.png)
Shqipëria ka performancën më të dobët në rajon dhe më gjerë përsa i përket sistemit shëndetësor, kjo e detyroi atë në fillim të marsit të bënte një mbyllje të rëndë dhe të plotë të vendit për të parandaluar kolapsin shëndetësor si pasojë e COVID-19.
Epidemia që u kthye mandej në pandemi globale ka goditur rëndë ekonominë e vendit duke e kthyer në vendin më pak komod në rajon, pavarësisht masave të marra që kanë rezultuar të pamjaftueshme.
Këtë e thotë raporti më i funditi i Platformës kryesore të biznesit në rajon, SeeNew, i cili sheh si problematikë kryesore borxhin publik.
Masat e kontrollit- Shqipëria njoftoi grupin e parë të masave serioze për të luftuar pandeminë më 12 mars. Në atë kohë, vendi kishte 29 raste ose mesatarisht 10 raste për 1 milion banorë.
Në të gjithë Europën Juglindore (EJL), numri mesatar i rasteve për një milion banorë që shtynë qeveritë të ndërmarrin veprime ishte në 13, gjë që e vendos Tiranën në skajin më të lartë të përballimit të situatës.
Vendi është gjithashtu ndër ata që ka performancën më të keqe në rajon kur bëhet fjalë për shtretërit spitalorë dhe punonjësit e shëndetit. Sipas të dhënave më të fundit të disponueshme nga Eurostat dhe Banka Botërore, që nga viti 2017 Shqipëria kishte 2.9 shtretër për 1.000 persona dhe 427 punonjës shëndetësie për 100,000 njerëz.
Krahasimisht me Bashkim Europian (BE), kjo e fundit ka 8 shtretër për 1.000 banorë dhe 2.517 punonjës shëndetësie për 100,000 banorë. Edhe nëse do t'i krahasojmë këto shifra me mesataren e vendeve të Europës Juglndore, Shqipëria ka ende një rrugë të gjatë përpara për të bërë. Raporti mesatar i shtretërve spitalorë për 1.000 banorë në 11 vendet e përfshira në këtë raport qëndron në 4.84, ndërsa numri mesatar i punonjësve të spitalit për 100,000 banorë është 857.
Megjithatë, duhet të theksohet se Shqipëria arriti të kompensojë disi këto mangësi përmes pjesës tjetër të masave të kontrollit që ka zbatuar. Në mars, ajo vendosi shtetrrethimin në të gjithë vendin nga 1 p.m, në 5 të mëngjesit dhe shpalli gjendje të jashtëzakonshme më 25 mars me një mbyllje të rëndë. Kështu arriti të mbajë nivelin e ulët të infektimeve me 237 raste aktive të COVID-19 për një milion banorë deri në 18 qershor. Ndërsa mesatarja globale është 463 raste për një milion banorë.
Vendi është gjithashtu në mesin e atyre që shpenzojnë një sasi të konsiderueshme të produktit të tyre të brendshëm bruto (PBB) për kujdesin shëndetësor. Që nga viti 2017, rreth 6.7% e PBB-së së Shqipërisë ka shkuar për shëndetësinë, sipas të dhënave të Eurostat. Vendet e BE-së shpenzojnë për shëndetësinë 11.3% të PBB-së, kurse rajoni 9.1%.
Vlerësimet për ekonominë- Shqipëria është ndër vendet e rajonit, për të cilin vlerësimi nuk është ndryshuar nga ndonjë prej agjencive të mëdha të vlerësimit. Ndërsa vendi nuk është pjesë e listës së Fitch, S&P dhe Moody kanë mbajtur të pandryshuar vlerësimet e tyre përkatëse në B + të qëndrueshme dhe B1 të qëndrueshme.
Rreziku sektorial- Ekonomia e Shqipërisë mbështetet shumë në konsumin privat, i cili në mënyrë të pashmangshme do të ndikohet nga pandemia COVID-19 dhe kriza ekonomike që ka shkaktuar ajo. Konsumi privat, i cili Banka Botërore pret që të bjerë me 1.4% në vitin 2020, krijoi sa 78.3% të PBB-së së vendit në 2019, ndërsa shpenzimet kapitale përbëjnë 22%, sipas të dhënave të qeverisë shqiptare. Kjo e vendos vendin në një pozitë veçanërisht të prekshme. Performanca e saj nuk është aq e keqe kur bëhet fjalë për pjesën në ekonominë e asaj që quhen sektorë humbës. Këta sektorë më të goditur nga pandemia përbënin 45.21% të vlerës së shtuar bruto të Shqipërisë (GVA) në vitin 2019, duke e vendosur vendin në grupin e performancës "të mesme". Tregtia, transporti dhe turizmi ishin sektorët me pjesën më të madhe të Vlerës së Shtuar Bruto në 2019, me 19.13%.
Nxitësit e Vlerës së Shtuar Bruto- Shqipëria është një nga vendet e pakta të EJL-së ku sektorët fitues po formojnë një përqindje të lartë të Vlerës së Shtuar Bruto. Në fakt, pjesa e saj është më e larta në mesin e 11 ekonomive të përfshira në këtë raport falë pjesës veçanërisht të lartë të bujqësisë. Ky sektor zinte 20,95% të GVA në 2019, ndërsa mesatarja e rajonit ishte pak më pak se 8%. Kjo i jep vendit optimizëm një farë mënyre, veçanërisht kur bëhet fjalë për trajtimin e papunësisë. Sektori i IT mund të konsiderohet i pazhvilluar në 3.31% të GVA në 2019.
Perspektivat e tregut të punës. Shqipëria kishte gjithsej 1,147,131 njerëz të punësuar dhe sektorët që pritet të goditen rëndë nga kriza COVID-19 i dhanë punë 45.7% të tyre. Ndërsa pjesa e sektorëve humbës arrin nën pragun e 50%, vendi është një performues i lartë bazuar në këtë tregues.
Sektori i bujqësisë - një nga ata që është identifikuar si fitues në krizën COVID-19, mund të zvogëlojë ndikimin edhe më tej pasi ai përbënte 37.4% të të gjithë të punësuarve në vitin 2019. Shqipëria është vendi i vetëm në EJL për të cilin FMN projekton ulje të shkallës së papunësisë gjatë gjithë krizës. Sidoqoftë, tregu i punës në vend ka mangësi të gjata. Ndërsa shkalla e papunësisë ka rënë vitet e fundit, ajo mbetet në një nivel shqetësues të lartë. Në vitin 2019, ai qëndroi në 12%. Përveç kësaj, punësimi informal ka qenë në rritje, duke arritur në 37% në 2018, sipas të dhënave të OECD. Mbi 30% e popullsisë së re dhe shumë të kualifikuar gjithashtu jeton jashtë vendit, gjë që mund të nxisë një sfidë shtesë përballë pandemisë në planin afatmesëm. Ndër sektorët humbës, sektori i transportit, turizmit dhe tregtisë janë sektorët më të mëdhenj, me 26%. I gjithë sektori i shërbimeve, i cili pritet të zvogëlohet me 2.8% në vitin 2020, sipas Bankës Botërore, përbënte 42.9% të të gjithë të punësuarve në vitin 2019.
Taksat të ekspozuara ndaj rrezikut - Taksat përbënin 18.6% të PBB-së së Shqipërisë në 2018, tregojnë të dhënat e Bankës Botërore . Vendi është mes nivelit më të ulët dhe më të lartë të aplikimit të taksave më të ulëta dhe më të larta të PBB-së në Europë. Niveli më i ulët në vitin 2019 u regjistrua në Gjermani, ku taksat përbënin 11.5% të PBB-së ndërsa pjesa më e lartë u raportua në Danimarkë - 32.4%. Raporti thotë se nuk mund të vlerësojë rrezikun për ekonominë shqiptare për sa i përket ekspozimit të buxhetit ndaj taksave që vijnë nga sektorët humbës për shkak të të dhënave të pamjaftueshme. Ekspozimi i rrezikut të eksporteve ishte i barabartë me 31.5% të PBB-së së Shqipërisë në vitin 2019 krahasuar me një mesatare të BE-së 46.5% dhe mesataren e EJL 47.8%. Kjo do të thotë që ekonomia e vendit është më pak e ekspozuar ndaj ndërprerjeve të pritura të zinxhirit të furnizimit dhe kërkesës së zvogëluar mes krizës COVID-19 pra, është një performues i lartë. Sidoqoftë, Banka Botërore pret që Shqipëria të ketë rënien e dytë më të lartë të eksporteve në EJL këtë vit dhe kjo mund të ndikojë negativisht në performancën e vendit në planin afatmesëm.
Ekspozimi ndaj rrezikut të Investimeve të Huaja Direkte (IHD) në Shqipëri Perspektivat fillestare për të luftuar krizën shpërndahen midis disa vendeve, por dy investitorë kontribuojnë mbi një të tretën e të gjitha IHD-ve, gjë që e bën vendin të ndjeshëm ndaj goditjeve nga vëllime më të ulëta investimesh. Investitori më i madh i huaj në Shqipëri është Holanda me një pjesëmarrje prej 21.9% të totalit.in 2019. Që nga 8 qershori i vitit 2020, indeksi i Hale-Webster i Europës Perëndimore qëndroi në 69, duke treguar se ndërsa ka filluar rihapjen e ekonomisë së saj, Holanda ka ende një rrugëdalje dhe mund të jetë e kujdesshme në planet e saj të investimeve. Investitori i dytë më i madh është Italia me goditje të fortë me një pjesëmarrje prej 11.2%. Vendi Mesdhetar nuk ka shumë të ngjarë të vazhdojë politikat e tij të investimeve, duke marrë parasysh pritjet se do të jetë ndër ekonomitë me performancë më të dobët në Europë dhe tashmë ka hyrë në recesion.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
