.png)
Për më shumë se 60 vjet, psikiatri dhe studiuesi klinik 89-vjeçar Stuart Brown ka studiuar rëndësinë e lojës, te njerëzit e rinj dhe të rritur, si dhe kafshët e të gjitha llojeve.
Gjetjet e tij kanë zbuluar se loja është e rëndësishme për të gjithë ne. Me pak fjalë, ai beson se ne jemi më të mirët kur argëtohemi.
Pas viteve të praktikës private si mjek, Brown fillimisht i filloi këto studime si psikiatër në Universitetin Baylor në Waco, Teksas. Ai prodhoi një serial me tre pjesë të titulluar "Premtimi i lojës". Ai gjithashtu ishte bashkëautor i librit të vitit 2010 "Loja: Si i jep formë trurit, imagjinatës dhe si gjallëron shpirtin".
Në lidhje me podkastin "Chasing Life", neurokirurgu Sanjay Gupta ka biseduar me Brown për të diskutuar punën e tij dhe për të mësuar më shumë se si përqafimi i lojës mund të çojë në kënaqësi më të madhe në jetën e përditshme dhe më pak stres.
Pse na duhet të luajmë?
Stuart Brown: Ashtu si gjumi dhe ëndrrat ose sistemi imunitar ose sistemi tretës, loja është pjesë e nevojës së njerëzve, edhe për kafshët për zhvillimin social dhe më shumë. Nëse privohemi nga loja, kemi rezultate afatgjata që janë të dëmshme.
Prandaj, loja nuk është e parëndësishme, jo e pavlerë. Është e rëndësishme për shëndetin fizik dhe social. Kam studiuar 6000 individë dhe kam bërë një rishikim të hollësishëm të marrëdhënies së tyre me lojën dhe kam parë rëndësinë dhe domosdoshmërinë e vetë lojës dhe pasojat e privimit të lojës.
Ju përmendët lojën si po aq të rëndësishme për kafshët. A është kjo diçka që duhet të merret parasysh?
Është! Minjtë, për shembull, janë shumë lozonjarë kur janë duke u zhvilluar. Nga java e katërt deri në 15-të, gjithçka që ata bëjnë është të luftojnë dhe të luajnë ashpër me njëri-tjetrin. Nëse e hiqni me kirurgji korteksin cerebral të një miu në lindje, logjika të bën të mendosh se ato nuk do të sillen po njësoj. Por jo, këta minj luajnë pothuajse pa dallim nga minjtë normalë. Kur mendon se minjtë kanë të njëjtët neurotransmetues si ne njerëzit, kjo tregon se edhe ne njerëzit kemi aftësinë për të luajtur si një pjesë themelore e instiktit të tyre.
Në shumë vende, të rriturit priren të ndajnë punën dhe lojën. A është kjo një ide e mirë?
Në një botë ideale, puna dhe loja duhet të jenë të padallueshme. Nëse je një grumbullues mbeturinash në Brazil, kjo është një punë e vështirë dhe nuk paguhesh shumë. Por nëse jeni një kërcimtar, duke ju jeni duke shijuar punën dhe po përjetoni lojën. Zgjedhja e një profesioni është e rëndësishme, dhe njeriu shpreson se do t'i përshtatet asaj që e angazhon atë person, kështu që puna nuk është domosdoshmërish si punë.
Nëse është e mundur, ne duhet të jetojmë një jetë ku loja është e përfshirë në gjithçka që po bëjmë. Kur isha fëmijë dhe bënim darkën këndonim gjithë kohës. Kjo lejoi që një kombinim i kënaqësisë dhe punës të shkonin së bashku.
Unë kam qenë pjesë e një serie në BBC të quajtur “Soul of the Universe”. Aty intervistova fitues të ndryshëm të çmimit “Nobel” dhe shumica prej tyre më thanë se nuk e ndanin punën nga loja.
Kur flisnin për atë që bënin në laboratorët e tyre, ata ishin si fëmijë në shesh lojërash.
Si i ndryshon loja fëmijët?
Fëmijët kanë nevojë për lojë që në fillim të jetës. Prindërit madje duhet ta konsiderojnë atë ndërsa mendojnë për prindërimin.
Në vend që të thonë, "Unë dua që djali im të jetë avokat ose mjek", ata duhet të shikojnë një fëmijë dhe të thonë: "Çfarë është ajo që prodhon gëzim natyral për këtë fëmijë?"
Ndoshta kur guduliset, ndoshta kur është duke dëgjuar muzikë. Ndoshta kur është duke u hedhur në ajër, ose kur thjesht po i tregon një përrallë.
Shumë herët, ju filloni të kuptoni personalitetin natyror të fëmijës suaj. Nga aty, prindërit duhet ta lënë fëmijën të zbulojë çfarë i pëlqen të bëjë dhe të luajë. Unë e kuptoj se prindërimi është kompleks dhe përbëhet nga të gjitha llojet e gjërave që ndodhin. Por loja është një shtysë e fortë universale tek të gjithë fëmijët. Të kuptosh çfarë i pëlqen fëmijës të luajë është një pjesë e rëndësishme e prindërimit.
Deri në çfarë mase mund të mësojnë fëmijët përmes lojës?
Kurioziteti dhe loja janë pjesërisht të garantuara për të shtuar mësimin dhe kompetencën e fëmijëve në zhvillim. Kjo është arsyeja pse fëmijët ngjiten në rrëshqitëse edhe pse rrezikojnë të rrëzohen sepse të mësuarit për të vlerësuar rrezikun është padyshim diçka që fëmijët bëjnë përmes lojës. Sa më shumë që luajnë, aq më shumë fëmijët mësojnë për të gjitha limitet e tyre dhe se si ata socializohen brenda kontekstit të kësaj.
Me krizën klimatike që ndikon në aftësinë tonë për të ndërvepruar me mjedisin dhe ekonominë duke u përkeqësuar për shumë njerëz, si të sigurohemi që të përfshijmë lojën në jetë?
Pavarësisht gjithçkaje që ndodh rreth nesh, loja na lejon të eksplorojmë çfarë është e mundur. Inovacioni dhe zgjidhja krijuese e problemeve, të dyja janë të lidhura me përmbushjen e natyrës sonë lozonjare. Një nga arsyet që mendoj se loja është ende një pjesë e madhe e natyrës njerëzore është se ajo na ndihmon të përballemi me një botë në ndryshim. Nëse jeni të ngurtë dhe fiks, nuk do të keni hapësirë për të provuar të kontrolloni mundësi që përndryshe mund të mos ekzistojnë për ju.
Loja është e rëndësishme në zgjidhjen e disa prej këtyre problemeve të vështira që kemi. Empatia mësohet pjesërisht përmes lojës në parashkollor.
Si mundet secili prej nesh të përfshijë më shumë lojëra në jetën tonë të përditshme?
Është e rëndësishme që të gjithë ne t'i japim përparësi gjërave që na japin gëzim. Qoftë një kujtim i një jave pushime apo një marrëdhënieje, unë mendoj se ne të gjithë kemi kapacitetin për të arritur në psikikën dhe trupin tonë dhe për të gjetur lojën, dhe kjo është një pjesë e rëndësishme e të qenit njerëzor. Edhe nëse ka trauma financiare dhe emocionale, ka ende vend për një shaka, lojëra apo humor.
Loja mund të vijë në shumë forma të ndryshme. Unë kam një fqinj që ka një qen miqësor të quajtur Cookie. Vetëm këtë mëngjes, shkova për një shëtitje dhe Cookie dhe unë ndamë një kontakt të vogël me sy. Cookie më erdhi afër dhe unë e ledhatova. Më pas, u ndjeva mirë. Ky ishte një moment loje. Mund të jetë pjesë e çdo dite. Ne duhet ta shikojmë lojën sikur është po aq e rëndësishme sa larja e dhëmbëve dhe gjumi i mirë i natës ose ushqimi i mirë. Ne kemi nevojë për të gjitha këto për të bërë një jetë të shëndetshme.
Burimi: CNN. Përshtati: Gazeta "Si".
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
