Pse Japonia nuk mund ta mposhtë seksizmin?

Barazia gjinore vazhdon të prodhojë tituj kryesorë mediash në Japoni. Pse ndodh kjo dhe çfarë do të duhet që gjërat të ndryshojnë?

Një ditë pasi ish-drejtori i Lojërave Olimpike të Tokios Yoshiro Mori doli në cdo gazetë dhe televizion për shkak të komenteve të tij seksiste, Momoko Nojo, 23 vjeç, ndihmoi në fillimin e një peticioni për të kërkuar që të merren masa kundër tij.

"Qëllimi nuk ishte dorëheqja e tij", thotë Nojo, peticioni i të cilit, i krijuar me 10 gra të tjera, për dy ditë mblodhi 100,000 nënshkrime.

"Ndjeva se duhej të bënim diçka, sepse deri më tani, ne si shoqëri, i kemi pranuar këto lloj komentesh".

Mori, një ish-kryeministër 83-vjeçar i cili në një takim të Komitetit Olimpik Japonez tha se gratë flisnin shumë, dha dorëheqjen një javë më vonë. Kur u tha se në vend të tij ishte zgjedhur një burrë tjetër në të 80-tat, gratë kërkuan transparencë në procesin e përzgjedhjes dhe në fund u zgjodh Seiko Hashimoto, një femër shumë e re, ish-Ministre.

Kj u pa si një fitore për gratë. Por Nojo, e cila është kreu i një grupi rinor të quajtur ‘No Youth No Japan’, thotë se dorëheqja e Mori nuk i afrohet trajtimit të problemit të përgjithshëm të pabarazisë gjinore në Japoni. "Kompanitë kritikuan komentet e Mori-t, por disa prej tyre kanë më pak se 1% anëtare të bordit femër dhe kjo duhet të ndryshojë", thotë Nojo.

Risa Kamio, një anëtare e zgjedhur e Këshillit të Qytetit Setagaya në Tokio, është dakord.

“Për mua, Mori ishte vetëm maja e ajsbergut. Njerëzit e kritikuan atë sepse ai doli në ekran pork a shumë si ai”, thotë ajo.

Vetëm disa ditë pasi Mori dha dorëheqjen, partia në pushtet u bë pjesë e titujve kryesore duke njoftuar se, ndërsa ishte e gatshme të lejonte gratë të merrnin pjesë në mbledhjet e bordit të saj, ato nuk do të lejoheshin të flisnin.

Këto incidente delokate vijnë pavarësisht politikave të reklamuara mirë që synojnë promovimin e përfaqësimit të grave në shoqëri, përfshirë një synim ambicioz të shpallur në 2015 për gratë për të mbajtur 30% të pozicioneve drejtuese deri në vitin 2020. Dhe incidentet përkojnë me një rënie të Japonisë në renditjen globale të barazisë gjinore; Forumi Ekonomik Botëror përshkruan hendekun gjinor të vendit si "më i madhi midis ekonomive të përparuara".

Siç tregojnë veprimet e Nojo, ka disa shenja aktivizmi mes të rinjve. Megjithatë, statistikat tregojnë se shumica e njerëzve besojnë se ndryshimi i vërtetë do të marrë shumë kohë. Çfarë qëndron pas këtyre qëndrimeve dhe pse Japonia nuk po bën përparim më të mirë në barazinë gjinore?

‘Barrë për gratë’

Një faktor kryesor është mënyra sesi mbizotërojnë rolet tradicionale gjinore, duke zvogëluar ndjeshëm rolin e grave në pozicione drejtuese.

"Historikisht, pas Luftës së Dytë Botërore, u inkurajua ndërthurja e një burri punëtor që i kushton jetën kompanisë së tij dhe një nëne në shtëpi", shpjegon Hiroki Komazaki, themelues dhe CEO i Firences, një organizatë jofitimprurëse e cila mbron zgjidhjet që ndihmojnë prindërit që punojnë.

Kjo ka çuar në një normë në të cilën burrat punojnë me orë të gjata, ndërsa punët e shtëpisë dhe mbajtja e fëmijëve ende bien kryesisht mbi gratë. Sondazhi i fundit kombëtar i qeverisë në vitin 2020 tregoi se nënat ende bëjnë 3.6 herë më shumë punë shtëpie se baballarët. Për shkak të këtyre normave si dhe paragjykimeve të punësimit në disa ndërmarrje dhe kulturës së punës rezistente ndaj ndryshimeve, shumë gra nuk punojnë më pasi kanë fëmijë, ose zgjedhin punën me kohë të pjesshme ose me kontratë që zakonisht nuk çon në ngritje në detyrë.

Kjo ndarje e ngulitur e punës ka ndikuar në rritjen e popullsisë. Disa gra, të cilat përballen me mundësinë e heqjes dorë nga puna ose heqjen dorë nga karriera kur kanë fëmijë, po bëjnë më pak fëmijë ose aspak. Shkalla e lindjeve të Japonisë është aktualisht në një rekord të ulët. Shkalla e martesës është gjithashtu në rënie, një faktor është se burrat shqetësohen se nuk mund të mbajnë një familje vetëm me pagën e tyre.

Megjithatë, për shkak se kriza demografike tashmë po jep një efekt, qeveria donte që më shumë gra të kishin fëmijë dhe gjithashtu të mbeteshin të punësuara për të mbështetur forcën e punës të kombit që tkurret.

Aty hyri Womenomics, një politikë e prezantuar në 2015 nga kryeministrja e atëhershme Shinzo Abe. Ajo u zotua të krijojë një shoqëri ku gratë mund të "shkëlqejnë". Por kritikët thonë se politikat kishin të bënin më shumë me inkurajimin e grave që të ktheheshin në vendin e punës për të ndihmuar ekonominë, sesa të adresonin sfidat ekzistuese të tilla si mungesa e kujdesit për fëmijët për ta bërë më të lehtë kombinimin e punës dhe fëmijëve.

"Kjo sepse Japonia nuk po bënte presion për barazinë gjinore", thotë gazetari Toko Shirakaëa, i cili ka shkruar gjerësisht në lidhje me rënien e lindshmërisë të Japonisë. “Qeveria vetëm po bënte presion për të rritur numrin e grave udhëheqëse, pa ofruar ndonjë ndryshim thelbësor ose mbështetje. Barra ishte për gratë përsëri”.

Kjo do të thotë se ka pasur pak ndryshime kuptimplota. Raporti Global i I barazisë Gjinore i Forumit Ekonomik Botëror 2021 e renditi Japoninë në vendin e 120-të nga 156 vende për sa i përket barazisë gjinore.

Ndërsa më shumë gra janë bashkuar me të vërtetë me fuqinë punëtore, shumë prej tyre mbeten në role të pjesshme ose jo-karrierë, të cilat nuk do t'i lejojnë ato të hyjnë në vendet e punës. Në sektorin privat, numri i menaxhereve femra u rrit në 7.8% në 2019, por ai nuk është ende askund afër objektivit prej 30%, të cilin qeveria e ka shtyrë në heshtje përsëri në 2030. Dhe në politikë, gratë përbëjnë vetëm 9.9% të ligjvënësve në dhomën e ulët më të fuqishme të parlamentit duke renditur Japoninë 166-të nga 193 vende.

Rezultati është që burrat ende dominojnë biznesin dhe udhëheqjen politike në Japoni.

Pse njerëzit nuk flasin

Një pjesë e arsyes që komentet si ato të Mori-t kanë kaluar të pakontestueshme për një kohë të gjatë është për shkak të mirësjelljes së patreguar të shoqërisë: në përgjithësi, njerëzit nuk futen në debate, veçanërisht me më të vjetrit.

"Japonia është një vend ku njerëzit e kanë të vështirë të debatojnë apo reagojnë", thotë Nojo.

Edhe nëse i shohin ngacmimet seksuale të dikujt, shumë zgjedhin që të mos reagojnë që ajo gjë most ë bëhet më e madhe.

Kjo i ka lejuar Mori-t dhe të tjerët si ai të perceptojnë vërejtjet e tyre si të pranueshme. Në të kaluarën, edhe nëse këta udhëheqës kritikoheshin, ata ishin në gjendje të kërkonin falje, të bënin përpjekje për simpatinë e publikut duke thënë: "Gruaja ime (dhe / ose vajzat) më thanë të kërkoj falje” dhe kështu shpëtonin nga cdo përgjegjësi.

Kjo është arsyeja pse shumë gra të moshuara shprehën mbështetje për peticionin e Nojo; shumë thanë se ndiheshin pjesërisht të përgjegjshëm që incidente si kjo vazhdonin të ndodhnin sepse nuk flisnin në të kaluarën.

"Unë dua të them me zë të lartë se nuk janë vetëm gratë japoneze që janë të zemëruara për ato komente seksiste", thekson Komazaki. "Shumica e burrave, përfshirë ligjvënësit, mendojnë se këto komente dhe veprime seksiste nga Mori janë të paimagjinueshme"

Ndërsa ndryshimi i gjeneratave do të ndihmojë, shton ai, disa burra të moshuar tashmë kanë ndryshuar qëndrimet e tyre përmes ndërveprimeve me nipër e mbesa ose kolegë të rinj, dhe e kanë kuptuar që qëndrimet dhe perceptimet e pranueshme rreth gjinisë kanë ndryshuar.

‘Një person nuk mund të luftojë vetëm’

Ndërsa njerëzit ndryshojnë qëndrimet e tyre, mediat sociale po ofrojnë gjithnjë e më shumë një platformë për gjeneratën e Nojo për të shprehur mendime dhe më e rëndësishmja, që ata të merren seriozisht nga palët e interesuara, si sponsorët olimpikë.

Megjithatë, presioni nga anëtarët e rinj të shoqërisë duhet të kombinohet me politika të reja dhe mesazhe, nga lart.

“Për të gjeneruar atë mesazh, është e rëndësishme të rritet numri i politikëbërësve femra”, thotë gazetarja Shirakaëa.

"Ne kemi nevojë për të caktuar një kuotë për të rritur numrin e grave kandidate për të filluar. Ne duhet të mendojmë se 50:50 është normë dhe të kuptojmë se çfarë na pengon ta arrijmë atë, në vend që të kërkojmë justifikime pse nuk mund ta arrijmë atë."

Ajo mendon se disa nga ndryshimet që mund të jenë më efektive përfshijnë lejimin e ligjvënësve për të votuar në distancë dhe kujdesin për fëmijët në parlament. Ajo gjithashtu mbështet futjen e kuotave gjinore në parlament.

"Dhe kudo që të munden, politikanët e fuqishëm meshkuj duhet të emërojnë femra drejtuese ose drejtorë femra për të drejtuar departamente", shton ajo, duke dhënë një shembull të Rie Hirakaëa, e cila u emërua si mbikëqyrësja e Bordit të Edukimit të Prefekturës Hiroshima dhe ka sjellë shumë ndryshime si prova e programeve të reja që synojnë të mësuarit më interaktiv dhe duke vepruar shpejt në të mësuarit në distancë ndërsa pjesë të tjera të vendit luftuan, në tre vitet e fundit.

Risa Kamio, këshilltarja lokale në Setagaya City në Tokio, pajtohet se gratë duhet të përfaqësohen më mirë në sferën politike. “Një person nuk mund të luftojë i vetëm. Unë e kam kuptuar që sa më shumë femra ligjvënëse të kemi, aq më shumë do të flasim”. Ajo vendosi të kandidojë kur u kthye nga jashtë në 2016, sepse dëshironte që zëri i prindërve që punonin të dëgjoheshin.

Por ka qenë sfiduese; në fillim, Kamio u përpoq të gjente dikë që të kujdesej për djalin e saj, atëherë tre vjeç. Kur po bënte fushatën, asaj ju kërkua të merrej gjithë kohës me këtë punë dhe nuk e mendonte askush pjesën e djalit të saj.

"Sistemi është shumë i pakonsiderueshëm për nënat që punojnë."

Dhe ndërsa burri i saj ishte mbështetës i zgjedhjes së saj, të afërmit e tjerë ishin të shqetësuar.

"Prindërit e mi ishin të shqetësuar dhe veçanërisht nëna ime, e cila kundërshtoi shumë fort", thotë Kamio, nëna e së cilës ishte një shtëpiake.

Këto lloj pritjesh shoqërore dhe presioneve në vendin e punës ndikojnë tek gratë duke konsideruar sfidimin e status quo-së në të gjitha sferat dhe shërbejnë si një pengesë për shumë.

Mako Tanaka, 20 vjeç, një anëtare e No Youth No Japan, beson se nevojiten më shumë ndryshime me shumicë se si gratë mësojnë dhe kuptojnë rolin e tyre në shoqëri, duke thënë se burrave dhe grave u dërgohen mesazhe që theksojnë ndryshimet e tyre që në moshë të vogël. "Në shkollën fillore, vajzat mbajnë një çantë të kuqe në krahasim me çantën e zezë të djemve. Në mënyrë të përsëritur, pak nga pak, ne jemi mësuar të jemi modestë.

Rruga e gjatë përpara

Derisa gratë të mos kenë një zë në të gjithë sektorët dhe në të gjitha nivelet e shoqërisë, mesazhet misogjiniste nuk do të marrin fund.

Megjithatë, ndërsa disa kompani kanë filluar të krijojnë vende pune më miqësore ndaj familjes, ato janë akoma të pakta. Edhe Ministria e Shëndetësisë, Punës dhe Mirëqenies, e cila po përpiqet të promovojë një ekuilibër më të mirë midis jetës dhe punës, është akuzuar se stafi punon jashtë orarit dhe disa komentues kanë akuzuar kompanitë mediatike, të cilat shpejtuan të kritikojnë komentet e Mori, për standarde të dyfishta bazuar në numrin e tyre të anëtareve të bordit femra.

Kamio nuk e di se sa kohë do të duhet për të arritur një nivel më të mirë të barazisë gjinore, duke theksuar se pavarësisht disa ndryshimeve, qëndrimet shoqërore do të thotë që djemtë dhe vajzat rriten ende ndryshe.

"Si nënë e një djali, vazhdimisht i kujtoj vetes se sa e rëndësishme është ta bësh atë të ndihmojë në punët e shtëpisë", thotë ajo.

Por gazetari Shirakaëa thotë se dorëheqja e detyruar e Mori përfaqëson një përparim të rëndësishëm, duke vënë në dukje se po të kishte ndodhur edhe disa vjet më parë, ai mund të ishte në gjendje të kërkonte falje dhe të mbante punën e tij.

Dhe ndryshe nga gjeneratat e mëparshme, Nojo dhe Tanaka, dy gra në të 20-at e tyre, thonë se nuk shqetësohen për pasojat e aktivizmit të tyre ndërsa kërkojnë punë. Por edhe ata nuk janë gati të hyjnë në politikë.

"E di që dikush duhet ta bëjë atë por nuk ndihem sikur mund të jem e lumtur nëse bëhem politikane", thotë Nojo duke shtuar se ajo mund të jetë prekur nga ajo që sheh në arenën politike dhe sa e vështirë ajo mendon se do të ishte të ‘lulëzonte’ atje.

Një studim nga institucioni kërkimor Dentsu, ndërkohë, tregoi se ndërsa njerëzit duan gjithnjë e më shumë barazi gjinore, ata presin që kjo të zgjasë shumë; pjesëmarrësit vlerësuan se do të duheshin 24.7 vjet para se gratë të përbënin 30% të menaxhimit të ndërmarrjes japoneze dhe 33.5 vjet që gratë të përbëjnë gjysmën e ligjvënësve kombëtar.

Japonica ka ende shumë rrugë për të bërë.

Burimi: BBC. Përshtati: Gazeta “Si”

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.