.png)
Gazeta Si – Rusia ka shkelur hapësirën ajrore të vendeve të NATO-s në disa raste të fundit: më 10 shtator, më shumë se njëzet dronë hynë në Poloni.
Më 19 shtator, tre avionë ushtarakë fluturuan mbi hapësirën ajrore të Estonisë për 12 minuta.
Ka pasur incidente në Rumani dhe raste të dyshuara në Danimarkë, Norvegji dhe Suedi.
Pas këtyre incidenteve, disa qeveri evropiane, si Polonia dhe Suedia, kanë thënë se do të rrëzojnë çdo avion ushtarak rus që hyn në hapësirën e tyre ajrore. Të tjera, si Rumania, mund të bëjnë së shpejti njoftime të ngjashme.
Edhe Donald Trump, presidenti i Shteteve të Bashkuara të Amerikës, ka thënë se aleatët e NATO-s mund të rrëzojnë avionë rusë në rast të shkeljeve të mëtejshme.
Duke pasur parasysh rëndësinë e Shteteve të Bashkuara në Aleancën Atlantike, fjalët e tij janë mjaft domethënëse.
Megjithatë, kjo nuk do të thotë se çdo veprim kundër avionëve rusë do të mobilizonte domosdoshmërisht të gjithë aleancën: çdo vend mund të lëvizë dhe të vlerësojë në mënyrë të pavarur nëse do t’u përgjigjet apo jo provokimeve ushtarake ruse.
Rrëzimi i një avioni ushtarak të huaj është një akt veçanërisht serioz, edhe pse urdhërohet në përgjigje të një shkeljeje të hapësirës ajrore të dikujt dhe për këtë arsye mund të justifikohet.
Vendet e NATO-s duhet të gjejnë ekuilibrin e duhur midis nevojës për të penguar Rusinë nga provokime të mëtejshme dhe rrezikut të provokimit të pasojave dhe përshkallëzimit të mundshëm.
Për shembull, NATO ka rregullat e veta të angazhimit që diktojnë se çfarë mund të bëhet në të gjitha rrethanat.
Rregullat miratohen unanimisht nga Këshilli i Atlantikut të Veriut, organi që përfaqëson të gjitha vendet anëtare të NATO-s.
Ato nuk janë publike, kështu që është e pamundur të dihet saktësisht se kur vendet anëtare të NATO-s e konsiderojnë të pranueshme rrëzimin e një avioni ushtarak të huaj.
Megjithatë, disa ekspertë besojnë se rregullat e angazhimit janë mjaft konservatore. Rregullat e angazhimit, zakonisht zbatohen, me një çift avionsh luftarakë të dërguar për të kapur “armikun”: njëri afrohet, tjetri mbetet “roje”.
Komunikimet mund të bëhen nëpërmjet kanaleve të emergjencës, radarit ose thjesht “kontaktit” në distancë për të bindur avionin të largohet.
Kjo ndodh edhe sepse, megjithëse marrëdhëniet midis Rusisë dhe shumë vendeve perëndimore janë përkeqësuar pas pushtimit të Ukrainës, NATO nuk është në luftë me Rusinë.
Fakti që avionët rusë mund të hyjnë në territorin e vendeve anëtare është një provokim, por për pjesën më të madhe nuk konsiderohet mjaftueshëm serioz për të justifikuar një përgjigje ushtarake.
Kështu, pilotët luftarakë dhe ushtria do të “vlerësojnë vazhdimisht kërcënimet” dhe nëse është e nevojshme të shoqërojnë avionët jashtë territorit aleat.
“Por nëse është e nevojshme dhe Presidenti Trump ka absolutisht të drejtë, ne do të bëjmë edhe më shumë. Do të bëjmë gjithçka që mundemi për të mbrojtur njerëzit tanë”, përsëriti shefi i NATO-s, Mark Rutte dje.
Ky mesazh iu përcoll gjithashtu drejtpërdrejt Moskës këtë javë nga të dërguarit britanikë, francezë dhe gjermanë në një takim me dyer të mbyllura të raportuar nga “Bloomberg”.
Qëndrimi i kujdesshëm i NATO-s, megjithatë, nuk përjashton mundësinë që qeveritë individuale të vendosin të veprojnë në mënyrë të pavarur, ndoshta edhe duke rrëzuar avionë ushtarakë rusë, siç kanë kërcënuar të bëjnë Polonia dhe Suedia.
Kjo ka ndodhur tashmë në të kaluarën: në vitin 2015, Turqia, një anëtare e NATO-s, rrëzoi një bombardues rus, një “Sukhoi Su-24”, që kishte shkelur hapësirën e saj ajrore.
Vendimi i Turqisë shkaktoi një krizë diplomatike midis dy vendeve; në atë rast, Rusia vendosi gjithashtu sanksione kundër Turqisë.
Është qartë e mundur që vendimi i një vendi të NATO-s për të rrëzuar një avion rus mund të rrisë tensionet midis aleancës dhe Rusisë.
Megjithatë, kjo nuk është një pasojë automatike: në rastin e Turqisë, për shembull, kriza mbeti e kufizuar në të dy vendet, nuk pati pasoja të mëdha dhe u qetësua pas disa vitesh.
Shtetet baltike (Estonia, Letonia dhe Lituania) nuk kanë avionët e tyre ushtarakë dhe qielli i tyre patrullohet nga një mision i NATO-s.
Për këtë arsye, ato nuk mund të vendosin vetë të përgjigjen me forcë ndaj çdo shkeljeje të hapësirës së tyre ajrore.
Në incidentin e 19 shtatorit, tre avionët luftarakë rusë u kapën dhe u shoqëruan nga avionë ushtarakë të NATO-s (përfshirë avionë italianë F-35), derisa u larguan nga territori estonez.
Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Mark Rutte, shpjegoi se tre avionët luftarakë rusë nuk u rrëzuan, sepse nuk përbënin një “kërcënim të menjëhershëm”.
Disa vende të NATO-s, si Estonia, Lituania dhe Republika Çeke, kanë bërë thirrje për ndryshime në rregullat e angazhimit për të rrëzuar më lehtë avionët rusë që shkelin hapësirën e tyre ajrore.
Një diplomat i NATO-s i tha “Politico”-s, se pas incidentit estonez, “do të ketë shumë debate” mbi këtë çështje, por se për momentin, shumë nuk e ndiejnë vërtet nevojën për të ndryshuar qëndrimin e aleancës.
Përshtati: Gazeta “Si”
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
