.png)
Në raportin më të fundit Banka Botërore vëren se ndërmarrjet e vogla dhe të mesme në Shqipëri janë në mënyrë të vazhdueshme në vështirësi për të patur akses në financim.
Për Bankën Botërore qasja e kufizuar në financa, veçanërisht kredia bankare, përbën një sfidë për NVME ( Ndërrmarjet e Vogla dhe të Mesme) në Shqipëri dhe ato mund të arrijnë potencialin e tyre të plotë vetëm nëse kanë financa të nevojshme për të filluar, mbështetur dhe rritur biznesin e tyre.
Banka sugjeron në raport që kreditë me Garanci Sovrane të mbështetura nga qeveria në këtë kohë krize të shkaktuar nga pandemia COVID-19, të vazhdojnë në kohë duke u kthyer në një skemë të rregullt financimi gjatë rimëkëmbjes e mandej.
Sektori financiar i Shqipërisë renditet në vendin e 102-të nga 141 vendet në Raportin Global të Konkurrencës së Forumit Ekonomik Botëror 2019.
Kredia për sektorin privat vendas përfaqëson vetëm 33 përqind të produktit të brendshëm bruto (PBB) krahasuar me mbi 50 përqind që përfaqëson tek të ngjashmit rajonalë, duke reflektuar nivele shumë të ulëta të ndërmjetësimit financiar.
NVME - shtylla kurrizore e ekonomisë shqiptare - përballet me pengesa të konsiderueshme në aksesin në financim, me 16 përqind të ndërmarrjeve të vogla dhe 34 përqind të ndërmarrjeve të mesme raportojnë qasjen në financime si një pengesë kryesore për tu zhvilluar në Shqipëri.
Hendeku i përgjithshëm i financave të NVME në Shqipëri vlerësohet në 9 përqind të PBB-së. Sektori bankar shqiptar është jashtëzakonisht likuid dhe interesat janë të ulta; megjithatë, bankat shqiptare nuk kanë dëshirë t'i japin hua NVME-ve pasi e perceptojnë sektorin si me risk të lartë dhe ekziston një treg sekondar i kufizuar për kolateral të luajtshëm dhe të paluajtshëm.
BB sugjeorn se përmirësimi i qasjes në financim për NVME në vend duhet të trajtohet në mënyrë holistike, gjithpërfshirëse dhe strategjike, duke adresuar ofertën, kërkesën dhe duke mundësuar aspektet e mjedisit. Ekziston një konsensus i fortë midis palëve të interesuara vendase mbi nevojën për të përmirësuar aksesin në financim për ndërmarrjet dhe një numër aktivitetesh tashmë janë duke vepruar.
Duke përdorur rekomandimet e Bankës Botërore, Financat e NVME-ve për Vlerësimin e Rritjes, 4 autoritetet kanë diskutuar një sërë masash gjithëpërfshirëse dhe konkrete që mbulojnë një gamë të gjerë fushash që lidhen me qasjen në financa.
Përveç stimulimit të kreditimit si burim kryesor i financimit, nevojiten përpjekje për të rritur diversitetin e produktit (si në banka ashtu edhe në sektorë jo-bankarë), të nxisin shërbime financiare dixhitale, të zvogëlojnë informalitetin, të përmirësojnë infrastrukturën e kredisë, të modernizojnë pagesa, si dhe të forcojnë konsumatorin mbrojtje. Aktivitetet thelbësore të edukimit financiar dhe ndërgjegjësimit dhe programeve mbështetëse për NVME-të për të përmirësuar menaxhimin dhe raportimin e tyre financiar, si dhe kapacitetet e planifikimit të biznesit, janë të domosdoshme për të gjeneruar kërkesë për shërbime financiare dhe për të përmirësuar cilësinë. Koordinimi më i mirë dhe shënjestrimi i politikave nga autoritetet qeveritare është i nevojshëm për të rritur efektivitetin e programeve të vazhdueshme dhe të reja të mbështetjes së NVME-ve.
Një formë gjithnjë e më popullore e ndërhyrjes së qeverisë, citohet në raport, janë skemat e garantimit të kredisë (Kreditë me Garanci Sovrane) (KGS) për të adresuar dështimet e tregut dhe papërsosmëritë në tregun e kredive të NVME-ve. KGS-të publike janë mekanizma të themeluar nga qeveria që sigurojnë zbutjen e rrezikut të kredisë për huadhënësit me qëllim të rritjes së aksesit në kredi për ndërmarrjet (zakonisht MSME). KGS lehtësojnë financimin për klientë të besueshëm, të cilëve do t'u ishte refuzuar kredia në mungesë të kolateralit të mjaftueshëm.
KGS janë ndër ndërhyrjet më miqësore ndaj tregut pasi ato shkaktojnë shtrembërime minimale në treg, krahasuar me format më të drejtpërdrejta të ndërhyrjes, dhe përfaqësojnë pak konkurrencë për aktorët e vërtetë të tregut. KGS janë gjithashtu një instrument i dobishëm për grumbullimin e kapitalit privat pasi bankat zakonisht ndajnë një pjesë të rrezikut. KGS funksionojnë veçanërisht mirë në sistemet bankare me likuiditet, gjë që ndodh në Shqipëri.
Në krahasim me programet e huazimit të drejtpërdrejtë, skemat e garantimit të kredisë kanë shumë më pak nevojë fillestare për para. Si pasojë, ato mund të përdoren gjithashtu kur kufizimet fiskale janë të shtrënguara. Në të gjithë botën, më shumë se gjysma e të gjitha vendeve kanë një KGS dhe numri I tyre po rritet. Shumë vende të BE-së, si dhe vende fqinje në Ballkanin Perëndimor, kanë vënë në dispozicion KGS. Sidoqoftë, KGS mund të shtojnë vlerën e kufizuar dhe të jenë të kushtueshme kur modelimi dhe zbatimi i tyre është i gabuar.
KGS-të mund të shfrytëzohen gjithashtu për të siguruar financim anticiklik për NVME gjatë një cikli ekonomik në rënie siç është ai i shkaktuar nga pandemia e sëmundjes koronavirus 2019 (COVID-19), kur institucionet financiare mund të bëhen të gatshme të japin hua. Kriza COVID-19 ka rritur më tej nevojat për financim të NVME-ve.
Firmat, veçanërisht NVME, përballen me rënie të të ardhurave dhe ndërprerjet në zinxhirët e furnizimit. Kjo përkthehet në një krizë të likuiditetit e cila - si pasojë - rrit kërkesën për financim shtesë, veçanërisht kreditë për kapitalin e punës. Në të njëjtën kohë, bankat - të përqendruara në ruajtjen e sigurisë dhe qëndrueshmërisë në kreditimin e tyre - mund të përmbahen nga zgjerimi i huave të reja për firmat, duke forcuar sjelljen prociklike. Financimi bankar për ndërmarrjet është thelbësore për të ndihmuar në zbutjen e ndikimeve të COVID-19, për të shmangur një valë standardesh dhe për të siguruar mbështetjen e nevojshme për financim gjatë fazës së rikuperimit.
Në përgjigje të pandemisë COVID-19, qeveritë kanë filluar programe garancie për të mbështetur huadhënien bankare për kompanitë, veçanërisht NVME. Programet e synuara të garantimit të kredisë të nisura nga qeveria në përgjigje të krizës COVID-19, me kalimin e kohës, duhet të shndërrohen në CGS publike e rregullt për të ndihmuar në fillimin e rimëkëmbjes ekonomike. Dizajnimi dhe implementimi i një CGS që funksionon me strukturat e qeverisjes transparente dhe kornizat e menaxhimit të rreptë të rreziqeve dhe kornizave të monitorimit kërkon kohë.
Përfitimet e ndërtimit të kornizës së plotë të CGS janë dyfish. Së pari, lejon të shfrytëzosh burime më të mira për të maksimizuar ndikimin, përfshirë sektorin privat dhe donatorët ndërkombëtarë. Së dyti, ajo ndihmon në zbutjen e rreziqeve të shpërndarjes së mundshme të burimeve, ndërhyrjeve politike, apo grumbullimit, si dhe kostove afatgjata fiskale. Fillimi i kësaj pune së shpejti (d.m.th. gjatë periudhës së krizës) do të ndihmojë në sigurimin që ajo të jetë e gatshme dhe e disponueshme për t'u përdorur gjatë periudhës së rimëkëmbjes. Parimet për Dizajnimin, Zbatimin dhe Vlerësimin e Skemave të Garancisë së Kredisë Publike për NVM-të, një seri praktikash më të mira ndërkombëtare të zhvilluara nga Banka Botërore në 2015, mund të udhëzojnë hartimin e një CGS të re.
Ndërmarrjet mikro, të vogla dhe të mesme (NVME) në Shqipëri janë kontribues të rëndësishëm të ekonomisë. Në 2018, sipas Institutit Shqiptar të Statistikave (INSTAT), 99.8 përqind e ndërmarrjeve aktive ishin NVME, duke punësuar 79.8 përqind të fuqisë punëtore dhe duke realizuar rreth 69 përqind të vlerës së shtuar. Në të njëjtën kohë, sektori NVME karakterizohet përgjithësisht nga një informalitet i lartë (veçanërisht në bujqësi), disponueshmëri e kufizuar e kolateralit dhe nivele të ulëta të aftësisë financiare.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
