Fotografia – ajo e “drejtorëve të fotografisë”, ajo që në anglisht quhet kinematografi dhe ka një Oscar të vetin, është shumë e rëndësishme, thelbësore për fatin e një filmi. Fotografitë, ato të fotografëve, në përgjithësi janë më pak të tilla. Në filma ato përdoren kur është e nevojshme të rikrijohen ose shfaqen për qëllime narrative – fotografia në një dokument, foto familjare, fotot e varura në disa mure – ose, para filmave, fotografitë përdoren për të kuptuar se si të rikrijohen kostumet dhe skenografia.
Megjithatë, gjatë xhirimeve, fotografët punojnë edhe në filma, puna e të cilëve konsiston në bërjen e të ashtuquajturave fotografi të skenës, ato që përdoren më pas për qëllime promovuese, për t’u përdorur në postera ose për t’u bashkangjitur në njoftimet për shtyp për gazetarët.
Puna e fotografëve të skenës tregohet pak, shpesh nën hijen e faktit objektiv se ajo u shërben qëllimeve që lidhen me marketingun (në anglisht, fotot njihen edhe si foto publicitare), por aspak dytësore. Shpesh, në fakt, siç ka rrëfyer së fundmi ‘Letterboxd’ (shërbim i rrjeteve sociale në internet) fotografitë janë pjesë përbërëse e një filmi, me një rol vendimtar për të ndikuar në perceptimin dhe rrëfimin e atij filmi. Ndonjëherë, falë vetëm një fotoje.
Fotografitë e skenës – të cilat në filmat më të mëdhenj dhe më të rëndësishëm bëhen nga fotografë që bëjnë vetëm atë punë – mund të jenë të llojeve të ndryshme. Ndonjëherë ato bëhen gjatë skenave, ndërsa regjisorët janë të zënë me xhirime. Herë të tjera ato bëhen, gjithmonë në xhirime, para ose pas atyre skenave, ndoshta në fund të ditës, ose ndërsa skena të caktuara janë në përgatitje. Ndonjëherë ato tregojnë vetëm se kush po aktron, në kontekste dhe qëndrime jo shumë të ndryshme nga ato që shihen më vonë në film. Herë të tjera ato shërbejnë për të treguar disa detaje nga prapaskenat, duke paraqitur disa këndvështrime të ndryshme. Ndonjëherë ato pozojnë, herë të tjera bëhen pa dijeninë e subjekteve të fotografuara. Përveç filmave, ato përdoren edhe në seriale.
Në rastet më të mira, fotografitë e skenës bëhen dokumente të xhirimeve të një filmi, në disa raste edhe protagoniste ekspozitash apo librash fotografikë.
Çdo lloj fotografie ka funksionin e saj dhe sipas ‘Letterboxd’ – një rrjet social për të apasionuarit pas kinemasë, me gjithashtu një seksion editorial i njohur – më të rëndësishmet janë ato që janë zgjedhur për të paraqitur filmat edhe para trailerave, në “imazhet e para”, të cilat shpërndahen nëpër gazeta, ose zgjidhen për postera.
“Është e rrallë”, shkroi ‘Letterboxd’, që një film mund të shesë veten vetëm falë sinopsit (përmbledhjes) së tij, të paktën nevojitet edhe një imazh i heroit që mund të shfaqet në pamjen paraprake të platformave të transmetimit”.
Në rastet më fatlume, imazhet e këtij lloji madje mund të jenë “të një rëndësie vendimtare në formimin e marrëdhënies që shikuesit kanë me një personazh ose një film”. Ato përdoren për të treguar për herë të parë një aktor apo aktore në rolin e një personi që ka ekzistuar realisht, për t’i bërë njerëzit të thonë se dikush është “i panjohur” në këpucët e dikujt tjetër, apo edhe thjesht për të treguar se si ndihet.
Fotografët e skenës nuk janë aq të vjetër sa kinemaja, por pothuajse. Të paktën ata mbërritën në Hollywood më shumë se një shekull më parë dhe kumbari i përhapjes së tyre konsiderohet Cecil B. DeMille, producent dhe regjisor i dhjetëra filmave, si dhe një nga themeluesit e ‘Academy Awards of Motion Pictures’. Duke vënë në dukje përhapjen e revistave me temë filmin dhe interesin në rritje të publikut për filmat dhe yjet e tyre, DeMille kuptoi se ia vlente të bënte fotografi gjatë xhirimeve për t’i shitur ato në gazeta. Prandaj, ai u përpoq të punësonte fotografë cilësorë, për t’u dhënë atyre mundësinë dhe kohën për të bërë foto ashtu siç dëshironin me setin apo me aktorin, duke u kujdesur ndonjëherë për këtë çështje në vetën e parë.
Në përgjithësi, është një fotograf për film, por mund të ndodhë që të ketë edhe më shumë se një. Është kryesisht një vepër autonome dhe e pavarur nga pjesa tjetër e produksionit, e cila kërkon që ata që e realizojnë të përshtaten me nevojat e xhirimit ose të dinë të shfrytëzojnë momentet e duhura për të bërë fotografi. Një ndërlikim tjetër, kur fotografohet në set, ndoshta midis një “kthese” dhe një “ndalimi”, është fakti që në set ndriçimi është padyshim i projektuar për një aparat filmi; një aparat fotografik mund të ketë nevojë për pak a shumë dritë, ose edhe thjesht një dritë tjetër, pasi fotografi i skenës shpesh është mjaft larg nga kamera, dhe për këtë arsye ka nevojë për t’u përshtatur.
Anekdotat e atyre që bëjnë ose kanë bërë fotografi skenike zakonisht kanë të bëjnë me shumë ose pak predispozicion të aktorëve dhe aktoreve për t’u fotografuar pak para një skene, ndoshta kur janë duke u grimuar ose janë “në kërkim të personazhit”.
Ndër fotot më të famshme të skenës, është një nga “Frankensteinian” me Boris Karloff në një moment relaksi, me një filxhan në njërën dorë dhe një cigare në tjetrën. Një tjetër foto – e realizuar nga Mary Ellen Mark, një fotografe e madhe, jo vetëm e kinemasë, ka si protagonist Marlon Brando, në sheshxhirimin e Apocalypse Now, me një insekt të madh në kokë. Një tjetër arsye pse adhuruesit e filmit mund t’i vlerësojnë fotografët është se shumica e fotove të regjisorëve në punë që drejtojnë në xhirime janë falë tyre.
Mes shumë fotove, më pas ndodh që të zgjidhet njëra për t’u bërë imazhi i posterit, ajo që shumica e njerëzve do të priren ta lidhin me atë film. Për posterat, jo gjithmonë zgjidhen foto të palëvizshme, dhe ndodh gjithashtu që të ketë postera të ndryshëm për të njëjtin film: ndonjëherë zgjidhen korniza të vetme të filmit (por janë të rralla, madje edhe çështje të thjeshta të cilësisë së figurës), të tjera ndonjëherë imazhe të një lloji tjetër, të cilat në vend që të tregojnë një personazh përpiqen të shprehin një koncept.
Letterboxd foli për një rast të fundit të fotografisë të zgjedhur si imazh kopertine dhe poster filmi. Ky është imazhi që portretizon Benedict Cumberbatch, protagonistin kompleks dhe të torturuar të “The Power of Dog”, me regji të Jane Campion: “Filmi i parë i regjisores në trembëdhjetë vjet, i pari i saj me një protagonist mashkull, roli i parë i Cumberbatch, pas një seri filmash Marvel dhe më shumë role pajtuese”. Një seri e tërë informacionesh që disi duheshin lënë të kuptohet në një imazh të vetëm dhe të thjeshtë të Phil Burbank, protagonistit të filmit.
Megjithatë, ende fotografja Kirsty Griffin thotë se kur e bëri foton, ishte thjesht sepse dukej si një mundësi e mirë për një foto të mirë. “Ky ishte peizazhi i tij, gjithçka ndodhi spontanisht”, tha Griffin: “Nuk e dija se do të bëhej imazhi i filmit, thjesht mendova se ajo fotografi duhej të bëhej”.
Griffin tha se bëri nëntë fotografi, në rreth një minutë e gjysmë, në pjesën e pasme të një hambari në setin e filmit në Zelandën e Re, pasi një skenë u shkrep përpara se të ndryshonte drita, me Cumberbatch.
Campion tha se, ndonëse nuk është e zakonshme që kjo të ndodhë, në set ajo ka ndodhur që të tërheqë vëmendjen e Griffin në rast se do të shohë “diçka që mund të jetë përfaqësuese, duke i dhënë asaj kohë për të bërë foton”. Në të kaluarën, kur fotografia ishte analoge (dhe fotografitë bënin zhurmë, gjë që është shumë problematike gjatë xhirimeve), bëheshin vetëm disa foto; në setin e filmit “The Power of Dog”, Griffin tha se bëri rreth 30,000 fotografi.
Në Shtetet e Bashkuara, ku secila kategori e kinemasë ka shoqatën e vet, edhe fotografët e filmit kanë gjithashtu të tyren: Shoqata e Fotografëve të Filmit Stills. Megjithatë, në një kinema që shpërblen pothuajse çdo aspekt të krijimit të filmit, nuk ka shumë çmime për fotografët e filmit.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
