.png)
Nga “European Western Balkans”- Në zgjedhjet parlamentare në Shqipëri kishte një garë të fortë por partia qeverisëse gëzonte të gjitha avantazhet. Opozita dështoi të tërheqë votuesin e pavendosur dhe që nga publikimi i rezultateve është përqendruar në parregullsitë e procesit të votimit. Sidoqoftë, zgjedhjet kanë qenë të rregullta dhe bashkësia ndërkombëtare uroi fituesin dhe bëri thirrje për një formim të qetë të institucioneve të reja.
Në Shqipëri u pa një shfaqje e ngjashme me atë që është luajtur prej vitesh në Ballkanin Perëndimor gjatë proceseve zgjedhore. Partia në fuqi mbizotëroi dhe opozita do të duhet të shohë veten në pasqyrë dhe të kuptojë sesi mund t’i inspirojë votuesit, Vetëm disa ditë pas zgjedhjeve në Shqipëri, Freedom House publikoi raportin vjetor të kombeve në tranzcion, i cili i klasifikoi edhe njëherë gjashtë vendet e rajonit si regjime hibride, në të cilat "udhëheqësit vazhdojnë të lejojnë zgjedhje disi konkurruese", pavarësisht se ato nuk ishin të lira dhe të drejta. Si pasojë, ndryshimi i pushtetit mund të arrihet përmes kutisë së votimit vetëm "nëse pjesa dërrmuese e votuesve janë të gatshëm të mbështesin lidershipin e ri". Megjithëse kjo kërkon rrethana të pazakonta, thotë Freedom House, duke treguar rastet e fundit të Malit të Zi dhe Kosovës.
Këtë herë nuk kishte mjaftueshëm votues që donin ndryshimin në Shqipëri. Partia Socialiste e Shqipërisë e udhëhequr nga Kryeministri Edi Rama, praktikisht mbajti të gjitha votat që fitoi në zgjedhjet e 2017 dhe do të ketë një shumicë prej 74 deputetësh. Koalicioni rreth Partisë Demokratike (PD) përmirësoi rezultatin e tij, duke fituar 59 vende krahasuar me 43 vende në vitin 2017, por kjo ende nuk ishte e mjaftueshme për shumicën, madje edhe me bashkimin me nLëvizjen Socialiste për Integrim.
Ashtu si kolegët e tij të opozitës në Ballkanin Perëndimor në vitet e fundit, kreu i Partisë Demokratike Lulzim Basha përdori fjalimin e tij të parë pas mbylljes së qendrave të votimit jo për të uruar kundërshtarin e tij, por për të folur për manipulimet e procesit të votimit.
"Ne kemi hyrë në betejë jo kundër kundërshtarëve politikë, por kundër një regjimi që bëri gjithçka për të thyer garën, me dhjetëra mijëra vota të pavlefshme,… miliona euro të shpenzuara për të arritur blerjen më të madhe të votës, ata vodhën të dhënat e qytetarëve dhe përdorën kriminelët për të kryer një masakër elektorale ”, tha Basha.
Numri i votave të pavlefshme arriti një rekord i lartë, duke i kapërcyer 80,000, ndërsa diferenca midis PS nga njëra anë, dhe PD dhe LSI nga ana tjetër, ishte më pak se 40,000 vota. Thirrjet për hetimin e blerjes së votës kanë ardhur nga shumë palë, duke përfshirë Presidentin e Shqipërisë Ilir Meta, ish-kreu i LSI, i cili njoftoi kthimin e tij në parti kur t’i mbarojë mandati.
Në një intervistë paszgjedhore, Kryeministri Rama, nga ana e tij, deklaroi se sondazhet kishin parashikuar një rezultat shumë të ngjashëm me rezultatin aktual, i cili heq dyshimet për ndonjë parregullsi serioze. Ai gjithashtu i bëri thirrje opozitës që të përqendrohet në vetë-reflektimin, në vend të akuzave kundër partisë në pushtet.
Misioni i Vëzhgimit të Zgjedhjeve i vendosur nga Zyra për Institucione Demokratike dhe të Drejtat e Njeriut (ODIHR) ende thekson disa nga parregullsitë në paragrafin e parë të Raportit të tij Preliminar.
“Partia në pushtet ishte në avantazh, përmes kontrollit të administratës lokale dhe keqpërdorimit të burimeve administrative. Kjo u amplifikua nga mbulimi pozitiv i institucioneve shtetërore në media. Pretendimet për blerjen e votave nga partitë politike ishin të përhapura gjatë fushatës dhe një numër i lartë hetimesh u hapën në këtë drejtim ”, vuri në dukje ODIHR.
Drejtori Ekzekutiv i Institutit për Studime Politike, Afrim Krasniqi, është edhe më kritik, duke thënë se qeveria përdori masivisht burimet shtetërore në fushatë dhe ndërtoi një sistem patronazhistësh për monitorimin e qytetarëve shqiptarë. “Ky skandal që është nën hetim nga prokuroria", thotë Krasniqi, duke shtuar se këto zhvillime do të reflektohen tek marrëdhëniet e ardhshme shumicë-opozitë.
Ai thotë se suksesi i Partisë Socialiste qëndron tek përdorimi i varfërisë dhe kërcënimeve për të mbledhur vota përmes strukturave partiake dhe parandalimit të pjesës së pavendosur të elektoratit për të shkuar në zgjedhje.
"Për ta parandaluar këtë, shumica qeverisëse zhvilloi një fushatë negative, duke çuar në polarizim politik duke bërë që pjesa e pavendosur e votuesve të refuzonte të bëhet pjesën e fushatës zgjedhore", shton Krasniqi.
Ai, megjithatë, gjithashtu thotë se, nga ana tjetër, partia kryesore e opozitës, Partia Demokratike, pavarësisht rritjes së numrit të votave, nuk arriti të zgjerojë kuptimisht bazën e saj të mbështetjes dhe t'i inspirojë elektoratin e pavendosur.
"Kjo ishte kryesisht për shkak të mungesës së zgjatur të reformës së brendshme, ndikimit negativ të largimit nga parlamenti dhe braktisjes së zgjedhjeve lokale, si dhe për shkak të udhëheqjes së tij, me z. Basha dështuar gjerësisht në përpjekjet e tij për ta profilizuar veten si një alternativë e besueshme dhe efektive Ramës ”, thotë Krasniqi.
Pas humbjes, thirrjet që Basha, i cili ka udhëhequr partinë që nga viti 2013, të japë dorëheqjen, kanë filluar të vijnë nga një pjesë e madhe e anëtarësisë dhe një ish-deputet tashmë ka njoftuar kandidaturën e tij për kryesinë e Partisë Demokratike, që tani do të mbetet në opozitë për një total prej 12 vjetësh.
Pavarësisht nga parregullsitë e përmendura më lart, u bë e qartë se procesi ishte në një nivel të pranueshëm për komunitetin ndërkombëtar, me Ambasadoren e Shteteve të Bashkuara në Shqipëri, Partinë e Socialistëve Europianë (pjesë e së cilës është PS) dhe udhëheqës të shumtë, përfshirë presidentin francez Emmanuel Macron, kryeministrin spanjoll Pedro Sánchez dhe kryeministrin grek Kyriakos Mitsotakis që uruan Ramën.
Gjithçka aktualisht sinjalizon se do të ketë disa raste dhe hetime të parregullsive zgjedhore, por institucionet e reja do të formohen normalisht në shtator të vitit 2021. Votuesit e opozitës së paku mund të gjejnë ngushëllim në faktin se, ndryshe nga pjesët e tjera të rajonit, për shembull në Serbi, opozita në Shqipëri do të ketë akoma një prani të fortë në parlament.
“Është me rëndësi thelbësore që PD të përqendrohet në forcimin e rolit të saj si opozitë në vend, duke e vënë qeverinë para përgjegjësisë dhe duke vazhduar përpjekjet e saj për një qeverisje më të mirë. Përveç kësaj opozite të fortë, Shqipëria tani ka nevojë për një shoqëri civile aktive dhe shumë të mirë-organizuar dhe media të pavaruar për të kundërshtuar fuqinë e një qeverie tashmë shumë të fuqishme në mandatin e saj të tretë ”, thotë Blerjana Bino, Bashkëthemeluese e Qendrës së Shkencës dhe Inovacionit.
Ajo shton se zgjedhjet vlerësohen si një moment historik në rrugën e Shqipërisë drejt anëtarësimit në BE dhe pranimi i rezultateve është thelbësor për procesin e integrimit europian dhe hapat e ardhshëm siç është Konferenca e parë ndërqeveritare.
"Në të njëjtën kohë, hetimi nga autoritetet përkatëse të krimeve të pretenduara elektorale të tilla si manipulimi i votave, blerja e votave, kërcënimi i votave, shkelja masive e të dhënave personale dhe çështje të tjera duhet të kryhet në transparencën e plotë të publikut. Në këtë mënyrë, qytetarët mund të rindërtojnë besimin dhe Shqipëria mund të sigurojë zgjedhje vërtet të lira dhe të ndershme ", përfundon Bino.
Afrim Krasniqi, nga ana e tij, beson se reformat serioze dhe funksionale do të kërkojnë bisedime dhe konsensus më të gjerë, gjë që nuk ka gjasa të ndodhë përballë tensionit të thellë dhe mosbesimit midis qeverisë dhe opozitës.
“Shumica qeverisëse do të mbetet e brishtë dhe nuk do të jetë në gjendje të ndërmarrë reforma të gjera. Mazhoranca qeverisëse nuk ka asnjë shtysë për reformat e brendshme dhe do të duhet të paguajë një çmim për kompromiset elektorale me grupet e biznesit dhe oligarkët e rinj që financuan fushatën dhe deleguan njerëzit e tyre në listat elektorale fituese ", përfundon ai.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
