.png)
Aviacioni ka qenë prej kohësh një sfidë për ata që punojnë për të ulur emetimet e gazrave serrë të shkaktuara nga njerëzit. Është kulmi i një sektori "të vështirë për t'u dekarbonizuar”, i lidhur fort me stilin e jetesës së shumë njerëzve, sidomos atyre më të pasurve dhe më të fuqishmëve në shoqëri.
Ai është bërë gjithashtu një nga sektorët me rritjen më të shpejtë të emetimeve. Emetimet e dioksidit të karbonit (CO2) nga avionët u rritën me 30% midis 2013 dhe 2019 ndërsa rritja e emetimeve të CO2 në ekonominë e gjerë midis të njëjtave vite ishte vetëm 4%.
Pandemia, natyrisht, ndikoi. Ndërsa fluturimet u ndaluan në të gjithë botën, emetimet e CO2 të aviacionit ranë deri në 60% në 2020. Por disa ekspertë ende presin që Covid-19 vetëm të vonojë kontributin e përgjithshëm të aviacionit në ngrohjen me disa vjet. Një studim i fundit nga shkencëtarët parashikoi se sektori do të kontribuojë me 6-17% të ‘buxhetit’ të mbetur të karbonit për të shmangur tejkalimin e 1.5-2C të ngrohjes globale.
Menaxhimi i kërkesës, në thelb njerëzit që fluturojnë më pak është mënyra më efektive për të reduktuar këto emetime këtë dekadë, sipas një raporti të fundit nga Transport & Environment, një organizatë jofitimprurëse mjedisore. Teknologjitë si karburantet e qëndrueshme të aviacionit dhe avionët elektrikë do të luajnë një rol më të madh në vitet 2030.
Vitet e fundit, aktivistët u kanë kërkuar njerëzve që të marrin në konsideratë fluturimin më pak, ose aspak, për të ndihmuar në frenimin e emetimeve nga aviacioni.
Por çfarë do të ndodhte nëse njerëzit në mbarë botën papritmas do të ndalonin së fluturuari plotësisht? Një botë pa fluturime do të paraqiste disa sfida serioze logjistike, por gjithashtu mund të hapte derën për ndryshime të mëdha në forma të tjera transporti me karbon më të ulët. Nuk ka gjasa që ndonjëherë ta ndërpresim plotësisht aviacionin, dhe ndoshta nuk do të dëshironim. Por shtrimi i kësaj pyetjeje hipotetike hap derën për atë që ne mund të bëjmë shumë më tepër për të reduktuar ndikimin e rëndë të aviacionit në klimë.
Një nxitje për qëllimet klimatike
Ndalimi i fluturimeve do të ndalonte menjëherë 2.5% (dhe rritjen) e emetimeve vjetore të CO2 që vijnë nga djegia e karburantit në aeroplanë, duke ulur emetimet e CO2 me rreth një miliard ton në vit dhe duke eliminuar një sektor që më parë çonte në rritje të emetimeve.
Por aviacioni ka edhe ndikime të tjera klimatike, që do të thotë se ndikimi i menjëhershëm i ndalimit të të gjitha fluturimeve do të ishte shumë më i madh sesa vetëm ulja e CO2.
"Përveç CO2, ka një sërë efektesh të tjera që shkaktojnë avionët", thotë Sally Cairns, studiuese e politikave të transportit në Universitetin e Leeds.
"Efekti më afatshkurtër dhe një nga efektet më të mëdha janë gjurmët e kondensimit, të cilat janë linjat e bardha që shihni në qiell”.
Ndryshe nga CO2, i cili qëndron në atmosferë me shekuj, këto emetime jo-CO2 kanë një ndikim ngrohjeje afatshkurtër, por shumë të fortë, i cili është vlerësuar si potencialisht duke trefishuar efektin e përgjithshëm të ngrohjes.
Ndikimi tek njerëzit
Por si do të ndikonte kjo botë e re pa aeroplanë te njerëzit anembanë globit? Jeta e përditshme e shumë njerëzve nuk do të ndikohej, të paktën drejtpërdrejt. Vetëm 11% e popullsisë globale bëri një fluturim në 2018 dhe më së shumti 4% bënë një fluturim ndërkombëtar. Në të gjithë globin, shumica e fluturimeve kryhen nga një pakicë e vogël “fluturuesish” të shpeshtë.
"Kjo nuk prek shumë njerëz fare", thotë Stefan Gössling, studiues i aviacionit në Universitetin Linnaeus në Suedi.
“Ne patëm një periudhë me pothuajse zero fluturime, për shkak të pandemisë Covid-19 dhe mendoj se ajo që mësuam është se mund të bëjmë dhe pa fluturimet”.
Aeroportet do të heshtin, duke ofruar lehtësim për vendasit e prekur më parë nga zhurma. Brenda pak ditësh, nivelet e ngritura të ndotjes së ajrit që gjenden pranë aeroporteve do të bien gjithashtu, me një reduktim të madh të rreziqeve shëndetësore si astma dhe sëmundjet e zemrës për banorët vendas.
Vendet e tjera do të goditeshin rëndë, veçanërisht ishujt që varen shumë nga turizmi dhe kryesisht të aksesueshëm vetëm me avion.
Njerëzit me shtëpi në dy vende do të duhet të zgjedhin se në cilin vend do të donin të jetonin, ndërsa njerëzit që fluturojnë shpesh për udhëtime në fundjavë dhe pushime do të përballeshin gjithashtu me një ndryshim të madh në stilin e jetës. Pushimet duhet të kryhen kryesisht në vende të aksesueshme me tren, autobus, makinë dhe traget, duke i shtyrë njerëzit të qëndrojnë në vendet e tyre të afërta.
Vendet me deficite të mëdha turistike, që do të thotë se njerëzit nga ai vend shpenzojnë më shumë për pushime jashtë vendit sesa shpenzojnë turistët që vizitojnë vendin, do të përfitonin nga kjo. Kina, e cila ka deficitin më të madh të turizmit në botë, dhe Britania e Madhe, e cila kishte një deficit prej 42 miliardë dollarë në 2019, do të ishin ndër ‘fituesit’ nga ana ekonomike.
Kjo nga ana tjetër mund të çojë në mundësi më të mira për vendasit, duke ofruar gjithashtu vende të reja pune, thotë Cairns.
"Nëse vendi bëhet tërheqës për vendasit, do të kishte lehtësira për të gjithë banorët.
Por vendet e tjera do të goditeshin rëndë, veçanërisht ishujt që varen shumë nga turizmi dhe kryesisht të aksesueshëm vetëm me avion. Rënia e madhe e udhëtarëve në vitin 2020 vuri në rrezik mbi 100 milionë vende pune në turizëm.
Heqja e të gjithë avionëve do të prekte gjithashtu 11 milionë njerëz në mbarë botën që punojnë drejtpërdrejt në industrinë e aviacionit, si operatorët e aeroportit, doganat, stjuardesat, pilotët dhe inxhinierët. Edhe 18 milionë njerëz të tjerë që punojnë në biznese të mbështetura nga aviacioni në mënyrë indirekte, si furnizuesit e karburanteve dhe qendrat e thirrjeve, do të përballen gjithashtu me papunësinë.
Një sfidë tjetër e vështirë do të ishin njerëzit që jetojnë larg të dashurve dhe familjeve të tyre. "Ndoshta zona më sfiduese është vizita e familjes dhe miqve", thotë Cairns. "Unë mendoj se kjo do të shkaktonte dhimbjen më të madhe".
Malithi Fernando, një analiste e politikave në Forumin Ndërkombëtar të Transportit, mendon se shumë njerëz do të përfundonin të jetonin më afër njerëzve që vizitojnë shpesh. Shumë njerëz do të zhvendoseshin për të qenë më afër të dashurve të tyre, duke kërkuar vende pune më fleksibël që lejojnë punë në distancë dhe më shumë kohë për udhëtim, thotë ajo.
Transporti ajror i ushqimit do të kërkonte gjithashtu rregullim. Për shembull, 47,000 tonë peshk të freskët ose të ftohtë të dërguar nga aeroporti Heathrow i Londrës çdo vit, do të duhej të dorëzoheshin të ngrirë nëse shkonin me anije. Frutat dhe perimet e freskëta shumë të prishshme si rrushi, mango dhe avokado do të zhdukeshin nga supermarketet në dimër, me një rritje të konsumit të frutave të ngrira. Disponueshmëria e luleve të rritura jashtë shtetit do të binte ndjeshëm. "Ka shumë gjëra që fluturojnë për shkak të jetëgjatësisë së tyre të shkurtër dhe sepse i dëshironi ato të freskëta në tryezë", thotë Cairns.
Sidoqoftë, nuk do të shihni mungesa të mëdha në supermarkete apo dyqane veshjesh në një botë pa avionë, thotë Fernando.
"Mallrat me shumicë transportohen duke përdorur një rrjet shumë të ndryshëm të zinxhirit të furnizimit, duke transportuar nëpër oqeane dhe më pas rrugë ose hekurudha ose maune. Pra, në përgjithësi, unë mendoj se do të kishte një ndikim më të vogël mbi mallrat".
Megjithatë, disa ngarkesa ajrore janë shpëtimtare. Transporti ajror përdoret për të transportuar furnizime mjekësore dhe farmaceutike në mbarë botën. Ai luajti një rol të madh në dhënien e vaksinave gjatë pandemisë, për shembull. Përdoret gjithashtu gjatë fatkeqësive humanitare për të ofruar ushqim, ujë dhe ilaçe. Gjetja e alternativave për dërgimin e ilaçeve të ndjeshme ndaj kohës ose furnizimeve urgjente ushqimore në mbarë botën nuk do të ishte e lehtë.
Udhëtimi larg në një botë pa aeroplanë
Një botë ku fluturimet u ndaluan papritur do të krijonte shumë komplikime për udhëtimin.
"Papritmas" është gjithmonë e keqe për njerëzit sepse i detyron ata të marrin vendime dhe gjithçka është shumë shkatërruese", thotë Fernando.
"Pra, nëse vërtet ndryshohen gjërat brenda natës, është e vështirë".
Një analizë e fundit nga Këshilli Ndërkombëtar për Transportin e Pastër (ICCT) zbuloi se rreth 26% e fluturimeve në SHBA mund të zëvendësohen me makinë, autobus ose hekurudhë me shpejtësi të lartë.
Për fat të mirë, tashmë ekzistojnë mundësi për të reduktuar varësinë tonë nga aviacioni. Një fokus në komunitetet tona, turizmin lokal dhe vendet virtuale të takimit, siç e kemi parë tashmë gjatë pandemisë, mund të bëjnë shumë për reduktimin e dëshirës për të fluturuar.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
