Në mars 2020, ndërsa bota po ambientohej me pandeminë, piktori David Hockney lëshoi një imazh të daffodils të verdhë të ndritshme me titull “Mos kujtoni se do të anulohet pranvera”. Në mes të një frike dhe pasigurie të tillë ajo ofroi një shpërthim shumë të nevojshëm optimizmi, duke na kujtuar të gjithëve se natyra, me ciklet e saj të vazhdueshme të rilindjes dhe ripërtëritjes, mund të ofronte ende shpresë.
Hockney e ka vlerësuar prej kohësh botën natyrore, si për frymëzimin estetik, ashtu edhe për cilësitë terapeutike: “Ne mund të rimbushim vetveten vetëm duke parë natyrën”, ka thënë ai. Është një këndvështrim që shumë prej nesh e kanë përqafuar gjatë vitit të kaluar, ndërsa kemi bërë shëtitje të gjata për të qetësuar mendjet tona garuese. Rezultatet mund të jenë të prekshme; vetëm 20 minuta në një mjedis natyror është provuar se ul nivelet e stresit. Edhe shikimi i imazheve të natyrës mund të sjellë disa nga efektet e njëjta, kështu që mbase nuk është për t’u habitur që vizitorët janë dyndur në “Hockney – Van Gogh: The Joy of Nature” në Muzeun e Arteve të Bukura në Hjuston ndërsa londinezët presin me padurim Hockney's “The Arrival of Spring”, e cila hapet këtë javë në Akademinë Mbretërore.
“Njerëzit me të vërtetë e duan pikturën. Ka qenë një kohë mjaft e keqe këtu me Covid dhe më pas ngrirja, e cila çoi gjithçka në ndalesë dhe fytyrat e njerëzve thjesht ndriçohen kur hyjnë në galeri”, thotë Ann Dumas, kuratorja e e ekspozitës në Houston, e cila foli me BBC Culture në fillim të marsit, pikërisht kur Texas po fillonte të rikuperohej pas ngritjes kulturore.
Ekspozita, një ri-punim i ekspozitës jashtëzakonisht popullore të vitit 2019 në Muzeun Van Gogh në Amsterdam, eksploron dashurinë e dy artistëve për natyrën, si dhe ndikimin e pagabueshëm të Van Gogh te Hockney. Përgjigja ndaj natyrës për të dy artistët u ndez nga një ndryshim i skenës. Kur Van Gogh u zhvendos në jug të Francës, ai bëri përparimet e ngjyrave që çuan në jetë të gjalla me ngjyra të gjalla dhe peizazhe të lagura nga dielli që ngrenë shpirtrat e të gjithë atyre që i shikojnë, ndërsa kthimi i Hockney në Yorkshire pas shumë vitesh i dha atij një vlerësim të ri për peizazhet lokale që ai ka përshkruar në paletën e tij unike të gjallë.
Hockney ka thënë: “Unë gjithmonë e kam gjetur botën mjaft të bukur, duke e parë atë. Thjesht duke e parë. Dhe kjo është një gjë e rëndësishme që unë ndaj me Vincent van Gogh: ne të dy me të vërtetë kënaqemi duke parë botën”. Ndoshta nuk është për t’u habitur që tema e tyre shpesh mbivendoset. “Ne kemi një pikturë të bukur nga Van Gogh të disa trungjeve të pemëve, por vetëm pjesën e poshtme të dy trungjeve të pemëve në pyje në pranverë dhe është sikur ai është pothuajse i shtrirë në tokë në dru dhe para tij ka këtë qilim të mrekullueshëm të luleve të egra”, thotë Dumas. Hockney eksploroi të njëjtën temë në monumentin e tij “The Arrival of Spring”, në Woldgate, East Yorkshire, 2011, në të cilën “gjithçka është zmadhuar me të vërtetë, të gjitha lulet e egra janë hedhur në erë”, thotë Dumas.
Piktura, me pemët dhe degët e saj të harlisura, të gjelbërta, të mbushura me gjethe që duket se dridhen nga gëzimi është pa dyshim një nga pikat kryesore të ekspozitës. Siç është edhe një vepër tjetër, të cilën Hockney e filmoi në të njëjtin vend - The Four Seasons, Woldgate Woods (Pranvera 2011, Verë 2010, Vjeshtë 2010, Dimër 2010). Përbëhet nga katër panele, secila prej të cilave përbëhet nga nëntë ekrane që lëvizin me hollësi, tregon të njëjtën zonë të pyjeve ndërsa ndryshon gjatë stinëve. “Njerëzit janë magjepsur”, thotë Dumas, “me të vërtetë i ka tërhequr shumë”.
Vizioni qetësues i veprës për lëvizjen e dimrit në pranverë është qartë pikërisht ajo për të cilën Teksasi kishin nevojë. “Njerëzit na kanë shkruar dhe na kanë thënë, “Faleminderit që na sollët këtë shfaqje”, thotë Dumas. “Ata e shohin atë shumë shpresëdhënëse”.
Shpresa ishte sigurisht ajo që i duhej Edith Devaney, kuratores së Akademisë Mbretërore, në vitin 2020 kur ajo u detyrua të copëtojë programin e ekspozitës së institucionit jo një herë, por tre herë, ndërsa vendi shkoi në bllokime të përsëritura.
Hockney ishte në Normandi në Francë në atë kohë, pasi kishte synuar gjithmonë të kapte ardhjen e pranverës atje dhe filloi të dërgojë përmes punimeve të përfunduara në një grup të zgjedhur, nga të cilët Devaney e konsideron veten me fat që ishte një. “Më duhet të them që të jesh marrës i njërës prej atyre imazheve na mban të frymëzuar”, thotë ajo. “Ata janë vizualisht të lezetshëm dhe ju kanë ndryshuar gjendjen shpirtërore, kjo është një gjë vërtet interesante dhe përmirësojnë humorin”.
Nuk ka dyshim për ndikimin që do të ketë sjellja e serive të përfunduara në një publik më të gjerë. “Është një nga ato rastet e rralla kur një ekspozitë arti do të ketë rezonancë me absolutisht çdo qenie njerëzore të gjallë. Kjo do të thotë diçka për të gjithë ne për shkak të asaj që kemi kaluar në të gjithë botën”, thotë ajo. “Është ajo ide e ciklit të jetës, duhet të kapesh pas kësaj... është një kujtesë se ekziston një forcë më e madhe se ne vetë”.
Ashtu si Dumas, Devaney komenton vëzhgimin e mprehtë të Hockney. Në bisedë me të për katalogun e pikturave, artistja flet me entuziazëm për shumëllojshmërinë e luleve të nevojshme për të kapur sezonin e ndryshimit. Ngazëllimi i tij është i dukshëm ndërsa diskuton për pamjet frymëzuese.
Ky ngazëllim është i dukshëm në secilën nga pikturat në Ipad, një medium që ai e ka bërë të tijin gjatë dekadës së fundit apo më shumë, veçanërisht tani ai ka aplikacionin e tij të veçantë të hartuar nga një matematikan në veri të Anglisë. Kjo i lejon atij, midis shumë risive të tjera, të hapë shtresa brenda dhe jashtë. Pikturat përcjellin një ngazëllim që nuk mund të mos jetë ngjitës dhe Devaney beson se shfaqja do t’u japë vizitorëve, të cilët nuk e kanë njohur përsëri veten me natyrën një dëshirë të përtërirë për të kuptuar botën natyrore përreth tyre.
Një nga gjërat që puna e Davidit na mëson të bëjmë është të shohim - është ai lloj vëzhgimi që ne e humbasim, kemi kaq shumë stimuj të ndryshëm vizualë tani, dhe madje edhe më shumë pasi të gjithë jemi ngjitur në ekranet tona për një vit, dhe kjo është një kujtesë që shikimi i duhur është ajo që bën kur je jashtë natyrës.
Përfitimi i shikimit me të vërtetë, si në aspektin e frymëzimit krijues ashtu edhe në përmirësimin e humorit, është diçka që natyralistja dhe ilustruesja Emma Mitchell e kupton mirë. Mitchell ka vuajtur nga depresioni për shumë vite, dhe në librin e saj “Ilaçi i egër”, ajo shkruan bukur se si zhytja në natyrë dhe krijimi i artit dhe veprave artizanale nga gjetjet e saj i kanë ndihmuar shëndetit mendor.
Meqenëse jam trajnuar si shkencëtare jam e hipnotizuar nga ajo që [natyra bën] për mendjet dhe trurin tonë... edhe vetëm 10 minuta krijimtari ditore dhe një shëtitje e përditshme mes pemëve dhe bimëve mund të sjellë një ndryshim të madh në shëndetin tonë mendor”, thotë ajo për “BBC Culture”.
“Nëse thjesht shikoni imazhe të natyrës, që mund të jenë në lëvizje ose fotografi, ju merrni një përgjigje relaksuese, nëse në të vërtetë dilni të ecni për 15-20 minuta, atëherë nivelet e hormonit të stresit bien ndjeshëm”, thotë Mitchell. Modelet që ndodhin natyrshëm në natyrë ka të ngjarë të përmirësojnë gjendjen tonë shpirtërore.
“Njerëzit me të vërtetë reagojnë pozitivisht ndaj ngjyrave ose luleve, apo nganjëherë edhe gjetheve në vjeshtë”, thotë ajo.
Ekspozita e Akademisë Mbretërore duket se është e destinuar të sigurojë të njëjtën ndjesi, por Mitchell thotë se të gjithë mund të përfitojmë nga natyra dhe krijimtaria. “Shikoni nëse mund të hasni diçka që mendoni se është e bukur, mbase sillni një gjethe ose dy në shtëpi, një pendë ose një vjollcë të vogël dhe pastaj përkujtojeni atë në njëfarë mënyre, duke e shtypur ose duke marrë një fotografi. Kjo do t'ju japë një ngritje të lehtë, dhe nëse e bëni të nesërmen është kumulative. Nëse vazhdoni ta bëni, kjo mund të sjellë një ndryshim të rëndësishëm në shëndetin tuaj mendor”.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
