.png)
Ikën netët pa gjumë dhe ankthi për shëndetin e foshnjës u lanë pas. Për fat të mirë, ai ha, ecën, vrapon vetë dhe tashmë bën shumë pyetje. Prindërit menjëherë përpiqen të kapin histori qesharake, deklarata të fëmijëve. Shëtitje argëtuese në park, ulur në një kafene ose ekskursione të shkurtra; e gjitha kjo mund të përballohet tani nga prindërit e fëmijëve të moshës 3️ vjeç.
Por vjen një fazë tjetër, jo më pak e vështirë, periudha e krizave të një 3️-vjeçari kur prindërit nuk dinë si të sillen. Sipas psikologëve, krizat janë një fazë e pashmangshme në zhvillimin dhe pjekjen e një fëmije.
Kriza 3️-vjeçare, tiparet
“Çdo periudhë e zhvillimit të një fëmije ka nevojat e veta, metodat e ndërveprimit, modelet e sjelljes dhe vetë-ndërgjegjësimin. Pasi të ketë arritur moshën 3️ vjeç, foshnja fillon të kuptojë se ai është një person. Foshnja e kupton që është i njëjtë me njerëzit e tjerë. Kjo manifestohet me shfaqjen e fjalës "Unë" në të folur. Tani, kur shikon reflektimin e tij në një pasqyrë ose një foto, ai thotë me besim: "Ky jam unë". Foshnja fillon ta perceptojë veten si një person i pavarur me karakteristikat dhe dëshirat e tij. Bashkë me këtë realizim vjen edhe kriza”, shpjegon psikologe Aljona Jonuzi e cila shton se mosha 3-vjeçare është fiks mosha kur foshnja e lezetshme dhe e dashur kthehet në kokëfortë dhe kapriçioz.
Jonuzi thotë se, për fat të mirë, një krizë fëmije trevjeçar është një fenomen kalues, veçanërisht nëse kuptoni cilat janë arsyet që shkaktojnë sjellje të tillë të papërshtatshme të fëmijëve.
Fillimi i krizës së moshës 3️-vjeçare pikaset nga sjelljet e mëposhtme:
1. Fëmija bëhet histerik, madje pa ndonjë arsye të veçantë;
2. Blerjet së bashku bëhen të padurueshme, pasi fëmija vazhdimisht kërkon të blejë diçka për vete. Përndryshe, prindërit do të përballen me një "shfaqje demonstruese" me të qara dhe rrotullime në dysheme;
3. Do të përpiqet vazhdimisht të kapërcejnë kufirin e asaj që është e lejueshme, për të kontrolluar reagimin e të rriturve. Nuk reagon ndaj ndalimeve ose kërkesave, koncepti i "jo"-së nuk ekziston për të;
4. Gjatë shëtitjes, ai/ajo mund të largohet në drejtim të kundërt të lëvizjes dhe të fshihet;
5. U përgjigjet të gjitha propozimeve negativisht, nuk i pëlqen gjithçka, nuk dëshiron t'u bindet;
6. Përpiqet të vishet dhe të hajë vetë, por kur përballet me vështirësi ose pengesa, qan me dënesë;
7. Përpjekjet për të folur me fëmijën jo gjithmonë kanë një rezultat pozitiv, pasi në çdo rast, bën gjithçka sipas mënyrës së vet.
Cilat janë arsyet e kësaj sjelljeje?
“Në moshën 3️ vjeç, fëmija kupton se është një person i pavarur. Gradualisht, "Unë" personale ndahet nga kujdesi prindëror”, thotë Jonuzi.
Më së shumti, tregon Jonuzi, sjellja e fëmijës është demonstrative. Ai mund të zemërohet apo të bëjë naze përpara të gjithëve për shkak të një arsyeje të vogël ose edhe pa e pasur fare një të tillë. Kjo sjellje “tiranike” shkakton shumë ankth te prindërit. Në disa raste, ajo shndërrohet në acarim ose sulm. “Sidoqoftë, nuk duhet harruar se një sjellje e tillë nuk synon aspak të mërzitë qëllimisht të rriturit, duke i bezdisur ata”.
Si të sillemi me një fëmijë që po kalon krizën e moshës 3 vjeç?
Jonuzi tregon se pasi të jenë përgatitur paraprakisht, prindërit jo vetëm që do të jenë në gjendje të durojnë të gjitha tekat e foshnjës pa u shteruar energjitë mendore, por gjithashtu do ta ndihmojnë fëmijën të kapërcejë këto vështirësi.
“Ndryshimet në sjelljen e një fëmije, të cilat ndonjëherë janë shumë të mëdha, shpesh shkaktojnë zënka midis baballarëve dhe nënave. Në një situatë të tillë, është e nevojshme të kuptohet se ky është zhvillimi normal i një fëmije në moshën 3️ vjeç. Krizat e moshës prekin të gjithë fëmijët. Gjatë kësaj periudhe, detyra kryesore e prindërve është të mbështesin fëmijën e tyre dhe ta ndihmojnë për ta kapërcyer atë me sa më pak dhembje të jetë e mundur”, shpjegon ajo.
Jepini fëmijës lirinë e zgjedhjes
Jonuzi shton se fëmijët në moshën 3️ vjeç presin nga të tjerët, veçanërisht nga prindërit e tyre, njohjen e pavarësisë së tyre, edhe pse ata vetë nuk janë ende të gatshëm për këtë. Prandaj, është shumë e rëndësishme që të konsultoheni me një fëmije në këtë moshë dhe t’i kërkoni mendim. “Mos jepni ultimatume, por jini më krijues në deklarimin e kërkesave ose dëshirave tuaja”.
Për shembull, nëse një fëmijë shpreh dëshirën të vishet vetë, edhe nëse nuk ka asgjë të keqe në këtë, thjesht parashikojeni këtë dhe filloni të bëheni gati një çerek orë më herët. Ju gjithashtu mund të ofroni një zgjedhje midis disa opsioneve, si për shembull, të hani nga një pjatë e kuqe ose e verdhë , të ecni në park ose të luani në një kënd lojërash, etj.
“Teknika e ndryshimit të vëmendjes funksionon mirë. Për shembull, nëse njëri prind do të vizitojë motrën por druhet se fëmija mund të refuzojë propozimin, atëherë, thjesht mund ti thotë fëmijës që të zgjedhë rrobat me të cilat do të shkojë për vizitë. Si rezultat, ato do ta kalojnë vëmendjen në zgjedhjen e një veshjeje të përshtatshme dhe ai/ajo nuk do të mendojë nëse do të shkojë apo jo”.
Bëni fëmijën tuaj të ndihet i pavarur
Psikologia thotë se kriza e moshës 3️-vjeçare te një fëmijë manifestohet gjithmonë me dëshirën e shtimit të pavarësisë. Fëmija përpiqet të bëjë gjithçka vetë, edhe pse aftësitë e tij nuk përkojnë gjithmonë me dëshirat e tij. Prindërit duhet të jenë të ndjeshëm ndaj këtyre aspiratave.
“Fëmija duhet të ndiejë pavarësinë, natyrisht, vetëm brenda kufijve të arsyeshëm, pasi kufijtë e caktuar duhet të ekzistojnë”, thotë Jonuzi e cila shton se nëse prindërit e shohin se fëmija po përpiqet të bëjë diçka vetë, prindërit mund ti ndihmojnë por pa rënë në sy.
Mësoni të menaxhoni zemërimin e fëmijës
Për shkak të krizës, rastet e zemërimit te një fëmijë 3️ vjeç janë shumë të zakonshme. Jonuzi shpjegon se shumë prindër nuk dinë çfarë të bëjnë dhe si të sillen në situata të tilla. Të injorosh, të pendohesh, të plotësosh tekat apo të ndëshkosh fëmijën e tërbuar?
“Për fat të keq, në këtë situatë është e pamundur të japësh një këshillë të vetme që do t'u përshtatej absolutisht të gjithëve. Vetë prindërit duhet të zgjedhin linjën e duhur të sjelljes ose ‘strategjinë e luftës’”.
Mësoni të refuzoni
Jo të gjithë prindërit mund ta refuzojnë foshnjën e tyre por sidoqoftë, Jonuzi thotë se të jesh në gjendje të thuash një "Jo" të qartë është një domosdoshmëri për çdo të rritur.
“Në çdo familje, duhet të vendosen kufij që nuk mund të kalohen në asnjë mënyrë dhe fëmija duhet t’i dijë”.
A ka diçka që prindërit nuk duhet të bëjnë?
“Që fëmija të mos rritet shumë kokëfortë dhe i pakontrollueshëm, ose, përkundrazi, me pak iniciativë dhe me vullnet të dobët, prindërit nuk duhet kurrë ti thonë fëmijës se mendimi i tij\saj nuk ka vlerë, mos ta ndrydhin dëshirën e fëmijëve për pavarësi, mos ta qortojnë vazhdimisht dhe të qëndrojnë ballë për ballë me të duke u përpjekur për të thyer kokëfortësinë e fëmijës”, shpjegon Jonuzi e cila shton se kohëzgjatja e kësaj periudhë kryesisht varet nga reagimi i prindërve përballë sjelljes së fëmijës.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
