Jeta e panjohur e divës, Maria Kalas këndon me tingujt e letrave

Tridhjetë vjet letra të divës Maria Kalas të mbledhura dhe të ruajtura nga marrësit. Diva i shkruan burrit të saj, Onassis dhe mësueses këngëtare, duke përqeshur kolegët që luftojnë “me gojën e gjerë si sobë”.

“Jam në muzikën që këndoj”, ka shkruar ajo. Si të thuash: Unë jetoj atje, mos më kërkoni diku tjetër. Nuk do të gjeni asgjë. Dhe është e vërtetë, si për të edhe për të gjithë të tjerët: të mëdhenjtë pasqyrojnë veten në art, në një mënyrë totale. Jashtë ato nuk ekzistojnë. Ose mbase jo. Sepse nga 500 faqet e librit të fundit të botuar për Maria Kalas (Unë, Maria, Letra dhe kujtime të pabotuara, botuar nga Tom Volf) tingulli i zërit të saj bëhet përvojë e prekshme. Dhe është një tingull tjetër, ndryshe nga ai i të kënduarit, që është një ikonë, e njohur botërisht. Ky është një tingull që flet, përmes shkrimit - privat, i shpejtë, i lirshëm - atje ku e çliron veten. Diva e operës, absolute, e pazëvendësueshme, por jo vetëm.

Është vetë Kalas në këto mijëra letra, të mbledhura dhe të mbajtura nga marrësit për të formuar një korrespodencë, nga viti 1946 deri më 1977, e cila mbaron disa ditë pas vdekjes, në Paris, dhe fillon përsëri, kur vajza me rrënjë greke, e lindur në New York, provon aventurën e kthimit në Europë vetëm nga deti. Ajo është vetëm 22 vjeç kur shkruan letrën e parë.

Për Kalas, italishtja ishte gjuha e tretë, pas greqishtes dhe anglishtes amerikane. Mësuesja e saj e vetme e këngës, Elvira de Hidalgo (spanjolle, në Konservatorin e Athinës) ka qenë çelësi i saj drejt botës së muzikës. Studentja i shkruan asaj pa ndërprerje - duke shkuar nga një “Zonjë e dashur, zonjë e dashur” tek “E dashur Elvira” më intime - si mësuese dhe nënë e zgjedhur. Duke i treguar asaj gjithçka, punën e palodhur dhe gëzimet apo stuhitë e njëpasnjëshme. E pamëshirshme, kur ajo komenton kolegët e saj gjermanë (gjatë debutimit në Venecia) “me gojën e gjerë si sobë”. E çarmatosur, kur ajo më në fund rrëfen se skena i është bërë një mundim: “Shpresoj të kapërcej panikun tim dhe të jem në formë”.

Italishtja i zbutet në veroneze kur Maria takohet me Giovanni Battista Meneghini, një kavalier me një pasion të madh për melodramën. Njëzet e tetë vjet më i vjetër se ajo, një darkë fatale menjëherë pas një provë në Arena, ku ajo kishte zbritur (pa pushim) për të kënduar në Mona Lisa të Ponchielli, në gusht 1947. Ajo martohet me të, në një dasmë rrufe, ku janë vetëm ata të dy dhe dëshmitarët. Të nesërmen ajo niset për në turneun e parë në Amerikën e Jugut. Letrat më të mëdha, më të gjalla, narrative dhe të mprehta janë shkruar atje. Ajo lulëzon atje, një muzikante krenare, e argëtuar (apo edhe e zemëruar ashpër) përmes peripecive të dhomave modeste të hoteleve. Ishte e pamundur të fliste në mënyrë private. Prandaj ishte e detyruar të shkruante. Dhe duke përfituar nga letra disa herë, midis ditës dhe natës.

Korrespondenca me Titën paraqet një botë të vetën, që përfshin një dekadë, deri në takimin në verën e vitit 1959 me miliarderin grek Aristotel Onassis dhe divorci pasues, jashtëzakonisht i lodhshëm. Ata janë fotografia e shijshme e një periudhe të pasluftës ku puna reziston, pavarësisht gjithçkaje. Gjatë karrierës triumfuese, ajo më pas do të punonte dhe regjistronte rekorde me të gjithë gjigantët: Bernstein, Karajan, De Sabata, Giulini, Votto. Kur ajo vdes, ka vetëm dy fotografi në piano, në kornizë: njëra është nga Maestro, me një dedikim. Tjetri i grekut Leonidas Lantzounis.

Vetëm përfaqësuesit e familjes mungojnë. Në korrespodencë, marrësit më me zë të lartë janë nga Grace Kelly deri në Jacqueline Kennedy, nga Bernstein në Pasolini, nga Elsa Maxwell deri në Visconti dhe Zeffirelli; dhe kur siguritë e dashurisë mbarojnë shumë faqe shkojnë te çiftet e miqve homoseksualë, të cilët mbeten mbështetës besnikë.

Por ka një mungesë të madhe në bisedimet e Kalas, dhe është familja. Babai, nëna, motra nuk hyjnë kurrë në korrespondencë, nëse jo nga refleksi, të përmendura për kërkesat e vazhdueshme për para. Ajo e hidhëruar. Dhe ndërsa këndimi i Divës mbush teatrot e botës, letrat rrjedhin në pikën e kundërt. Në një shkrim gjithnjë e më të thatë, të hidhur dhe të thyer.

Por, kalvari i gjatë i jetës artistike dhe i asaj private do të gërshetohej në mënyrë të tillë sa është vështirë të gjesh një person tjetër të jetës artistike botërore, që të ketë ngjallur kaq shumë interes publik sesa Maria Kalas.

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.