.png)
Nga Lagos në Cape Town, nga Santiago në Seul, njerëzit duan të jenë ‘Cool’. Kjo është një fjalë që e dëgjojmë kudo, në muzikë, në modë, në mediat sociale dhe kryesisht përdoret për të përshkruar lloje të caktuar njerëzish.
Por çfarë e bën saktësisht dikë ‘cool’? A ka të bëjë vetëm me të qenit popullor apo në modë? Apo ka diçka më të thellë?
Në një studim të kohëve të fundit, profesorë të marketingut, vendosën t’i përgjigjen një pyetjeje të thjeshtë, por çuditërisht të paeksploruar. Cilat janë tiparet dhe vlerat e personalitetit që e bëjnë dikë të duket ‘cool’- dhe a ndryshojnë ato në kultura të ndryshme?
Ekspertët u kërkuan gati 6,000 njerëzve nga 12 vende të mendonin për dikë që e njihnin personalisht, i cili ishte “cool”, “jo cool”, “i mirë” ose “jo i mirë”. Pastaj u kërkuan të përshkruanin tiparet dhe vlerat e atij personi duke përdorur masa psikologjike të validuara.
U përdorën këto të dhëna për të shqyrtuar se si ndryshon të qenit i mirë nga pëlqyeshmëria ose morali i përgjithshëm.
Të dhënat treguan se të jesh ‘cool’ shoqërohet në mënyrë unike me të njëjtat gjashtë tipare në të gjithë botën: njerëzit ‘cool’ kanë tendencë të jenë ekstrovertë, hedonistë, aventureskë, të hapur, të fuqishëm dhe autonomë.
Këto gjetje ndihmojnë në zgjidhjen e një debati të gjatë rreth asaj që do të thotë të jesh ‘cool’ sot.
Një histori e shkurtër e ‘cool’
Shkrimet e hershme mbi këtë term e përshkruanin atë si përmbajtje emocionale: të qenit i qetë, i përmbajtur dhe i pashqetësuar.
Disa nga studiuesit e gjurmojnë te skllavëria dhe segregacioni, ku përmbajtja emocionale ishte një strategji mbijetese midis afrikanëve të skllavëruar dhe pasardhësve të tyre, duke simbolizuar autonominë dhe dinjitetin përballë shtypjes. Të tjerë propozojnë se përmbajtja cool’ ekzistonte shumë kohë para skllavërisë.
Sidoqoftë, muzikantët e xhazit në vitet 1940 ndihmuan për herë të parë në popullarizimin e këtij termi, ku përshkruhej relaksi, përmbajtja emocionale dhe eleganca, një imazh që më vonë u përqafua nga të rinjtë dhe kundërkultura të ndryshme.
Kompanitë si Nike, Apple dhe MTV e komercializuan, duke e shndërruar një qëndrim kundërkulturor në një estetikë globale më miqësore.
Kjo është ajo që e bën dikë ‘cool’
Gjetjet sugjerojnë se kuptimi i fjalës “cool” ka ndryshuar. Është një mënyrë për të identifikuar dhe etiketuar njerëzit me një profil specifik psikologjik.
Njerëzit “cool” janë të hapur dhe socialë (ekstrovertë), ata kërkojnë kënaqësi (hedonistë), marrin rreziqe dhe provojnë gjëra të reja (aventureskë), janë kuriozë dhe të hapur ndaj përvojave të reja (të hapur), kanë ndikim (të fuqishëm) dhe ndoshta mbi të gjitha, ata i bëjnë gjërat sipas mënyrës së tyre (autonomë).
Ky zbulim mbeti jashtëzakonisht i qëndrueshëm në të gjitha vendet. Pavarësisht nëse ishin në SHBA, Korenë e Jugut, Spanjë apo Afrikën e Jugut, njerëzit kanë tendencë të mendojnë se individët “cool” kanë të njëjtin “profil.
Gjithashtu u zbulua se edhe pse “cool” mbivendoset me të qenit i mirë ose i favorshëm, të qenit “cool” dhe të qenit i mirë nuk janë të njëjta gjë. Të qenit i sjellshëm, i qetë, tradicional, i sigurt dhe i ndërgjegjshëm ishin më të lidhur me të qenit i mirë sesa me të qenit “cool”. Disa tipare “cool” nuk ishin domosdoshmërisht të mira, si hedonizmi.
Po në lidhje me Afrikën e Jugut dhe Nigerinë?
Një nga aspektet më interesante të studimit ishte të shihje se sa konsistente ishte kuptimi i të qenit ‘cool’ në të gjitha kulturat, madje edhe në vendet me tradita dhe vlera shumë të ndryshme.
Në Afrikën e Jugut, pjesëmarrësit i shihnin njerëzit ‘cool’ si ekstrovertë, hedonistë, të fuqishëm, aventureskë, të hapur dhe autonomë, njësoj si pjesëmarrësit nga Europa në Azi. Megjithatë, në Afrikën e Jugut, të qenit i ftohtë është veçanërisht i ndryshëm nga të qenit i mirë
Fakti që kaq shumë kultura bien dakord për atë që e bën dikë “cool” sugjeron se “cool” mund të shërbejë për një funksion të përbashkët shoqëror. Tiparet që i bëjnë njerëzit “cool” mund t’i bëjnë ata më të prirur të provojnë gjëra të reja, të krijojnë stile dhe moda të reja dhe të ndikojnë të tjerët. Këta individë shpesh shtyjnë kufijtë dhe prezantojnë ide të reja, në modë, art, politikë ose teknologji. Ata frymëzojnë të tjerët dhe ndihmojnë në formësimin e asaj që shihet si moderne, e dëshirueshme.
Burimi: The Conversation. Përshtati: Gazeta Si.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
