtur “Striketober”, një sërë punëtorësh u larguan nga puna në industri të shumta; shumë kërkuan paga dhe trajtim më të mirë pasi punuan gjatë pandemisë, shpesh në role që konsideroheshin thelbësore. Në rastin më të madh, 10,000 punëtorë në firmën prodhuese John Deere hynë në grevë, më e madhja e këtij lloji në SHBA për dy vjet.
Punëtorët po ushtrojnë gjithashtu presion ndaj disa prej kompanive më të mëdha në botë dhe po fitojnë. Në një shembull, Amazon më parë kishte një politikë që i ndalonte punonjësit nga dhomat e pushimit dhe zonat ku nuk punohej të rrinin për më shumë se 15 minuta në turnin e tyre. Megjithatë, pas një marrëveshjeje të fundit me rregullatorin amerikan të punës, Amazon tani duhet të lejojë 750,000 punonjësit e saj në SHBA të organizohen brenda ndërtesave si të duan.
Në Mbretërinë e Bashkuar, vitin e kaluar, Uber ra gjithashtu dakord të njohë sindikatat GMB për 70,000 shoferët e saj privatë, hera e parë që një aplikacion pranon negociatat kolektive.
“Të lejosh njohjen e një sindikate është shumë e rëndësishme”, shpjegon Marks. “Nëse kushtet nuk përmirësohen, atëherë njerëzit kanë të paktën mundësinë për të ndërmarrë veprime”.
Me rritjen e punës hibride dhe në distancë, vendi i punës po bëhet gjithnjë e më i fragmentuar. Edhe pse kjo mund ta bëjë më të vështirë zhvillimin e bisedave joformale midis punonjësve rreth pagave dhe kushteve të punës, komunitetet online po rriten si përgjigje, duke ofruar rrjete për punonjësit në shtëpi për të ndërmarrë veprime kolektive, në mënyrë dixhitale. “Ka prova në rritje se ka më shumë organizime joformale që po bëhen në internet”, thotë Marks. “Është rruga logjike për të ecur përpara dhe ndihmon në fuqizimin e njerëzve”.
Ndërkohë që ka pasur një rritje të fuqisë punëtore në afat të shkurtër, ka ende pak shenja që ka të ngjarë të qëndrojë ndonjë ndryshim. Kjo sepse lëvizja punëtore pengohet nga prania e sindikatave. “Popullariteti i sindikatave po rritet por dendësia aktuale e sindikatës po bie”, thotë Sachs.
Në vitin 2021, më pak se 10% e punëtorëve amerikanë i përkisnin një sindikate. Shkëputja varet nga ligji, shpjegon Sachs. Në vitin 1947, qeveria amerikane miratoi Aktin Taft-Hartley për të kufizuar fuqinë e sindikatave. Bojkotimet e bizneseve me të cilat punëtorët nuk kishin asnjë mosmarrëveshje të drejtpërdrejtë, si për shembull, vendet ku punëdhënësi i tyre blinte ose shiste produkte, u bënë të paligjshme.
Kjo do të thotë që punëtorët përballen me një betejë të vështirë në përpjekjen për të institucionalizuar pushtetin e tyre.
“Punonjësit kanë nevojë për një organizatë kolektive që kanalizon kërkesat e tyre: një sindikatë”, thotë Sachs por po bëhet gjithnjë e më e vështirë për t’i shtyrë ata. Ai citon punëtorët e Starbucks në SHBA, të cilët aktualisht po përpiqen të organizojnë dyqan pas dyqani, vetëm për t’u përballur me rezistencën e korporatës. Formimi dhe rrjedhimisht anëtarësimi në një sindikatë bëhet edhe më sfidues, duke qenë se punëdhënësit janë të rezervuar në njohjen e tyre.
Dhe ndërsa pagat janë në rritje, po ashtu është edhe kostoja e jetesës. Në shumë raste, thonë ekspertët, kushtet e tregut, në vend të fuqisë së punonjësve, po diktojnë që pagat të rriten. “Megjithëse pagat po rriten, shpesh nuk është në raport me rritjen e faturave dhe kostove të energjisë”, thotë Marks. “Shumë punëtorë në sektorin publik nuk kanë pasur rritje të pagave por pagat e tyre reale po bien”.
Pjesa më e madhe e këtij aktiviteti (lëvizja antipunë) ka qenë reaguese nga punëdhënësit, të cilët janë duke u munduar mes krizës së paprecedentë të punësimit. “Për ata që kanë kërkesa më të larta tani, ata kanë më shumë fuqi se më parë,” thotë Marks. “Por kjo është për shkak të një problemi afatshkurtër të tregut të punës, sesa nga fuqia e punonjësve ose vullneti i mirë i punëdhënësit”.
Aktivizmi i punonjësve që po shohim aktualisht mund të kthehet mbrapsht pasi të normalizohet mungesa e fuqisë punëtore. “Historia tregon se nëse punëtorët nuk kanë një institucion, organizatë apo mekanizëm për të përkthyer fuqinë e tyre në treg në një lloj forme të qëndrueshme zërash kolektivë, atëherë këto shenja optimizmi shpejt zbehen”, thotë Sachs.
Me gjithë përparimin e bërë nga punëtorët, aktualisht ka pak siguri se sa do të mbeten për mirë. “Fuqia e punonjësve që ne po dëshmojmë aktualisht po shfaqet për një grup të vogël njerëzish në një moment të caktuar kohe dhe ne thjesht nuk e dimë se çfarë do të ndodhë”, thotë Marks.
Burimi: BBC. Përshtati: Gazeta “Si”
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
