.png)
Ai ishte një president francez i kujdesshëm, por me shpresë, i cili zuri vendin e tij në avionin ngjyrë bezhë, të nisur nga Moska në Kiev më 8 shkurt 2022.
Natën e mëparshme Emmanuel Macron kishte kaluar mbi pesë orë të distancuara në mënyrë të habitshme shoqërore, ulur përballë Vladimir Putinit në një tavolinë me gjatësi sa të një kontejneri transporti.
Shkëmbimi i tyre ishte i tensionuar, tregoi ai, por Putin ishte zotuar se Rusia "nuk do të ishte shkaku i përshkallëzimit".
Dy javë më vonë, tanket ruse u futën në Ukrainë, duke shkaktuar konfliktin më të madh në Evropë që nga Lufta e Dytë Botërore dhe duke ekspozuar kotësinë e sipërmarrjes së Macron.
Në të gjithë Evropën, udhëheqësit po përballen me pasojat e luftës së Rusisë. Në Francë, konflikti ka hedhur dritë mbi ambicien e Macron për të mbajtur vendin e tij të ulur mes gjigantëve në tryezën e lartë diplomatike – dhe zhgënjimet e përpjekjes për ta bërë këtë.
Në shumë mënyra, Evropa ka hasur në mënyrën e të menduarit të presidentit francez. Kontinenti po riarmatoset, po afirmohet dhe po mëson të flasë gjuhën e pushtetit. Megjithatë, për çështjet thelbësore, veçanërisht për sigurinë e saj në të ardhmen, ajo ende nuk është e bindur nga idetë e Macronit.
Askush nuk mund të fajësojë etikën e punës të tij. Macron këtë vit ka pritur tashmë 16 liderë të ndryshëm botërorë në Paris. Në prill ai do të shkojë në Kinë për të takuar Xi Jinping. Kjo do ta bëjë atë liderin e parë të G7 -ës që do ta takojë këtë vit (ai pritet t'i kërkojë Xi-t të ushtrojë presion mbi Putinin për luftën në Ukrainë). Javën e kaluar ai përfundoi një turne në katër vende të Afrikës. Më 10 mars ai do të mirëpresë qeverinë e Britanisë dhe më pas mbretin e saj në vizitën e tij të parë jashtë shtetit si monark.
Ai ka leva të fuqisë së fortë të zotëruara nga asnjë anëtar tjetër i BE- së. E armatosur, me një vend të përhershëm në Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara, Franca ka një ushtri të madhe me shtrirje globale. Bazat e saj ushtarake dhe territoret e huaja shtrihen nga Karaibet në Paqësor. Me 264 ambasada dhe misione, Franca drejton rrjetin e tretë diplomatik më të madh në botë pas Kinës (275) dhe Amerikës (267).
Dhe ai ka një teori të madhe për t’i mbështetur të gjitha.
Macron pëlqen të flasë për përmbysjen e madhe. Me këtë ai nënkupton fundin e sistemit global unipolar, të dominuar nga Amerika, që u shfaq pas Luftës së Ftohtë, dhe zëvendësimin e tij me një botë më të fragmentuar dhe një raund të ri rivaliteti të fuqive të mëdha. Për të, përgjigja më e mirë ndaj këtij ndryshimi është më shumë “sovranitet”, thotë një nga këshilltarët e tij, që do të thotë “përforcimi i kapacitetit për të vendosur vetë dhe vazhdimi i aftësisë për ta bërë këtë”.
Macron dhe këshilltarët e tij mendojnë se pushtimi i Rusisë ka shfajësuar botëkuptimin e tyre.
Kur ai paraqiti idetë e tij në vitin 2017, në një fjalim në Sorbonë, thirrjet e tij për “sovranitet europian” dukeshin si abstraksione. Ato janë më konkrete në një botë ku Evropa nuk flet më vetëm për rregulla, tregti dhe paqe, por edhe për armë, autonomi dhe pushtet. Pas pushtimit, Gjermania ka premtuar një rritje të madhe në shpenzimet ushtarake. BE -ja po eksporton armë në Ukrainë dhe po përpiqet të reduktojë varësinë e saj nga gazi rus dhe të promovojë vetë-mjaftueshmërinë në energji. Ajo po shfaq një dëshirë të re për politikën industriale.
"Biseda evropiane rrallëherë ka tingëlluar kaq frëngjisht," thotë Georgina Wright, nga Institut Montaigne, një institut kërkimi në Paris.
Megjithatë, nëse diagnoza e Macron është bërë e njohur, recetat e tij praktike po dëshmohen më pak. Në Konferencën e Sigurisë së Mynihut më 17 shkurt, ai bëri thirrje për bisedime në Paris mbi të ardhmen e mbrojtjes ajrore të kontinentit dhe ofroi të diskutonte "dimensionin evropian" të parandalimit bërthamor të Francës.
Megjithatë, vendet më pranë fundit të mprehtë të luftës në Ukrainë po arrijnë në përfundimin se vetëm NATO - dhe veçanërisht Amerika,mund të garantojë sigurinë e tyre. Edhe Gjermania, megjithë fjalët e saj për një Zeitenwende historike (pika kthese), ka hezituar të marrë vendime të mëdha pa mbulimin amerikan dhe është aq e prirur sa kurrë për të blerë armatime amerikane.
Gjysmë i shkëputur?
Vetë Macron, i cili në vitin 2019 i tha The Economist se NATO po përjetonte "vdekje truri", ka ndryshuar tonin e tij në aleancë. Ai ka ndihmuar në përforcimin e krahut lindor të NATO -s me trupat franceze dhe flet më shumë për një "komponent evropian të NATO-s " sesa për "autonomi strategjike" të plotë. Ai ka rritur shpenzimet e planifikuara të mbrojtjes të Francës për 2024-2030 me mbi një të tretën, në 413 miliardë euro krahasuar me 2019-2025.
"Unë mendoj se ai më në fund e ka kuptuar NATO-n ...dhe pse ka rëndësi," thotë François Heisbourg i Institutit Ndërkombëtar për Studime Strategjike.
Në vitin 1966 Franca hoqi trupat e saj nga struktura e integruar e komandës së NATO- s, duke u kthyer në të vetëm në vitin 2009.
Pavarësisht fjalëve të ngrohta dhe parave shtesë, shumë nga anëtarët e tjerë të aleancës dyshojnë se Franca do të mbajë gjithmonë një distancë të caktuar.
“Ne ende flasim për NATO-n sikur të jenë ‘ata’ dhe jo ‘ne’,” thotë Camille Grand, një ish-zyrtare (franceze) e NATO-s tani në Këshillin Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë, një tjetër institut.
Një tendosje e mëtejshme lind nga ambiciet franceze për të ndërtuar sovranitetin evropian nga njëra anë, ndërsa ende pohojnë interesat kombëtare franceze nga ana tjetër. Është një tension prej disa dekadash. Charles de Gaulle, lideri i parë i Francës i pasluftës, u përpoq të rindërtonte Evropën si një asamble e fuqishme kombesh, duke mbajtur "duart e lira" të Francës për të kryer një diplomaci të "ekuilibrit" gjeopolitik. Sot, Macron-it i pëlqen të flasë për Francën si një puissance d'équilibres (fuqi balancuese), që është e pavarur dhe e hapur për të folur me të gjithë.
Edhe sot, kjo qasje mund të shqetësojë aleatët. Për Macron, përpjekja për të larguar Putinin nga lufta tregoi se evropianët mund të merrnin drejtimin. Presidenti francez bashkërendoi udhëtimin e tij në Moskë në vitin 2022 me Olaf Scholz, kancelarin gjerman dhe Volodymyr Zelensky, presidentin e Ukrainës. Për Poloninë dhe shtetet baltike, në të kundërt, të frikësuar prej kohësh nga ekspansionizmi i zotit Putin, vizita nënvizoi se presidenti francez nuk flet në emër të tyre.
Këto vende "nuk do ta mbështesin kurrë konceptin e Macron-it për autonominë strategjike nëse ai këmbëngul të mendojë se një ditë mund të punojë me Putinin", thotë Michel Duclos, një ish-ambasador francez.
Ky tension është "pothuajse i pakapërcyeshëm", thotë Benjamin Haddad, një nga parlamentarët e Macron: "Është shumë e vështirë të kesh një dialog të veçantë me vende si Rusia apo Kina, dhe të veprosh si strumbullar në Evropë, duke ndërtuar konsensus dhe duke nxitur Evropën për fuqinë e projektit.”
Përpjekja për t'i pasur gjërat në të dyja mënyrat mund të çojë në paqartësi të çmendur. Macron ka ngurtësuar tonin e tij ndaj Rusisë, duke deklaruar se ajo duhet "të mposhtet" dhe duke u zotuar të mbështesë Ukrainën "deri në fitore". Por ai gjithashtu thotë se Rusia nuk duhet të "dërrmohet" dhe mban një linjë të hapur për Putinin, me të cilin foli për herë të fundit në shtator.
Në realitet, pikëpamjet e Macron janë të afërta me ato të Joe Biden, megjithëse presidenti i Amerikës është më i matur për t'i shprehur ato me zë të lartë.
Presidenti francez dëshiron të ndihmojë Ukrainën të sigurojë avantazhin territorial në fushën e betejës, në mënyrë që ajo të diktojë kushtet e paqes.
Kur të vijnë bisedimet, presidenti francez dëshiron të sigurohet që Evropa të ketë një vend në tryezë.
Pika e tretë e tensionit është midis ambicieve dhe mjeteve.
Macron ka ndihmuar në nisjen e një "Komuniteti Politik Evropian" që arrin nga Britania në Moldavi, ka mbledhur bisedimet e paqes midis Azerbajxhanit dhe Armenisë dhe ka ngrohur lidhjet me Algjerinë e pasur me gaz.
Parisi gumëzhin me ide mbi kauza madhështore: ruajtja e biodiversitetit, përmirësimi i sigurisë ushqimore, sigurimi i multilateralizmit "efektiv", frenimi i ekstremizmit në internet.
Shtrirja e tepërt bën thirrje. Siç e shprehu diplomatikisht Michael Shurkin në Këshillin Atlantik, një tjetër institut, Franca është një "aleat i fortë i hollë".
Unë kam pasur një ide ...
Vendimi i Macron vitin e kaluar për të mbyllur Operacionin Barkhane, një operacion kundër terrorizmit i drejtuar nga Franca në Sahelin Afrikan, i filluar në vitin 2014, ilustron këtë pikë. Fillimisht Franca ndihmoi në mposhtjen e një inkursioni xhihadist në Mali. Por ajo nuk mund të kundërshtonte ndjenjat anti-franceze, të nxitura gjithnjë e më shumë nga Rusia. Përfundimisht Mali punësoi Wagner Group, një firmë mercenare e drejtuar nga një nga miqtë e Putinit. Pasi i tërhoqi të gjitha trupat franceze nga Mali, Macron tani po shkatërron shumicën e bazave ushtarake në rajon. Kundër Rusisë dhe Kinës, Franca po e humb betejën për ndikim.
Udhëtimi i ardhshëm në Kinë do të jetë testi i radhës diplomatik i Macron. Presidenti francez beson se Evropa duhet të mbajë dialogun e saj me Kinën, duke përfshirë luftën e Putinit, dhe se vazhdimi i bisedimeve mund të ndihmojë në uljen e tensioneve midis Perëndimit dhe Kinës. Ai fillimisht kishte dashur të shkonte në Pekin vitin e kaluar së bashku me Scholz-in (në fund, kancelarja gjermane shkoi vetëm). Këtë herë Ursula von der Leyen, kryetarja e Komisionit Evropian, mund t'i bashkohet atij. Edhe nëse e bën, shumë evropianë nuk do të mendojnë se Macron po bën udhëtimin për ta.
Për kritikët e presidentit, është pikërisht ky unilateralizëm, dështimi për të krijuar aleanca kuptimplota dhe një tendencë për të thënë me zë të lartë gjëra që mund të mbahen më të dobishme në heshtje, që i zemëron të tjerët dhe e ul ndikimin e tij.
Nga Libani në Rusi, Macron ka pak për të treguar për shtrirjen e tij personale. "Ai ka shumë ide, gjatë gjithë kohës," thotë një diplomat evropian.
Por zoti Macron nuk do të ndalojë së sugjeruari ata.
Kjo do ta mbajë atë një partner mbresëlënës dhe të ndërlikuar.
“Presidenti nuk do të pranojë kurrë që Franca është një fuqi e mesme”, thotë një ndihmës presidencial. “Ai beson se pa një ambicie për të qenë i hapur ndaj botës, për të folur me të gjithë, Franca nuk do të ishte vetvetja”.
Burimi: The Economist/Përshtati Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
