.png)
Kandidati pro-autonomisë, William Lai fitoi zgjedhjet presidenciale në Tajvan të shtunën, një rezultat që rrezikon të ndezë tensionet midis Pekinit dhe Uashingtonit
Zgjedhjet pritet të vënë përballë SHBA-në kundër Kinës në një betejë për ndikim rajonal.
Pekini ndërkohë theksoi pashmangshmërinë e ribashkimit të ishullit demokratik me kontinentin komunist.
Kjo shënon fitoren e tretë radhazi për Partinë Demokratike Progresive (DPP) e njohur për të drejtat sovrane të Tajvanit dhe marrëdhëniet e tij të ngushta me SHBA-në, Evropën dhe forcat e tjera demokratike.
Për sa i përket sigurisë globale, frika është se Pekini tani mund të rrisë presionin mbi ishullin me avionë luftarakë dhe anije luftarake, siç bëri pas SHBA-së kur Kryetarja e Dhomës së Përfaqësuesve Nancy Pelosi bëri një vizitë në vitin 2022.
Me 8.3 milionë vota, Lai fitoi me 40 për qind të votave.
Votat për Hou Yu-ih nga Kuomintang (KMT) më miqësor me Kinën fituan 33.2 përqind të votave të hedhura.
Pjesëmarrja ishte rreth 70 për qind e 19 milionë votuesve të mundshëm – që do të thotë rreth 13.3 milionë votuan në ishullin prej 23 milionë banorësh, sipas vlerësimeve të mediave tajvaneze.
I vetmi lajm i mirë për Pekinin në rezultate është një mundësi që DPP mund të humbasë shumicën e saj parlamentare. Megjithëse rezultatet përfundimtare për vendet legjislative janë larg të qenit të sigurta, KMT ka shënuar disa fitore të hershme në qytete të rëndësishme si Taoyuan dhe Taichung. Të gjithë sytë do të jenë nëse KMT mund të formojë një shumicë legjislative me partinë e tretë, Partinë Popullore të Tajvanit. Kjo do ta bënte shumë të vështirë për Lain, si president, të miratonte legjislacionin përmes një parlamenti armiqësor dhe sigurisht që do t'i shkurtonte krahët në drejtim të antagonizmit me Kinën.
Tajvani nuk ka marrëdhënie zyrtare diplomatike me asnjë fuqi të madhe pasi Pekini e trajton atë si rajon renegat pa pretendime për sovranitet. Megjithatë, ai zotëron peshë të vërtetë ekonomike.
Fituesi, që pritet të shpallet zyrtarisht më vonë sot. Pekini ndërkohë nuk i është përgjigjur ende rezultateve të zgjedhjeve – por ka qenë shumë kritik ndaj Lait gjatë viteve të fundit, pasi udhëheqësi i DPP e ka lidhur veten me lëvizjen e pavarësisë tajvaneze.
Në të vërtetë Lai shkoi aq larg sa e quajti veten një "punëtor pragmatik për pavarësinë e Tajvanit" në 2017, megjithëse ai tani e ka zbutur atë gjuhë. Atij i është bashkuar në fushatë Bi-khim Hsiao, kandidati për zëvendëspresident i cili është një figurë e famshme në Uashington, pasi ka shërbyer si ambasador de fakto i Tajvanit në SHBA.
Lai është një 64-vjeçar i diplomuar në Harvard dhe ka një prejardhje modeste. Babai i tij vdiq në një aksident në miniera kur ai nuk ishte ende një vjeç; dhe ai ishte një nga gjashtë fëmijët e rritur nga nëna e tij. Para se të bëhej nënkryetar, ai ishte kryebashkiak i qytetit Tainan dhe më vonë kryeministër i Tajvanit.
Gjatë fushatës, Lai përjashtoi mundësinë e shpalljes së pavarësisë gjatë mandatit të tij, në një përpjekje të dukshme për të siguruar Uashingtonin, i cili - krahas aleatëve evropianë - preferon që as Pekini dhe as Taipei të mos ndryshojnë status quo-në në mënyrë të njëanshme.
Megjithatë, analistët dhe diplomatët besojnë se Pekini do të rrisë presionin mbi Tajvanin nga tani deri në mesin e muajit maj kur të zyrtarizohet Lai.
Ditë para zgjedhjeve, Pekini kërcënoi përsëri Tajvanin duke e quajtur Lai një luftënxitës. "Lai ... do ta sjellë Tajvanin gjithnjë e më larg paqes dhe prosperitetit, dhe gjithnjë e më afër luftës dhe kalbjes," tha të enjten Chen Binhua, zëdhënës i Zyrës së Çështjeve të Tajvanit të Kinës.
Kina dhe SHBA kanë treguar shenja të përpjekjes për të menaxhuar tensionin përpara zgjedhjeve.
Në Uashington, Sekretari Amerikan i Shtetit, Antony Blinken takoi shefin e departamentit ndërkombëtar të Partisë Komuniste Kineze, Liu Jianchao, një ditë përpara zgjedhjeve në Tajvan.
SHBA dhe Kina zhvilluan gjithashtu dialogun e parë fizik ushtarak në katër vjet, me Pekinin që kërkonte që SHBA të ndalonte armatosjen e Tajvanit.
Marrëdhëniet SHBA-Kinë kanë parë një qetësi relative pas samitit të Presidentit të SHBA Joe Biden me presidentin kinez Xi Jinping në San Francisko në nëntor. Xi, i cili po përballet me një ekonomi të sëmurë në shtëpi, thuhet se i tha Bidenit se nuk kishte afat kohor për arritjen e qëllimit përfundimtar të bashkimit të Tajvanit – duke shtyrë në mënyrë indirekte sugjerimin e zyrtarëve amerikanë dhe tajvanezë se një pushtim mund të ndodhte deri në vitin 2027.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
