Dhjetë muaj në burgjet ruse mes poshtërimit dhe depresionit. Historia e basketbollistes amerikane e shkëmbyer me një trafikant armësh

Gazeta Si - Brittney Griner, një basketbolliste profesioniste amerikane, u arrestua në aeroportin e Moskës në shkurt 2022, një javë para pushtimit rus të Ukrainës, dhe më pas u dënua me nëntë vjet burg për trafik droge.

Dënimi dhe ndalimi lidheshin me çështje politike dhe tensione mes Rusisë dhe vendeve perëndimore për shkak të luftës në Ukrainë.

Ajo kaloi dhjetë muaj në burgje të ndryshme ruse përpara se të lirohej më 8 dhjetor në një shkëmbim të burgosurish midis Rusisë dhe Shteteve të Bashkuara.

Kujtimet e saj në librin “Coming Home”, do të publikohen në Shtetet e Bashkuara më 7 maj dhe së fundmi, gazeta "New York Times" botoi një artikull të gjatë, në të cilin Griner foli për herë të parë për ndalimin e saj në Rusi dhe sindromën post-traumatike të çrregullimit të stresit nga e cila k vuajtur.

Griner thotë se "nuk do të harrojë kurrë asgjë" për atë që i ndodhi dhe flet për kushtet e tmerrshme të paraburgimit në të cilat jetonte, mungesën e higjienës, komunikimit dhe të drejtave minimale që duhet t'i garantohen një të burgosuri apo të burgosureje.

Ajo vuajti situata poshtëruese dhe abuzime, u detyrua të punonte me turne shumë të gjata dhe vuajti fizikisht dhe psikologjikisht, madje duke menduar për vetëvrasje: “Jeta ime ishte bërë një mjegull fshirjeje dhe pluhuri, pastrimi dhe lutjeje, duke shpresuar të kthehesha në shtëpi”.

Griner është 33 vjeçe dhe është një nga basketbollistet më të forta dhe më të njohura në Shtetet e Bashkuara: ajo luan për Phoenix Mercury të Shoqatës Kombëtare të Basketbollit të Grave (WNBA), me të cilën rifilloi aktivitetin pas një periudhe të gjatë fizike dhe rimëkëmbje psikologjike.

Në shkurt të vitit 2022, pas përfundimit të sezonit amerikan, ajo do të shkonte në Rusi për të luajtur përkohësisht me një ekip vendas (gjë që nuk është aq e pazakontë për femrat profesioniste, të cilat paguhen më pak se kolegët e tyre meshkuj).

Në bagazhin që kishte me vete, të paketuar me nxitim për shkak se mund të humbiste avionin, kishin mbetur dy shishe për një avullues me vaj hashashi (një derivat kanabisi), që i ishte përshkruar nga një mjek në Arizona për të trajtuar dhimbjet e kockave, por që është e ndaluar në Rusi. Më pas ajo u ndalua në kontrollet e aeroportit dhe u arrestua.

Griner thotë se në burgun e parë ku ishte mbyllur, qelia e saj përbëhej nga një shtrat shumë i vogël për të (ajo është 2.06 metra e gjatë) dhe një vrimë në dysheme e ndotur me fekale për ta përdorur si tualet.

Vakti i saj i parë ishte një qull me bazë qumështi me peshk të skuqur që e bëri menjëherë të ndihej e sëmurë. Aj nuk kishte në dispozicion peshqir, sapun, pastë dhëmbësh, shampo apo deodorant: thotë se “grisi një bluzë dhe i përdori copat e ndryshme të saj për të pastruar dhëmbët dhe trupin e saj dhe si letër higjienike”.

"Unë kurrë nuk kam qenë kaq e pistë në jetën time", tha ajo për "New York Times". Griner kishte shumë pak kontakte me partneren e saj, Cherelle Watson. Në Shtetet e Bashkuara ajo kishte qenë një aktiviste LGBT dhe në burgjet ruse u mor në pyetje dhe ngacmohej nga rojet e burgut për orientimin e saj seksual.

Ajo u detyrua të qëndronte e zhveshur para mjekëve të burgut, të cilët e fotografuan. Çdo transferim ishte në qeli shumë të vogla për të dhe në të paktën një rast ajo u transferua me pranga dhe një zinxhir të lidhur me rojen.

Në burg ajo preu flokët e saj me rica të gjata, sepse të gjithë të burgosurat ishin të detyruara të kryenin aktivitete në natyrë, në të ftohtë dhe në shi: në qelitë me ngrohje të dobët, flokët e saj nuk thaheshin kurrë dhe ajo kishte frikë se do të sëmurej me pneumoni.

Në burg ajo filloi të pinte duhan, deri në një paketë cigare në ditë, humbi masën muskulore dhe shtoi në peshë duke ngrënë produktet e disponueshme në dyqanin e burgut (petë, kifle, sallam dhe qumësht të kondensuar).

Ajo ishte në gjendje të komunikonte me rojet dhe të burgosurat e tjera vetëm nëpërmjet përkthimeve të një shoqeje të qelisë.

Psikologjikisht ajo nuk ndihej e aftë për të bërë aktivitet fizik (madje as muskuj barku), por ishte e fiksuar për të mbajtur pastër qelinë.

Në fund të tetorit 2022 ajo u transferua në një koloni penale 300 kilometra larg Moskës, në Mordovia, në një strukturë që kishte qenë një gulag sovjetik: ajo ishte në një qeli kolektive me 20 të burgosura të tjerë, banja e përbashkët përdorej nga 50 gra.

Ajo punonte me turne 12-15 orë duke bërë uniforma për ushtrinë ruse: kryesisht duke prerë copa të mëdha pëlhure me makina me tehe rrotulluese.

Herë pas here ajo fshinte borën dhe pastronte akullin jashtë, sepse ato aktivitete i kujtonin asaj stërvitjen sportive.

Ajo kishte filluar të mbante një lloj ditari si Bibla dhe të një reviste Sudoku. Në fund të nëntorit, ajo u informua se negociatat për shkëmbimin e të burgosurve ishin duke u zhvilluar dhe pas udhëtimeve të gjata më në fund u lirua, me një shkëmbim në Abu Dhabi, në Emiratet e Bashkuara Arabe, me trafikantin rusë të armëve, Viktor Bout, i cili vuante për një periudhë të gjatë dënimin në Shtetet e Bashkuara.

Disa javë pas kthimit në shtëpi, ajo u përpoq të rifillonte aktivitetin sportiv, por shpejt e kuptoi se nuk ishte në gjendje ta bënte këtë, për arsye fizike (“e ndjeja se nuk kisha më trupin që kisha më parë”) dhe mbi të gjitha ana psikologjike.

Ajo ka luftuar dhe vazhdon të luftojë me çrregullimin e stresit post-traumatik dhe depresionin: "Të gjithë më thanë se ishte mirë të mos ndihesha mirë, por çfarë do të thoshte kjo?".

Terapistët i thanë se nuk ishte më e mundur të mendohej për "më parë" dhe Griner sot po i përshtatet ngadalë realitetit të ri: në sezonin 2023 ajo u rikthye për të luajtur, me një performancë të mirë.

Përshtati në shqip: Gazeta "Si"