Pse Scorsese ka frikë për të ardhmen e kinemasë

Para publikimit të dramës së tij të re epike “Killers of the Flower Moon”, regjisori i madh amerikan Martin Scorsese u ul me mua në një suitë hoteli me pamje nga Central Park i Nju Jorkut duke vajtuar për gjendjen e filmave bashkëkohorë të Hollivudit. Në një intervistë të gjerë për programin Talking Movies të BBC-së, ai thotë për valën aktuale të ekskluziviteteve të suksesshme: “Ato nuk janë për mua... ndërsa plakem, po përpiqem të kuptoj se ku dreqin ta kaloj kohën time. Nuk mund ta bëj me ta”.

Të njëjtën gjë ai e ka pohuar edhe katër vjet më parë për Empire Magazine, në të cilën ai deklaroi se filmat e superheronjve të Marvel “nuk ishin kinema”.

Duke folur për programin Talking Movies të BBC-së, ai kujton me dëshpërim një të kaluar kur nga studiot e mëdha dilnin “punë serioze, madje edhe komedi serioze. Ajo që po them është se paratë tani janë për filmin aksion”. Në të njëjtën mënyrë, ai thotë se filmat e sotëm të pavarur, ku forma e artit vazhdon të lulëzojë, nuk po marrin platformat që meritojnë: “Ne i duam ata më të mëdhenj. Ne duam që më shumë audiencë t’i shohin”, thotë ai.

Scorsese nuk ka qenë kurrë vërtet një lojtar i madh në sistemin e studiove, por “Killers of the Flower Moon” është në mënyrën e vet një shembull i rrallë i “punës serioze” me buxhet të madh, që ai thotë se është zhdukur. Është një përshtatje epike tre orë e gjysmë e librit të David Grann-it “Killers of the Flower Moon: The Osage Murders and the Birth of the FBI”, me aktorë me zë si Robert De Niro dhe Leonardo DiCaprio. Ai kronikon vrasjet e shumë anëtarëve të komunitetit indigjen në Oklahoma të viteve 1920 që përbënin të ashtuquajturin “Mbretërimi i Terrorit”, në të cilin më shumë se 60 amerikanë vendas u vranë nga ndërhyrës të bardhë që përpiqeshin të kapnin naftën që shtrihej nën tokën e Kombit Osage.

Është western-i i parë i Scorsese-s, por është gjithashtu një dramë krimi. Filmat e tij të mëparshëm, duke u fokusuar ndër të tjera në gangsterët e Nju Jorkut, ishin histori personazhesh me motive jo shumë të ndryshme nga ato të biznesmenëve të paskrupullt në “Killers of the Flower Moon”.

Siç shpjegon ai: “Unë u rrita në një zonë të krimit të rrugës, krimit të organizuar, kishte shumë njerëz që bënin gjëra të këqija. Kështu që në këtë histori mund të marrësh nga grabitja e dyqanit të dikujt për ta çuar deri në pikën e fshirjes së një kombi, një komb autokton”.

Këto ditë, shumë filma të suksesshëm të Hollivudit, veçanërisht filma ekskluzive, nuk arrijnë të ofrojnë rrëfim të veçantë. Scorsese e vlerëson vërtet kinemanë në të cilën mbizotëron vizioni i vetëm artistik i një kineasti.

Ai duket se ka arritur rrugën e tij me “Killers of the Flower Moon”. Thuhet se ishte financuar në vlerën e rreth 200 milionë dollarëve nga Apple Original Films.

Scorsese zë një pozicion tashmë të rrallë në kinemanë amerikane, si regjisor që bën filma epikë në mënyrën e tij. Kohët e fundit, si Christopher Nolan me Oppenheimer dhe Greta Gerwig me Barbie, triumfuan me filma me buxhet të madh, të cilët, si ai i Scorsese-t, mbanin vulën e tyre personale. Por ata janë përjashtim.

Bota e re e guximshme e kinemasë

Tetëdhjetëvjeçari Scorsese e di se ai dhe kineastët e tjerë po përballen me një peizazh të ndryshuar ku ecuria e përgjithshme e filmave ende nuk është kthyer në nivelet e para Covid-it. Kur bëhet fjalë për publikimin e filmave të tij në SHBA, gjithashtu, ai duhet të përballet me një audiencë që është më shumë se kurrë e polarizuar politikisht. Gjithashtu, në një epokë ku ka një shqyrtim më të madh se kush përfaqësohet në ekran dhe si, Scorsese duhej të tregonte një kujdes shtesë për të treguar një histori si ajo e vrasjeve të Osage. Ai ishte i vendosur që në “Killers of the Flower Moon” do t’u jepte peshën e duhur personazheve indigjenë - dhe në fakt shpirti i eposit të tij të ri nuk u përket burrave të bardhë të luajtur nga Robert De Niro dhe Leonardo DiCaprio, por një gruaje vendëse amerikane të portretizuar nga Lily Gladstone.

Performanca e Gladstone është bërë një nga pikat kryesore të bisedës së filmit. Scorsese e pa atë në filmin dramatik të Kelly Reichardt të vitit 2016, “Certain Women”. “E pashë atë fytyrë dhe pashë se çfarë po ndodhte me sytë e saj dhe thashë ‘Kjo është ajo, ajo është vërtet interesante’”, kujton ai për ndikimin që ajo bëri tek ai. Në garën në zhvillim të Oscars, Gladstone po bën fushatë për t’u bërë interpretuesja e parë vendëse që do të nominohet për çmimin Oscar për aktoren më të mirë.

Edhe pse Scorsese ka një reputacion të jashtëzakonshëm, nuk ka asnjë garanci që “Killers of the Flower Moon” do të jetë një triumf në arkë. Në kulmin e viteve 1970 të regjisorit, filma si “The Godfather” ishin në gjendje të bashkonin audiencën anembanë globit. Scorsese dyshon nëse kinemaja ka ende të njëjtën fuqi për të bashkuar audiencën.

Misioni i tij për të 'shpëtuar' historinë e filmit

Ai ka investuar shumë në ruajtjen e histories së filmit. Në vitin 1990, ai ndihmoi në krijimin e The Film Foundation si një organizatë e dedikuar për ruajtjen e filmit; Që nga themelimi i saj është përfshirë në restaurimin e më shumë se 1000 veprave.

Duke krahasuar filmat e vjetër me librat e lashtë, Scorsese beson se ata duhet të ruhen. “Pamja që na jep përfaqësimin e asaj se kush jemi apo kush ishim, si kemi ndryshuar, gjërat e mira, gjërat e turpshme - këto nuk mund të fshihen nën qilim”.

Çfarë tjetër për të?

Scorsese do të mbushë 81 vjeç në nëntor dhe ka filma që ai do të dëshironte të bënte ende. Duke vendosur se ku t’i kushtojë energjitë e tij, ai kujton këshillën e regjisorit legjendar iranian Abbas Kiarostami: “Ai më shikoi dhe më tha: “Mos bëj asgjë që nuk dëshiron të bësh. Thjesht mos e bëj. Dhe e di se çfarë donte të thoshte”.

Në fakt, regjisori veteran e shikon kinemanë në ditët e sotme në terma mjaft pragmatikë. “Kjo varet nga ajo që është në kornizë, ku ta vendosni atë aparat fotografik dhe ku të kaloni çdo kohë që ju ka mbetur duke treguar një histori. A ja vlen për ju?”

Shumica e komenteve të “Killers of the Flowers Moon” kanë gjykuar se ishte një histori që ia vlente patjetër të tregohej. Një kritik, Pete Hammond i Deadline, shkoi aq larg sa e quajti atë një “arritje të rëndësishme të filmit” dhe ky është një verdikt me të cilin shumë do të pajtoheshin - një dhuratë e fundit në karrierën e tij nga një prej kineastëve më të shquar amerikanë. /Nga Tom Brook, BBC/

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.