‘Shekulli antisocial’- A jemi tani më të vetmuar se kurrë?

Nga Gazeta ‘Si’– A po bëhemi më të vetmuar se kurrë tani? Nuk është një pyetje retorike.

Ose të paktën jo për analistë të tillë të qartë të realitetit bashkëkohor si amerikani Derek Thompson, redaktor i revistës The Atlantic.

Sipas pikëpamjes së Thompson, Shtetet e Bashkuara, dhe ndoshta planeti në tërësi, po vuajnë nga një epidemi vetmie e vetëimponuar që po transformon “personalitetet tona, ideologjitë tona dhe madje edhe marrëdhënien tonë me realitetin”.

Ai e ka quajtur epokën në të cilën jetojmë “shekulli antisocial” dhe thotë se po përjeton shkatërrimet e saj si në jetën e tij ashtu edhe në jetën e shumicës së njerëzve në mjedisin e tij të afërt.

Në një artikull ambicioz në revistën që ai redakton, Thompson fillon me një histori, e interpretuar si një simptomë: në barin meksikan në Karolinën e Veriut që ai e frekuenton prej vitesh, mezi vjen ndonjë person për të pirë disa birra dhe për të biseduar me klientët.

Sot, aty ka ushqime të përgatitura që shpërndahen në dhjetëra tabaka në minutë. Njerëzit i porosisin ato duke përdorur një aplikacion, i marrin nga një banak pranë kuzhinës, i paguajnë dhe i çojnë në shtëpi.

Një koreografi delikate konsumimi e ekzekutuar me saktësi mekanike dhe, të paktën për Thompson, dekurajuese: e përfunduar brenda pak sekondash dhe pa shkëmbyer askush asnjë fjalë të vetme.

Një institucion që vetëm disa vjet më parë lulëzonte në bashkëveprimin spontan dhe të hapur shoqëror, është bërë një qendër e qetë për shkëmbimin e tabakave me ushqim dhe para.

Kamarierët nuk veprojnë më si psikologë. Tavolinat përdoren rrallë; ato nuk janë më klube shoqërore apo zyra të improvizuara.

Çfarë ndodhi?

Thompon foli me Rae Mosher, menaxherin e barit meksikan të konvertuar, dhe gjeti tek ai një profesionist pragmatik i cili ka arritur të interpretojë me saktësi pritjet dhe zakonet e klientëve të tij të rinj: ata nuk duan të bashkëveprojnë me askënd; ata janë të kënaqur të integrojnë një akt të thjeshtë dhe steril konsumimi në rutinën e tyre të përditshme.

Pse të vazhdojmë t’i nxjerrim ata nga zona e tyre e re e rehatisë, nga flluskat e tyre të fobisë sociale? Le t’u japim atyre atë që duan.

Thompson ka një tezë: një armik i padukshëm (le të themi përkohësisht se ka qenë një koalicion i pandemisë, telefonave celularë dhe shenjave të kohërave) po na bën të kalojmë gjithnjë e më shumë kohë në shtëpitë tona, të konsoliduara si streha rehatie dhe argëtimi.

Kjo ka përforcuar dy lloje lidhjesh njerëzore: ato më të afërtat (me familjen dhe miqtë e ngushtë) dhe ato më të largëtat, dhjetëra, qindra ose mijëra qenie njerëzore me të cilat bashkëveprojmë në mënyrë sporadike në mediat sociale.

Ajo që po sakrifikojmë me këtë ndryshim në zakone dhe riorganizimin e përgjithshëm të kohës sonë është spektri i gjerë i marrëdhënieve midis tyre. Fqinjët, njerëzit nga lagjja, kolegët, kamerierët dhe stafi në lokalet që frekuentojmë. Njerëz, shkurt, që janë pjesë e mjedisit tonë të ngushtë, por jo pjesë e rrethit tonë të brendshëm, dhe të cilëve jo shumë kohë më parë u kemi kushtuar një pjesë të konsiderueshme të kohës sonë.

Erozioni i pandalshëm i këtij rrethi të ndërmjetëm do të shpjegonte, përsëri sipas Thompson, pse e vetmja gjë që shkëmbejmë me fytyra të njohura është një përshëndetje e kujdesshme dhe e përmbajtur, dhe pse, gjithnjë e më shumë, hamë mëngjes, drekë, darkë dhe madje edhe një birrë vetëm, me telefonat tanë celularë ose para një ekrani kompjuteri. Por kjo nuk është e gjitha.

Kjo luan një rol të madh në formësimin e strukturës shoqërore dhe ndërtimin e rrjeteve të komunitetit. Baret të japin mundësinë për të eksploruar, për t’u njohur me njëri-tjetrin, për të kuptuar njëri-tjetrin dhe për të krijuar lidhje të vogla ose të mëdha analoge.

Partitë politike dhe klubet shoqërore u formuan në bare, miqësi të shpejta dhe lidhje romantike filluan atje. Të gjitha këto janë antidote ndaj vetmisë.

Ne zgjedhim të hamë vetëm

Për Allie Volpe, një eksperte e shëndetit social dhe mendor, asnjë brez amerikanësh nuk ka kaluar aq shumë kohë vetëm (vullnetarisht ose pavullnetarisht) sa ky i tanishmi. Për Volpe, simptoma kryesore e kësaj rritjeje të sjelljes antisociale është se një në katër amerikanë ha vetëm çdo ditë ose pothuajse çdo ditë të javës, një rritje prej 53% nga viti 2003.

Trendi është aq i habitshëm sa Raporti Botëror i Lumturisë i Kombeve të Bashkuara i ka kushtuar një nga kapitujt kryesorë të raportit të tij të fundit vjetor. Ne shpesh hamë vetëm sepse zgjedhim të jemi vetëm.

Nuk është një vendim pa pasoja. Për Jan-Emmanuel De Neve, profesor i ekonomisë dhe mirëqenies në Universitetin e Oksfordit dhe një nga redaktorët e indeksit, “ekziston një korrelacion shumë i drejtpërdrejtë midis vetmisë dhe pakënaqësisë”.

Për më tepër, vetmia e vetëimponuar, pavarësisht se sa mund të duket se i përgjigjet një trendi individual ose gjenerativ dhe, për këtë arsye, mund të duket “e kënaqshme afatshkurtër”, është një burim çekuilibri emocional dhe humbjeje të mirëqenies.

Vendet më të lumtura në botë, sipas De Neve, vazhdojnë të jenë Finlanda, Danimarka, Islanda dhe Suedia. Domethënë, pikërisht ato ku, ndër shumë faktorë të tjerë, epidemia e vetmisë duket se ka përparuar më pak vitet e fundit. Sipas John Helliëell, një tjetër redaktor i indeksit, është shumë domethënëse që përqindja e finlandezëve të të gjitha moshave që hanë në shoqëri është rritur edhe më shumë vitet e fundit.

Finlanda, rastësisht, është gjithashtu vendi në planet ku ka më shumë të ngjarë të merrni një telefonatë që ju thotë se keni humbur portofolin dhe më pas të organizoni një takim me dikë për ta kthyer atë. Sipas fjalëve të Helliëell, të kesh një shtet social të financuar nga taksat progresive “tenton ta bëjë shumicën dërrmuese të qytetarëve më të lumtur”, por “nuk garanton që një i huaj do t’ju kthejë portofolin ose që kolegët tuaj do të jenë të gatshëm të ulen dhe të hanë me ju”. Kjo e fundit varet më shumë nga ekzistenca e “individëve me ndjenjë komuniteti dhe që kujdesen vërtet për njerëzit përreth tyre”.

Ky faktor – pasuria, shumëllojshmëria dhe frekuenca e ndërveprimeve shoqërore – do të ndihmonte gjithashtu në shpjegimin pse dy vende të Amerikës Latine, Kosta Rika dhe Meksika, kanë hyrë në elitën e ngushtë të 10 vendeve më të lumtura në botë për herë të parë. Shtetet e Bashkuara, nga ana tjetër, kanë rënë në vendin e 24-të, një humbje e lumturisë relative që nuk i atribuohet inflacionit, rizgjedhjes së Donald Trump ose përdorimit të fentanilit , por faktit se një grupmoshë specifike, ata nën 30 vjeç (po, ata që kalojnë më shumë kohë në mediat sociale dhe më pak kohë fizikisht me njerëz të tjerë), tani raportojnë veten më të palumtur se kurrë.

Por megjithatë De Neve dhe ekipi i tij këmbëngulin se lumturia, sado e matur dhe e kalibruar objektivisht, varet nga faktorë të shumtë dhe nuk lejon interpretime të tilla reduksioniste.

Burimi: El Pais/Përshtati Gazeta Si