Ekonomi

FMN: Bota në recesion të thellë, rimëkëmbja e gjatë dhe e pabarabartë. Qeveritë të vijojnë me ndihmat

PBB globale -4,4 % në 2020-ën

FMN thotë se bota po përjeton një recesion të thellë dhe rimëkëmbja do të jetë e gjatë, e ngadaltë dhe e pabarabartë, prandaj këshillon qeveritë të mos ndalin ndihmat për të pamundurit.

“Pandemia COVID-19 vazhdon të përhapet me mbi 1 milion jetë të humbura tragjikisht deri më tani. Të jetosh me koronavirusin ka qenë një sfidë si askush tjetër, por bota po përshtatet. Si rezultat i bllokimeve të lehtësuara dhe vendosjes së shpejtë të mbështetjes së politikave nga bankat qendrore dhe qeveritë në të gjithë botën, ekonomia globale po kthehet nga kahi i kolapsit i thellë i gjysmës së parë të këtij viti. Punësimi ka rikthyer pjesërisht pasi ka rënë gjatë pikut të krizës.”- citon FMN në raportin më të fundit të tetorit.

Sidoqoftë, kjo krizë është larg nga përfundimi i saj, vijon Fondi. Punësimi mbetet shumë poshtë niveleve para-pandemike dhe tregu i punës është bërë më i polarizuar me punëtorë me të ardhura të ulëta, të rinj dhe gra që preken më shumë. Të varfërit po bëhen më të varfër me afër 90 milion njerëz që pritet të bien në varfëri ekstreme këtë vit. Ngjitja nga kjo fatkeqësi ka të ngjarë të jetë e gjatë, e pabarabartë dhe shumë e pasigurt. Është thelbësore që mbështetja e politikës fiskale dhe monetare të mos tërhiqet para kohe.

Në perspektivën e fundit Ekonomike Botërore, FMN vazhdon të projektojë një recesion të thellë në vitin 2020. Rritja globale parashikohet të jetë -4,4 përqind, një rishikim në rritje prej 0,8 përqind krahasuar me rifreskimin e qershorit. Ky rifreskim i detyrohet rezultateve disi më pak të tmerrshme në tremujorin e dytë, si dhe shenjave të një rikuperimi më të fortë në tremujorin e tretë, kompensuar pjesërisht nga degradimet në disa ekonomi në zhvillim dhe të zhviluara. Në vitin 2021 rritja parashikohet të rikthehet në 5.2 përqind, -0.2 përqind nën parashikimin e qershorit të FMN-së.

Me përjashtim të Kinës, ku prodhimi pritet të tejkalojë nivelet e 2019 këtë vit, prodhimi si në ekonomitë e përparuara ashtu edhe në ato në zhvillim dhe të zhvilluara parashikohet të mbetet nën nivelet e 2019 edhe vitin e ardhshëm. Vendet që mbështeten më shumë në shërbime intensive të kontaktit dhe eksportuesit e naftës përballen me rikuperime më të dobëta krahasuar me ekonomitë e drejtuara nga prodhimi.

Divergjenca në perspektivat e të ardhurave midis ekonomive të përparuara dhe ekonomive në zhvillim dhe atyre të zhvilluara (me përjashtim të Kinës) e shkaktuar nga kjo pandemi parashikohet të përkeqësohet. Rifreskimi i parashikimit të FMN-së për ekonomitë e përparuara për vitin 2020 është -5.8 përqind, pasuar nga një rikthim i rritjes në 3.9 përqind në 2021. Për tregjet në zhvillim dhe vendet e zhvilluara (me përjashtim të Kinës) ka një ulje të vlerësimit me -5.7 përqind në 2020 dhe më pas një rikuperim në 5 përqind në 2021. Me këtë, rritja kumulative e të ardhurave për frymë për ekonomitë e tregjet në zhvillim dhe ato të zhvilluara (me përjashtim të Kinës) gjatë viteve 2020–21 parashikohet të jetë më e ulët se ajo për ekonomitë e përparuara.

Kjo krizë ka të ngjarë të lërë shenja në periudhën afatmesme pasi tregjet e punës kërkojnë kohë për t'u shëruar, investimet i karakterizon pasiguria dhe problemet e bilancit dhe ndërprerja e arsimimit dëmton kapita0lin njerëzor. Pas përgjigjes në 2021, rritja globale pritet të ngadalësohet gradualisht në rreth 3.5 përqind në periudhën afatmesme. Humbja kumulative në prodhim në raport me rrugën e parashikuar para-pandemisë parashikohet të rritet nga 11 trilionë gjatë viteve 2020–21 në 28 trilionë gjatë viteve 2020–25. Kjo përfaqëson një pengesë të rëndë në përmirësimin e standardeve mesatare të jetesës në të gjitha grupet e vendeve.

Mbetet një pasiguri e jashtëzakonshme rreth perspektivës. Nëse situata shëndetësore përkeqësohet dhe perspektivat për trajtime dhe vaksina përkeqësohen, veprimtaria ekonomike do përkeqësohej, dhe me gjasë do të amplifikohet nga trazirat e mëdha të tregut financiar. Kufizimet në rritje në tregti dhe investime dhe pasiguria gjeopolitike në rritje mund të dëmtojnë rimëkëmbjen.

Duhet më shumë veprim

FMN sugjeron se pavarësisht mbështetjes së konsiderueshme fiskale globale prej afro 12 trilionë dollarësh, ka akoma shumë për të bërë për të siguruar një rimëkëmbje të qëndrueshme. Së pari, bashkëpunimi më i madh ndërkombëtar është i nevojshëm për t'i dhënë fund kësaj krize shëndetësore. Përparim i jashtëzakonshëm është duke u bërë në zhvillimin e testeve, trajtimeve dhe vaksinave, por vetëm nëse vendet punojnë ngushtë së bashku do të ketë prodhim të mjaftueshëm dhe shpërndarje të gjerë në të gjitha pjesët e botës.

“Ne vlerësojmë se nëse zgjidhjet mjekësore mund të vihen në dispozicion më shpejt dhe më gjerësisht në krahasim me nivelin tonë bazë, kjo mund të çojë në një rritje kumulative të të ardhurave globale prej gati 9 trilionë dollarësh deri në fund të vitit 2025, duke rritur të ardhurat në të gjitha vendet dhe duke ulur divergjencën e të ardhurave.”- citon raporti.

Së dyti, për aq sa është e mundur, politikat duhet të përqendrohen në mënyrë agresive në kufizimin e dëmit të vazhdueshëm ekonomik nga kjo krizë. Qeveritë duhet të vazhdojnë të sigurojnë mbështetje për të ardhurat përmes transferimeve të parave të synuara mirë, subvencioneve të pagave dhe sigurimit të papunësisë. Për të parandaluar falimentimet në shkallë të gjerë dhe për të siguruar që punëtorët të punojnë në mënyrë produktive, firmat e cenueshme, por të qëndrueshme duhet të vazhdojnë të marrin mbështetje - kudo që të jetë e mundur - përmes shtyrjeve të taksave, moratoriumeve mbi shërbimin e borxhit dhe injeksioneve të ngjashme me kapitalin.

Me kalimin e kohës, ndërsa forcimi i rimëkëmbjes, politikat duhet të zhvendosen në lehtësimin e rialokimit të punëtorëve nga sektorë që mund të tkurren në baza afatgjata (udhëtime) në sektorë në rritje (tregtia elektronike). Punëtorët duhet të mbështeten përmes këtij rregullimi me transferimin e të ardhurave, rikualifikimin. Mbështetja e rialokimit do të kërkojë gjithashtu hapa për të shpejtuar procedurat e falimentimit dhe mekanizmat e zgjidhjes për të trajtuar në mënyrë efikase paaftësinë paguese të firmave. Një nxitje publike për investime në infrastrukturën e gjelbër në kohë me norma të ulëta interesi dhe pasiguri të lartë mund të rrisë ndjeshëm vendet e punës dhe të përshpejtojë rikuperimin, ndërsa shërben gjithashtu si një hap fillestar i madh drejt uljes së emetimeve të karbonit.

Ekonomitë e tregjeve në zhvillim dhe ato të zhvilluara duhet të menaxhojnë këtë krizë me më pak burime, pasi shumë prej tyre kufizohen nga borxhi i rritur dhe kostot më të larta të huamarrjes. Këto ekonomi do të duhet t'i japin përparësi shpenzimeve kritike për shëndetin dhe transferimeve tek të varfërit dhe të sigurojnë efikasitet maksimal. Ata gjithashtu do të kenë nevojë për mbështetje të vazhdueshme në formën e granteve ndërkombëtare dhe financimeve koncesionare, dhe lehtësimin e borxheve në disa raste. Kur borxhi është i paqëndrueshëm, ai duhet të ristrukturohet më shpejt sesa më vonë për të liruar financat për t'u marrë me këtë krizë.

Po ashtu, sugjeron FMN, politikat duhet të hartohen me synimin për të vendosur ekonomitë në rrugën e rritjes më të fortë, të drejtë dhe të qëndrueshme. Lehtësimi global i politikës monetare, megjithëse thelbësor për rimëkëmbjen, duhet të plotësohet me masa për të parandaluar ndërtimin e rreziqeve financiare për një periudhë afatmesme dhe pavarësia e bankës qendrore duhet të ruhet me çdo kusht. Shpenzimet e nevojshme fiskale dhe kolapsi i prodhimit kanë çuar nivelet globale të borxhit sovran në një rekord 100 përqind të PBB-së globale. Ndërsa normat e ulëta të interesit së bashku me kthimin e parashikuar të rritjes në 2021 do të stabilizojnë nivelet e borxhit në shumë vende, të gjithë do të përfitojnë nga një kornizë fiskale afatmesme për të dhënë besim se borxhi mbetet i qëndrueshëm. Në të ardhmen, qeveritë ka të ngjarë të kenë nevojë për të rritur progresivitetin e taksave të tyre duke siguruar që korporatat të paguajnë pjesën e tyre të drejtë të taksave, së bashku me eliminimin e shpenzimeve të kota.

Investimet në shëndetësi, infrastrukturë dixhitale, infrastrukturë e gjelbër dhe arsim mund të ndihmojnë në arritjen e rritjes produktive, gjithëpërfshirëse dhe të qëndrueshme. Dhe zgjerimi i rrjetit të sigurisë atje ku ekzistojnë hendeqe mund të sigurojë mbrojtjen e personave më të prekshëm ndërsa mbështet aktivitetin afatshkurtër.

FMN vlerëosn se kjo është kriza më e rëndë që nga Depresioni i Madh dhe do të duhen risi të konsiderueshme në frontin e politikave, si në nivelin kombëtar ashtu edhe në atë ndërkombëtar për t'u rikuperuar nga kjo fatkeqësi.


Copyright © Gazeta “Si”


Lajme të lidhura

Më Shumë