.png)
Nga Merita Ilo- Kur u rrita në Shqipërinë e viteve 1970, shtëpitë ku jetonin shumë breza bashkë ishin normale.
Shumica e familjeve nuk i dërgonin më të vegjlit e tyre në çerdhe, për t'i mbajtur ishin gjyshet, e kur fëmijët rriteshin mjaftueshëm për të shkuar në kopsht, gjyshërit ishin në detyrën e “Uber”. Ata i dërgonin fëmijët në shkollë dhe i merrnin, ndërsa të dy prindërit ishin në punë.
Shtëpitë e të moshuarve nuk ekzistonin. Nuk kishte nevojë për ta pasi familjet kujdeseshin për të moshuarit e tyre deri në frymën e fundit. Nëse nuk do t'i mbanin do të ishte një turp i përhershëm. Dhe në një vend të vogël (popullsi 2.1 milionë në atë kohë) ku njerëzit nuk kishin shumë, një emër i mirë ishte gjithçka.
Isha nëntë vjeç kur gjyshja ime nga babai më mësoi për herë të parë se si të gatuaj kafen e saj turke. E bëja të mirë, shpjegoi ajo, kur kishte mjaft shkumë. (Ishte një art që nuk e kam zotëruar kurrë.) Kur isha 10 vjeç, ajo më mësoi se si të bëja kos "ziejeni qumështin derisa gishti juaj të mos e durojë nxehtësinë, përzieni një lugë kos, mbulojeni enën me kapak dhe vendoseni në një batanije leshi. Më pas e linim aty për rreth 12 orë".
Gjyshja ime nga mamja e cila jetonte në Shqipërinë e Jugut – përballë Korfuzit, Greqi –më mësoi si të thurja. Ajo kishte kopshtin më të bukur me tarraca ku rritej çdo frut dhe perime, që mund të rriteshe nën diellin e Ballkanit jugor.
Shpesh i ndaj ato histori me vajzat e mia – Kristiana, e cila ishte tetë vjeç kur u transferuam në Kanada, dhe Sophie, e cila lindi në Toronto në 2005 – e vetmja “kanadeze e vërtetë” në familje, kështu i thotë të motrës pasi i pëlqen të ngacmojë.
Si nënë, ndihem fajtore që vendimi ynë për t'u zhvendosur në "anën tjetër të diellit" - siç e quan nëna ime, i privoi vajzat e mia të rriteshin të rrethuara nga prania e vazhdueshme e gjysheve të tyre të dashura. Ato ishin gra të forta, të shkathëta që mjaftoheshin me shumë pak dhe që i donin shumë familjet e tyre.
Mundohem ta kompensoj duke i çuar në Greqi, ku mamaja ime, jeton me vëllain tim dhe familjen e tij, sa më shpesh të jetë e mundur. Ata flasin me të në telefon çdo të shtunë.
"Duhet një fshat për të ndihmuar në rritjen e një fëmije", thonë njerëzit dhe kur bëhesh emigrant, lë pas "fshatin".
Më 9 gusht, do të bëhen 20 vjet që kur zbritëm në aeroportin "Pearson" të Torontos. Me kalimin e viteve, ne kemi arritur të ndërtojmë një “fshat” të ri për vajzat tona. Ndërsa nuk kishte asnjë gjyshe aty pranë që t'i merrte nga shkolla ose t'i mësonte se si të bënin kafe turke, të panjohurit që takuam gjatë rrugës janë bërë miq të besuar të familjes me të cilët festojmë festat ose vajtojmë humbjen e një njeriu të dashur në shtëpi.
Një ish-fqinjë, e cila 18 vjet më parë ndihmoi një familje të re nga një vend për të cilin nuk kishte dëgjuar kurrë, është bërë një figurë gjyshe që i mbush vajzat tona me dashuri dhe mbështetje. Ajo herë pas here sjell biskotat e saj të sapopjekura. (Faleminderit, Hershi!) Ndërkohë unë jam përpjekur t'u mësoj vajzave të mia disa nga aftësitë që kam mësuar nga gjyshet e mia. Për të tjerët, ato i drejtohen YouTube-it.
Çfarë ndryshoi pandemia?
Pandemia e Covid-19 na detyroi të gjithëve të mbështetemi tek njëri-tjetri dhe tek njerëzit përreth nesh për kujdes dhe mbështetje. Ai ekspozoi gjithashtu disa nga dobësitë e shoqërisë sonë globale, me vetminë dhe izolimin duke krijuar ndasi mes të moshuarve dhe të rinjve.
Kërkimi për zgjidhje ka ndezur disa ide kreative, duke përfshirë modele alternative të strehimit si bashkë-strehim, ku banorët që variojnë nga të porsalindurit deri në 80 vjeçarët jetojnë në ndërtesa të projektuara për t'i vizituar ato së bashku.
Një ndërtesë e tillë u hap në Vankuver në Mars 2021.
"Ne në fakt po shkojmë prapa në kohë. Banimi i përbashkët po rikthehen modelin që kishim, ku të moshuarit tanë mbështeteshin brenda familjes, brenda komunitetit," i tha Jack Brondwin, krijuesja e këtij projekti.
Jetesa me shumë breza (tre ose më shumë breza që jetojnë së bashku) është bërë gjithashtu më e zakonshme që nga pandemia.
Sipas Statistikave të Kanadasë, numri është më i lartë në mesin e familjeve indigjene dhe emigrante, të cilat kanë më shumë gjasa të jetojnë me gjyshërit nën të njëjtën çati.
Gjyshërit e mi vdiqën në të 80-at dhe 90-at e tyre, në shtëpi, të rrethuar nga të dashurit e tyre. Funeralet e tyre ishin mbledhje familjare ku gratë qanin, burrat pinin duhan dhe fëmijët vraponin përreth duke bërë atë që bëjnë fëmijët.
Kështu duhet të jetë, thotë nëna ime, e cila në fillim të këtij viti mbushi 80 vjeç.
*Merita Ilo është redaktore në gazetën "The Globe and Mail" gazetë kanadeze e cila ka rubrikën "Amplify" për historitë personale frymëzuese. Përshtati në shqip Gazeta "Si"
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
