.png)
Gazeta si – Sapo u bë e ditur se Donald Trump do të vinte në Romë për funeralin e Papa Françeskut, filloi sindroma paralele e Konklavës: ajo që festohet jo në Kapelën Sistine, por në kancelaritë e qeverisë.
Një nga aspektet më intriguese dhe misterioze, madje edhe legjendare të Konklavave, ka qenë ndërhyrja që fuqitë e jashtme të Kishës janë përpjekur të kenë në zgjedhjen e papëve.
Është një histori që shpesh është e vështirë për t’u deshifruar, e rrethuar siç është nga fshehtësia dhe konfidencialiteti që rrethon ato vota.
Por hetimi i tij do të thotë t’i qasemi çështjes nga një kënd tjetër, më laik dhe më i ndërthurur me historinë politike të Evropës dhe botës: nëse ka të bëjë me aleatët apo kundërshtarët e Vatikanit, fuqitë katolike apo ateiste.
1903: vetoja në Rampolla
Rasti i fundit, në të cilin është ushtruar kushtëzimi i qartë dhe në një farë mënyre legjitim, në kuptimin e pranimit nga hierarkitë kishtare, ishte në Konklavën e vitit 1903.
Pra, kandidati për pontifikat ishte kardinali Mariano Rampolla Del Tindaro, siçilian, bir i një familjeje fisnike, Sekretar i Shtetit nga viti 1887 deri më 1903.
Kur vdiq Leo XIII, i cili e kishte ngritur në krahun e djathtë të tij, shanset për t’u zgjedhur ishin shumë të mëdha.
Rampolla vlerësohej dhe kishte kurrikulën “e duhur”: në kuptimin që kishte qenë kryepeshkop, më pas nunci apostolik, pra ambasador i Papës në Spanjë. Dhe pastaj Sekretari i Shtetit i Vatikanit, dhe për rrjedhojë “kryeministri” i Papës.
Por më 2 prill, Jan Puzyna, “kardinali i kurorës” i pranishëm në Konklavë, kryepeshkop i Krakovës dhe udhëheqës i një grupi konservatorësh, bëri të ditur se kishte një veto nga perandori i Austro-Hungarisë, Franz Joseph, kreu i ish-Perandorisë së Shenjtë Romake, i cili e konsideronte Rampollan si shumë pro-francez dhe anti-francez në atë kohë.
Hera e parë që u përdor vetoja, thonë dokumentet, ishte në vitin 1605, kur Spanja vuri veton ndaj një kardinali. Dhe përsëri në vitin 1644, Spanja vuri veton ndaj kardinalit Giulio Cesare Sacchetti.
Kardinali Giulio Mazzarino mbërriti shumë vonë për të shpallur një tjetër veto, atë të Francës kundër Pamphiljit, i cili ndërkohë ishte zgjedhur tashmë Papë.
Ndërhyrja e “jus exclusivae”
E drejta e ekskluzivitetit nuk ishte njohur kurrë zyrtarisht nga papati, por në fakt shumë pranuan ndërhyrjen e kombeve aleate të Kishës.
Sot ajo veto mund të duket, edhe më parë e çuditshme, e papranueshme.
Por më pas u duk gjithsesi normale dhe legjitime. Perandoria e Austro-Hungarisë, Franca dhe Spanja ishin tre kombet katolike që mund të gëzonin privilegjin e “jus exclusivae”, pra të kundërshtonin zgjedhjen e një kandidati për Papë.
Dhe kështu ndodhi në vitin 1903. Austriakët kundërshtuan Rampollan, të mbështetur edhe nga e djathta ekstreme e Action Francaise, të cilët e akuzuan atë si një anëtar jo armiqësor ndaj Masonerisë, ose në çdo rast që i përkiste një urdhri neo-templar.
Kështu, sapo Leo XIII vdiq, konti Agenor Goluchoëski, ministri i Jashtëm i perandorit Franz Joseph, i dërgoi një telegram të koduar kontit von Temerin, ambasadorit të tij në Selinë e Shenjtë.
“Rreptësisht sekret”, – shkruhej. “Ju lutemi deshifroni personalisht. Anëtari i Kolegjit të Shenjtë ndaj të cilit duhet të jepet ekskluziviteti përfundimisht dhe në raste ekstreme, është Kardinali Rampolla”.
Kardinali Puzyna filloi të ecte nëpër Konklavë me atë fletë letre në dorë, në mënyrë që të gjithë ta lexonin. Por pritja ishte e ftohtë: deri në atë pikë sa “Kardinali i Kurorës” u detyrua ta bënte publike.
Franz Joseph, Konti Goluchoëski, vetoja
Në Konklavën e plotë, ai lexoi tekstin e vetos në latinisht: “Kam nderin, pasi jam thirrur në këtë zyrë me një urdhër shumë të lartë, t’i kërkoj me shumë përulësi Shkëlqesisë suaj, si Dekan i Kolegjit të Shenjtë të Kardinalëve Më të Shquar të Kishës së Shenjtë Romake dhe Camerlengo, që të dëshirojë të mësojë për informacionin e tij dhe të njoftojë dhe të deklarojë në emër të tij në mënyrë të pavarur, autoritetin e tij apo jo. Françesku Jozefi, Perandor i Austrisë dhe Mbret i Hungarisë, që Madhëria e Tij, duke dashur të shfrytëzojë një të drejtë dhe privilegj të lashtë, shpall veton e përjashtimit kundër Zotit tim më të shquar, kardinalit Mariano Rampolla del Tindaro”.
Kandidimi i tij u ndërpre. Dhe Rampolla nuk pranoi të binte dakord për një kandidaturë alternative.
Giuseppe Sarto, djali i një familjeje shumë të varfër, u zgjodh, i vlerësuar si për përulësinë e tij, ashtu edhe për ruajtjen e të gjitha polemikave midis kombeve katolike dhe kardinalëve. Edhe kryepeshkopi i Milanos, Andrea Carlo Ferrari, i vuri bastet e tij.
Qeveria italiane e konsideroi atë “më intransigjentin nga intransigjentët”: një prelat i matur, i cili megjithatë pësoi një regres gjatë papatit të tij që e shtyu atë të persekutonte modernistët përmes një rrjeti spiunësh të ngritur nga Imzot Benigni. Vetë kardinali Ferrari ishte viktimë.
Shfuqizimi i Pius X në 1904
Por papati i Piut X i dha fund një faze që kishte zgjatur shekuj. Ndërhyrja austriake rezultoi në shfuqizimin e të drejtës së vetos së monarkive katolike në janar 1904 nga Pius X, i cili kishte qenë përfituesi i saj.
Që atëherë, presioni dhe kushtëzimi është dashur të ndjekin kanale më diskrete dhe joformale.
Gjithashtu, sepse me kalimin e kohës, fillimisht me konfliktin botëror të viteve 1914-1918, më pas me periudhën e pasluftës, Vatikani me qendër italiane dhe eurocentrike u detyrua të merrej me fuqinë në zhvillim të Shteteve të Bashkuara: një fuqi jo vetëm e lidhur me rritjen e katolicizmit në atë komb të zhytur në protestantizëm dhe të kujdesshëm ndaj Vatikanit dhe “despotit të huaj” të identifikuar me Papën, ndërhyrja e të cilit kishte frikë se do të ishte e kundërt, por në fuqinë e tij financiare.
Mundësia për ta kuptuar këtë do të vinte shumë shpejt, me Konklavën e viti 1922: një kapitull i paprecedentë dhe zbulues i peshës që mund të ushtrojnë ngjarjet e jashtme.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
