Optimizëm për Vitin e Ri

Nga Jeffrey D. Sachs* - Viti 2020 ishte pikëllues, me pandeminë COVID-19, ndryshime ekonomike në të gjithë botën, katastrofa të lidhura me klimën, trazira sociale të përhapura, dhe madje pretendimet e rreme të Presidentit të ShBA Donald Trump rreth mashtrimit masiv zgjedhor dhe thirrjet midis mbështetësve të tij për ligjin ushtarak. Megjithatë, me gjithë lajmet e zymta, viti solli edhe disa arsye të fuqishme për optimizëm. Në këtë vit të ri, ne mund të hedhim bazat për një epokë të re të zhvillimit të qëndrueshëm, paqes dhe bashkëpunimit.

Arsyeja e parë për optimizëm ishte suksesi i shumë vendeve në shtypjen e COVID-19. Vendet në të gjithë rajonin e Azisë-Paqësorit, të ndryshme nga ana kulturore dhe politike si Australia, Kina, Koreja e Jugut, Laosi, Zelanda e Re dhe Vietnami, vendosën strategji efektive të shëndetit publik për të përmbajtur pandeminë. Kështu bënë edhe disa vende në rajone të tjera, përfshirë Afrikën Sub-Sahariane. Ndërsa titujt kryesohen nga mangësitë katastrofike të reagimit pandemik në Shtetet e Bashkuara dhe Europë, sukseset në rajonin Azi-Paqësor dhe gjetkë na tregojnë se si kombinimi i qeverisjes së mirë, qytetarisë së përgjegjshme dhe politikave të bazuara në prova, mund të zgjidhë sfida të mëdha dhe urgjente.

Arsyeja e dytë për optimizëm është mbërritja e vaksinave të reja, të cilat nuk janë vetëm një burim shprese e madhe për shpëtimin e jetës dhe ndalimin e virusit, por gjithashtu një shenjë e fuqisë së shkencës moderne për të ofruar përparime teknologjike në një kohë rekord. Zhvillimi i vaksinave ilustroi “qasjen e misionit” të shënjestrimit të kërkimit dhe zhvillimit në një përpjekje publike-private. E njëjta mënyrë e misionit duhet të vendoset për të adresuar sfida të tjera globale, të tilla si rritja e energjisë së rinovueshme, bujqësia e qëndrueshme dhe ruajtja e biodiversitetit.

Arsyeja e tretë për optimizëm është se Trump u mund në mënyrë vendimtare në zgjedhjet e nëntorit. Ashtu si shumë demagogë të së kaluarës dhe të tashmes, Trump ishte në gjendje të gjeneronte një publik të gjerë me mbështetjen e propagandës masive, veçanërisht Fox News të Rupert Murdoch. Megjithatë, mjaft nga publiku i panë gënjeshtrat dhe shpifjet dhe i mundësuan ShBA-së një fillim të ri pas mbretërimit katastrofik të paaftësisë, urrejtjes dhe gënjeshtrave të Trump.

Injoranca dhe gënjeshtrat e Trump kontribuuan në më shumë se 330,000 vdekje të ShBA-së nga COVID-19 në vitin 2020, afërsisht një e katërta e vdekjeve të botës nga virusi, megjithëse ShBA përbën vetëm 4% të popullsisë së botës. Keqtrajtimi katastrofik i COVID-19 i Trump çoi përfundimisht në humbjen e tij në zgjedhje, megjithatë edhe atëherë Trump u përpoq të mbante pushtetin duke bërë pretendime të dëshpëruara dhe të rrejshme në lidhje me mashtrimin e përhapur të votuesve. Për fat të mirë, si publiku ashtu edhe institucionet amerikane - kryetarët e bashkive, guvernatorët, legjislaturat shtetërore, gjykatat dhe ushtria - i rezistuan impulseve autoritare të Trump, kështu që presidenti i zgjedhur Joe Biden, një njeri i mirë, i nderuar dhe racional, së shpejti do të inaugurohet.

Arsyeja e katërt për optimizëm është performanca e fortë e Kombeve të Bashkuara, pavarësisht erërave të forta të 2020. OKB u krijua 75 vjet më parë nga presidenti i Amerikës, Franklin Delano Roosevelt, si një fortesë kundër luftërave të ardhshme. Ajo mbron tre shtyllat e multilateralizmit: paqen, të drejtat e njeriut dhe zhvillimin e qëndrueshëm. Në vitin 2020, performoi në mënyrë të admirueshme në të tre frontet, pavarësisht provokimeve nga administrata Trump

Agjencitë e OKB sot drejtohen nga burra dhe gra me shumë aftësi dhe integritet, dhe Sekretari i Përgjithshëm António Guterres ka udhëhequr organizatën me aftësi dhe vizion të jashtëzakonshëm gjatë vitit më të vështirë që nga themelimi i saj. Në vitin 2021, OKB do të presë disa tubime thelbësore globale - mbi oqeanet, biodiversitetin, sistemet ushqimore dhe klimën - që së bashku mund të hedhin themelet për dekada të tëra bashkëpunimi global mbi zhvillimin e qëndrueshëm.

Arsyeja e pestë e optimizmit është revolucioni dixhital, protagonisti kryesor i pathënë i përgjigjes pandemike globale. Aktivitetet online e mbajtën botën funksionale. Brenda disa javësh, bizneset, shkollat, financat, qeveria, tregtia, pagesat, ofruesit e kujdesit shëndetësor dhe sistemi i OKB hynë në internet me një normë, fushëveprim dhe thellësi të paimagjinueshme deri në atë moment. Teknologjitë dixhitale luajtën një rol të drejtpërdrejtë në luftimin e epidemisë, sigurimin e informacionit, monitorimin e modeleve të transmetimit të sëmundjes dhe sigurimin e shërbimeve të shumta të sistemit shëndetësor.

Padyshim, bota e re dixhitale nuk ka qenë një parajsë e papërcaktuar. Është shqetësuese që, gjysma e botës ende nuk ka qasje në internet. Si rezultat, zhvendosja e shpejtë e punës, shkollës, jetës shoqërore, tregtisë dhe argëtimit në platformat në internet nxiti pabarazitë dramatike midis atyre që interneti ka dhe nuk ka. Për më tepër, teknologjitë dixhitale kanë dhënë rritje në të tjera

sëmundje të rënda shoqërore, përfshirë piraterinë në shkallë të gjerë, lajmet e rreme, luftën kibernetike dhe mbikëqyrjen e pajustifikuar nga qeveritë dhe ndërmarrjet private.

Dy fytyrat e epokës dixhitale, pozitive dhe negative, ilustrojnë situatën me të cilën përballemi në shumë fronte. Ne mund të jemi optimistë duke ditur se teknologjitë më të fundit dhe njohuritë shkencore në botë na fuqizojnë për të zgjidhur probleme të ngutshme globale. Megjithatë, ne gjithashtu duhet të jemi vigjilentë për të ndaluar forcat e lakmisë, injorancës dhe urrejtjes nga rrëmbimi i teknologjive të reja, për qëllimet e tyre të fshehta.

Filozofët e lashtë grekë besonin se politika dhe etika duhet të ecin paralelisht. Aristoteli shkroi dy nga veprat e tij mjeshtërore Etikën Nikomakaease dhe Politika, si studime shoqëruese, e para si një udhëzues për lumturinë njerëzore dhe e dyta si një udhëzues për mënyrën se si politika mund të promovojë lumturinë në polisin grek.

Në kohën tonë, Papa Françesku ka paraqitur dy enciklike të mëdha, Laudato si ’në 2015 dhe Fratelli tutti në 2020, për të treguar se si etika mund të ndihmojë në udhëheqjen e botës drejt qëndrueshmërisë mjedisore dhe paqes globale. Enciklika e re ofron një përshkrim të thellë se si mund të arrijmë përtej familjeve tona, komuniteteve dhe vendeve për të ndërtuar dialog dhe besim në të gjithë botën.

Pra, le të hyjmë në 2021 me optimizëm real, por të kujdesshëm. Le të vendosim të zgjerojmë sukseset e shëndetit publik të rajonit Azi-Paqësor dhe vaksinat e reja të zhvilluara në ShBA, Europë, Rusi dhe Kinë për përfitim të të gjithë botës. Le të vendosim të lëmë mënjanë urrejtjet që kanë minuar bashkëpunimin global dhe të bashkojmë forcat për të kapërcyer pabarazinë, varfërinë, përjashtimin dhe shkatërrimin e mjedisit që kërcënon botën. Le të dyfishojmë mbështetjen tonë për OKB, për të ndërtuar një të ardhme të bazuar në paqen, të drejtat e njeriut dhe zhvillimin e qëndrueshëm. Dhe për ata në ShBA, le të fillojmë të shërojmë një komb të plagosur dhe të përçarë.

/Project Syndicate / Përktheu: Gazeta "Si"

*Jeffrey D. Sachs, Profesor i Zhvillimit të Qëndrueshëm dhe Profesor i Politikës dhe Menaxhimit të Shëndetit në Universitetin Columbia, është Drejtor i Qendrës së Columbia për Zhvillim të Qëndrueshëm dhe Rrjetit të Zgjidhjeve të Qëndrueshme të OKB. Ai ka shërbyer si Këshilltar Special për tre Sekretarët e Përgjithshëm të OKB.

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.