.png)
Një vit pasi Bashkimi Europian lançoi Global Gateway, një strategji e re shumë e reklamuar për zhvillimin e infrastrukturës në mbarë botën, Brukseli po përpiqet të bindë skeptikët brenda dhe jashtë bllokut se kjo do të thotë vërtet biznes dhe se BE-ja mund të jetë një lojtar i besueshëm në një lojë që Kina ka dominuar për një dekadë.
Global Gateway synon të mobilizojë deri në 300 miliardë euro nga buxheti i BE-së, shtetet anëtare dhe sektori privat deri në vitin 2027. Paratë e gatshme kanë për qëllim të ndihmojnë vendet e pazhvilluara të përshpejtojnë tranzicionin e tyre të gjelbër dhe digjital, duke përfituar gjithashtu ekonomitë e BE-së dhe duke nxitur botën globale të bllokut ndikim.
Përpjekja vjen pjesërisht si një përgjigje europiane ndaj programit të Kinës "Belt and Road"(Brez dhe Rrugë), i cili që nga viti 2013 ka kanalizuar qindra miliarda dollarë në ndërtimin e rrugëve, hekurudhave dhe porteve në mbarë botën. Vende të tjera perëndimore, veçanërisht Shtetet e Bashkuara dhe Mbretëria e Bashkuar, po shtyjnë gjithashtu skemat e tyre të investimeve të huaja.
“Global Gateway është një ofertë e bazuar në vlera. Investimet tona pasqyrojnë standardet sociale dhe mjedisore europiane,” tha Komisionerja e BE-së për Partneritetet Ndërkombëtare Jutta Urpilainen për Foreign Policy.
“Sigurisht që është edhe një projekt gjeopolitik. Infrastruktura është në thelb të gjeopolitikës sot,” tha ajo.
Pyetja është nëse këto përpjekje janë të mjaftueshme për ta bërë BE-në të dallohet. Kina vlerësohet të ketë dhënë deri në 400 miliardë dollarë kredi të huaja nga 2014 deri në 2018 dhe pretendon se ka nënshkruar kontrata me vlerë rreth 100 miliardë dollarë në vitin 2022. Iniciativa “Brez dhe Rrugë” është një nga politikat e jashtme dhe synohet të eksportojë si kapacitetin e tepërt ekonomik kinez, ashtu edhe ndikimin gjeopolitik. Tani Europa po kërkon të vjedhë disa nga librezat e çeqeve të Kinës.
Stefano Sannino, sekretari i përgjithshëm i Shërbimit Europian të Veprimit të Jashtëm, dega diplomatike e BE-së, tha se Global Gateway përfaqëson një qasje të re për ndihmën e jashtme të BE-së, një qasje që nuk fokusohet më vetëm në ndihmën e vendeve të synuara, por merr më shumë parasysh interest europiane gjithashtu, duke kërkuar të ndërtojnë partneritete të dobishme reciproke. “Është një ndryshim masiv,” tha ai.
Si shembuj të projekteve tashmë të financuara dhe në zhvillim, zyrtarët e BE-së përmendin një kabllo të re nëndetëse me fibra optike që do të lidhë disa vende në Afrikën Veriore dhe Evropën Jugore, dhe pjesëmarrjen e BE-së në ndërtimin e një hidrocentrali 5 miliardë euro në Taxhikistan. Kjo do të zvogëlojë varësinë e Azisë Qendrore nga energjia ruse.
Sannino tha se priste që nisma të përshpejtohej këtë vit. “Tani jemi me shpejtësi lundrimi, duhet të jemi në gjendje të kemi një ndikim shumë më domethënës në terren,” tha ai. Në dhjetor, BE-ja dha dritën jeshile për 40 programe investimi në Afrikën Sub-Sahariane, Amerikën Latine dhe Azi-Paqësorin.
Por shkalla e planeve të Europës zbehet në krahasim me sfidën. Meqenëse vetëm Afrika ka nevojë për investime në infrastrukturë deri në 150 miliardë dollarë në vit, ajo që Europa po ofron "është një pikë në oqean", tha Solange Guo Chatelard, një studiuese në ULB në Bruksel.
Kritikët e Global Gateway theksojnë gjithashtu se iniciativa nuk sjell ndonjë fond shtesë në tryezë, në vend të kësaj bazohet në burimet e alokuara tashmë nga shtetet anëtare individuale ose nga buxheti i BE-së 2021-2027, dhe se shumë projekte aktualisht po zhvillohen nën flamurin e saj me gjasë do të kishte ndodhur gjithsesi.
"Ky është kryesisht një ushtrim i riemërtimit," tha Barry Andrews, një anëtar irlandez i Parlamentit Europian me grupin politik Renew Europe.
“Duke parë qëndrimin e investitorëve, kam shumë besim se ata shohin mundësinë,” tha Reinhard Bütikofer, kryetar i delegacionit të Parlamentit Europian për marrëdhëniet me Kinën. Ai tha se përfshirja nga komuniteti i biznesit europian do të marrë gjithashtu një nxitje nga një grup këshillues biznesi që pritet të ngrihet në muajt e ardhshëm si pjesë e qeverisjes së Global Gateway.
Megjithatë, përpjekjet e mëparshme të BE-së për të përfshirë sektorin privat në projektet e zhvillimit nuk kanë qenë pothuajse të suksesshme, me shumë pak prova për ndikimin aktual të mjeteve financiare që BE po përdor për të tërhequr bizneset. "Ka një hendek të madh besimi midis komunitetit të zhvillimit dhe komunitetit të investimeve dhe mungesë mirëkuptimi në të dy drejtimet," tha Andrews.
Ky nuk është problem për Kinën, e cila ka një tepricë të vazhdueshme të kapacitetit prodhues dhe një qeveri që mund të përdorë ndikimin e saj mbi bankat shtetërore dhe kompanitë private për t'i përfshirë në përpjekjet e saj gjeopolitike. Gjiganti privat i teknologjisë Huawei thuhet se ka ndërtuar rreth 70 për qind të të gjithë rrjetit 4G të Afrikës.
Gjysma e burimeve të Global Gateway janë të destinuara për Afrikën, por udhëheqësit në kontinent kanë vërejtur gjithashtu mungesën e fondeve të reja dhe pasigurinë mbi paratë private që dëmtojnë skemën e BE-së, tha Ovigwe Eguegu, një ekspert nigerian për marrëdhëniet Kinë-Afrikw në Development Reimagined, një institut kërkimi me qendër në Pekin.
“Mesazhet tregojnë se Bashkimi Europian do të përputhet me Kinën, por në Afrikë ka shumë skepticizëm,” tha Eguegu.
Në një forum të BE-së mbi Global Gateway verën e kaluar, ulur pranë Urpilainen, ministri senegalez i ekonomisë Amadou Hott u kërkoi afrikanëve të "menaxhonin pritshmëritë". Disa muaj më vonë në samitin e G-20 në Bali, Presidentja e Komisionit të BE-së Ursula von der Leyen dhe presidenti i SHBA-së Joe Biden organizuan një ngjarje në lidhje me përpjekjet e tyre të përbashkëta për të konkurruar me Brez dhe Rrugë. Indonezia dhe India ishin të vetmet vende me tregje në zhvillim të pranishëm.
Ndër gjërat e këqija që qeveritë perëndimore thonë për Brez dhe Rrugë është se Kina ngarkon kombet marrëse me borxhe të paqëndrueshme në mënyrë që të marrë kontrollin e infrastrukturës së tyre dhe të rrisë ndikimin e saj; shumë citojnë si shembull marrjen e portit Hambantota në Sri Lanka nga kinezët.
Kreditë kineze priren të vijnë me norma interesi më të larta se ato perëndimore, por sipas shumë analistëve narrativa e "kurthit të borxhit" është kryesisht e pabazuar dhe tingëllon e zbrazët për liderët afrikanë. “Nuk është gjithçka rozë kur bëhet fjalë për financat e Kinës në kontinent. Larg asaj. Por qëllimi nga ana e kinezëve për të shaluar vendet me borxhe dhe për të kapur infrastrukturën e tyre nuk ka asnjë kredibilitet, "tha Eguegu.
Edhe avokatët e Global Gateway pranojnë se programi do të përfitonte nga më shumë qartësi në lidhje me prioritetet e tij dhe se ekziston rreziku që ai të zbret në një ripaketim të thjeshtë të programeve ekzistuese.
"Sa herë që ka një koncept të ri premtues, ka gjithmonë një tendencë brenda çdo burokracie për të riformuluar atë që ata kanë bërë për shumë vite nën titullin e ri," tha Bütikofer. “Etiketë e re, por verë e vjetër në kacekë të rinj. Kjo padyshim nuk është ajo çfarë supozohet të arrijë iniciativa Global Gateway, "tha ai.
Por edhe optika e re mund të ndihmojë Europën të ketë një pretendim më të madh për ndikimin global. Nga shumë tregues, BE-ja në tërësi është ofruesi më i madh botëror i ndihmës së huaj për zhvillim. Midis 2014 dhe 2018, blloku shpërndau 350 miliardë euro grante, por kjo erdhi nëpërmjet iniciativave në nivel të BE-së dhe në nivel kombëtar, të cilat nuk arritën të vidhnin vëmendjen nga Brezi dhe Rruga e Kinës.
"Europa ka qenë shumë e frustruar që shpërndan miliarda euro në Afrikë dhe të gjithë flasin vetëm për Kinën," tha San Bilal, një ekzekutiv i lartë në ECDPM, një institut që fokusohet në lidhjet Afrikë-Europë.
Burimi: Foreign Policy/ Përshtati: Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
