Studimi i ri/ Marsi drejton 'vorbullat gjigante' në oqeanet e Tokës

Marsi mund të jetë rreth 225 milionë km larg nga Toka, por planeti i kuq po ndikon në oqeanet tona të thella duke ndihmuar në drejtimin e “vorbullave gjigante”, sipas një studimi të ri.

Shkencëtarët analizuan sedimentet, të shpuara nga qindra zona në det të thellë gjatë gjysmës së shekullit të kaluar, për të parë dhjetëra miliona vjet në të kaluarën e Tokës, në një kërkim për të kuptuar më mirë forcën e rrymave të thella oqeanike.

Ajo që gjetën i befasoi.

Sedimentet zbuluan se rrymat e oqeaneve u dobësuan dhe u forcuan gjatë cikleve klimatike 2.4 milionë-vjeçare, sipas studimit të botuar të martën në revistën Nature Communications.

Adriana Dutkiewicz, bashkëautorja e studimit dhe pedagoge në Universitetin e Sidneit, tha se shkencëtarët nuk prisnin të zbulonin këto cikle dhe se ekziston vetëm një mënyrë për t'i shpjeguar ato.

“Ato janë të lidhura me ciklet në ndërveprimet e Marsit”, tha ajo në një deklaratë.

Të dy planetët ndikojnë njëri-tjetrin përmes një fenomeni të quajtur "rezonancë", e cila është kur dy trupa rrotullues aplikojnë një shtytje gravitacionale dhe tërheqin njëri-tjetrin, ndonjëherë i përshkruar si një lloj harmonizimi midis planetëve të largët. Ky ndërveprim ndryshon formën e orbitave të tyre, duke ndikuar në sa afër janë ato dhe në distancën e tyre nga dielli.

Për Tokën, ky ndërveprim me Marsin përkthehet në periudha të rritjes së energjisë diellore, që do të thotë një klimë më e ngrohtë dhe këto cikle më të ngrohta lidhen me rrymat më të fuqishme oqeanike, zbuloi raporti.

“Ndërsa këto cikle 2.4 milionë vjeçare ndikojnë në ngrohjen dhe rrymat e oqeanit në Tokë, ato janë cikle klimatike natyrore dhe nuk lidhen me ngrohjen e shpejtë që bota po përjeton sot, ndërsa njerëzit vazhdojnë të djegin lëndë djegëse fosile që ngrohin planetin”, thotë Dietmar Muller, profesor i gjeofizikës në Universitetin e Sidneit.

Autorët i përshkruajnë këto rryma, ose vorbulla, si "vorbulla gjigante" që mund të arrijnë në fund të oqeanit të thellë, duke gërryer fundin e detit dhe duke shkaktuar akumulime të mëdha sedimentesh.

Shkencëtarët ishin në gjendje të hartonin këto vorbulla të forta përmes "thyerjeve" në bërthamat e sedimentit që ata analizuan. Sedimentet e detit të thellë ndërtohen në shtresa të vazhdueshme gjatë kushteve të qeta, por rrymat e forta oqeanike e prishin këtë, duke lënë një ‘vulë’ të dukshme të ekzistencës së tyre.

Nëse ngrohja e sotme e shkaktuar nga njeriu vazhdon në trajektoren e saj aktuale, tha Muller, “ky efekt do të zbehë të gjitha proceset e tjera për një kohë të gjatë”.

Autorët sugjerojnë se është e mundur që këto vorbulla mund të ndihmojnë edhe në zbutjen e disa prej ndikimeve të një kolapsi të mundshëm të Qarkullimit të Përmbysjes Meridional të Atlantikut (AMOC), një qarkullim i rëndësishëm oqeanik që funksionon si një rrip që transporton ujë të ngrohtë nga tropikët në Atlantikun Verior.

Shkencëtarët kanë dhënë gjithnjë e më shumë alarmin për ‘shëndetin’ e këtij sistemi kritik të rrymave. Ekziston frika se madje mund të tregojë shenja të hershme se është në rrugën e kolapsit, pasi ngrohja globale ngroh oqeanet dhe shkrin akullin, duke prishur ekuilibrin delikat të nxehtësisë dhe kripës që përcakton forcën e AMOC.

Një kolaps do të kishte pasoja katastrofike klimatike, duke përfshirë uljen e shpejtë të temperaturave në disa vende dhe rritjen në të tjera.

"Puna jonë nuk thotë asgjë për atë që mund ose nuk mund të ndodhë me AMOC," tha Muller.

Ekziston frika se një mbyllje e AMOC do të thotë se ujërat sipërfaqësore të pasura me oksigjen nuk do të përzihen më me ujërat më të thella, duke çuar në një oqean të ndenjur kryesisht pa jetë.

Mbetet e paqartë saktësisht se si proceset e ndryshme që ndikojnë në rrymat e thella të oqeanit dhe jetën detare do të zhvillohen në të ardhmen, thanë autorët e studimit në një deklaratë, por ata shpresojnë se ky studim i ri do të ndihmojë në ndërtimin e modeleve më të mira të rezultateve klimatike në të ardhmen.

Burimi: CNN. Përshtati: Gazeta Si.

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.