.png)
Gjumi është jetik për jetën e përditshme dhe vendimtar për shëndetin dhe mirëqenien. Fatkeqësisht, shumë fëmijë vuajnë nga problemet e gjumit, siç është pagjumësia. Por gjumi është edhe më jetik për fëmijët që luftojnë me çrregullimin e vëmendjes dhe hiperaktivitetin (ADHD). Privimi i gjumit mund të shkaktojë hiperaktivitet të shtuar, impulsivitet dhe vështirësi në përqendrim, duke e bërë të vështirë menaxhimin e simptomave të ADHD.
Prandaj, është e rëndësishme të kuptohet lidhja midis ADHD dhe gjumit për të përmirësuar mirëqenien. Gjatë gjumit, truri konsolidon kujtimet, përpunon informacionin dhe rregullon hormonet dhe emocionet. Gjumi gjithashtu ndikon në sistemin imunitar, metabolizmin dhe shëndetin kardiovaskular. Mungesa e gjumit mund të dëmtojë funksionet njohëse, të tilla si vëmendja, kujtesa, të mësuarit dhe vendimmarrja. Gjithashtu mund të rrisë rrezikun e problemeve të ndryshme të shëndetit fizik dhe mendor, të tilla si obeziteti, diabeti, sëmundjet e zemrës, depresioni dhe ankthi.
Si lidhen gjumi dhe ADHD?
ADHD është një gjendje e shëndetit mendor që shkakton hiperaktivitet, impulsivitet dhe vështirësi në fokusim. Sipas shkencëtarëve, një përzierje e faktorëve gjenetikë dhe mjedisorë, duke përfshirë ndotësit, nivelet e neurotransmetuesve dhe formën e trurit, kontribuojnë në ADHD. Njerëzit me ADHD mund të kenë vështirësi në rregullimin e emocioneve dhe sjelljeve të tyre, duke ndikuar në funksionimin dhe marrëdhëniet e tyre të përditshme.
Hulumtimet tregojnë një lidhje të dyanshme midis gjumit dhe ADHD. Kjo do të thotë që problemet e gjumit mund të përkeqësojnë simptomat e ADHD dhe anasjelltas. Disa shpjegime të mundshme për këtë lidhje janë:
-Problemet e gjumit të lidhura me ADHD mund të jenë një efekt anësor i dëmtimit të zgjimit, vigjilencës dhe rregullimit në tru.
-Problemet e gjumit të lidhura me ADHD mund të jenë për shkak të një ritmi të vonuar cirkadian me një fillim të mëvonshëm të prodhimit të melatoninës. Melatonina është hormoni që rregullon ciklin gjumë-zgjim.
-Simptomat e ADHD-së mund ta bëjnë të vështirë qetësimin aq sa të bini në gjumë ose të qëndroni në gjumë. Për shembull, njerëzit me ADHD mund të kenë probleme të relaksojnë mendjet e tyre, të injorojnë shpërqendrimet ose të ndjekin një rutinë para gjumit.
Mungesa e gjumit mund të përkeqësojë disa simptoma të ADHD ose t'i imitojë ato. Për shembull, kur fëmijët nuk flenë mjaftueshëm, ata mund të bëhen më hiperaktivë. Të rriturit që nuk flenë mjaftueshëm mund të ndihen më të lodhur dhe me mungesë energjie.
Çrregullimet e zakonshme të gjumit që prekin njerëzit me ADHD
Çrregullimet e gjumit janë gjendje që ndikojnë në cilësinë ose sasinë e gjumit. Ato mund të kenë shkaqe dhe simptoma të ndryshme. Disa nga çrregullimet më të zakonshme të gjumit që prekin njerëzit me ADHD janë:
-Pagjumësia: Kjo është pamundësia për të rënë në gjumë ose për të qëndruar në gjumë për aq kohë sa dëshironi. Pagjumësia mund të jetë akute (afatshkurtër) ose kronike (afatgjatë). Faktorë të ndryshëm mund ta shkaktojnë atë, si stresi, ankthi, depresioni, efektet anësore të ilaçeve, kushtet mjekësore ose higjiena e dobët e gjumit. Pagjumësia mund të çojë në lodhje gjatë ditës, nervozizëm, ndryshime të humorit, vështirësi në përqendrim dhe performancë të dëmtuar.
-Apnea e gjumit: Ky çrregullim shkakton pauza në frymëmarrje ose frymëmarrje të vështirë gjatë gjumit. Këto pauza mund të zgjasin nga disa sekonda në minuta dhe të ndodhin disa herë në orë. Apnea e gjumit mund të jetë obstruktive (për shkak të një bllokimi në rrugët e frymëmarrjes), qendrore (për shkak të një problemi në tru) ose e përzier (një kombinim i të dyjave). Apnea e gjumit mund të shkaktojë gërhitje të lartë, dhimbje koke, tharje të gojës dhe dhimbje të fytit dhe mund të shkaktojë probleme shëndetësore nëse nuk trajtohet.
Problemet e gjumit mund t'i paraprijnë ADHD.
Problemet e gjumit mund të shfaqen përpara një diagnoze të ADHD. Një studim i botuar në Journal of Child Psychology and Psychiatry ekzaminoi lidhjen midis problemeve të gjumit në fëmijërinë e hershme dhe diagnozës së ADHD në fëmijërinë e mëvonshme. Studiuesit analizuan të dhënat nga një grup i madh fëmijësh, të cilët studiuesit i ndoqën nga lindja deri në moshën 10 vjeç.
Ata vlerësuan problemet e gjumit në moshën 18 muajsh dhe pesë vjeç duke përdorur raportet e prindërve dhe një pajisje që mat lëvizjet dhe modelet e gjumit. Ata gjithashtu shikuan simptomat dhe diagnozën e ADHD në moshën shtatë dhe dhjetë vjeç duke përdorur raportet e prindërve dhe mësuesve dhe testet e standardizuara.
Rezultatet treguan se problemet e gjumit në fëmijërinë e hershme u shoqëruan me një rrezik në rritje të diagnozës së ADHD në fëmijërinë e mëvonshme. Në mënyrë të veçantë, fëmijët që kishin rutina të parregullta të gjumit, kohëzgjatje të shkurtër të gjumit gjatë natës dhe zgjime të shpeshta natën në moshën 18 muajshe dhe pesë vjeç kishin më shumë gjasa të kishin simptoma dhe diagnozë të ADHD në moshën shtatë dhe dhjetë vjeç. Këto lidhje mbetën të rëndësishme pas kontrollit për faktorë të tjerë, si gjinia, statusi socio-ekonomik, shëndeti mendor i nënës dhe ekspozimi para lindjes ndaj nikotinës.
Studiuesit arritën në përfundimin se problemet e gjumit në fëmijërinë e hershme mund të jenë një faktor rreziku për zhvillimin e ADHD në fëmijërinë e mëvonshme. Studimi sugjeron se identifikimi dhe ndërhyrja e hershme për problemet e gjumit mund të ndihmojë në parandalimin ose reduktimin e pasojave negative të ADHD në zhvillimin dhe mirëqenien e fëmijëve.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
