Banorët e Singaporit të fiksuar deri në marrëzi me pastërtinë

Nga Faris Mustafa* - Më bie ndërmend sa herë dal nga avioni: ka një aromë të vecantë dhe një ajër ndryshe. Aeroportet mund të jenë të papërshkrueshëm, por arritja në Changi, si sot ashtu edhe shumë përpara pandemisë Covid-19, është një përvojë unike e Singaporit. Gjatë rrugës për në kontrollin e pasaportave, duke ecur nëpër ajrin e parfumuar, do të shihni mure të gjelbërta të pastra, ekipe të stafit të rojeve (njerëz dhe robotë) dhe banjo të teknologjisë së lartë me ekrane.

Nëse largoheni nga aeroporti duke pritur që pjesa tjetër e qytetit të jetë kaq e rregullt dhe e pastër, nuk do të zhgënjeheni. Pasi u përshkrua nga New York Times si një vend "aq i pastër sa çamçakëzi është një substancë e kontrolluar", Singapori është i njohur botërisht për rrugët e tij të asfaltuara në mënyrë të përkryer, parqet publike perfekte dhe rrugët të paprishura dhe pa mbeturina.

Por pastërtia është më shumë sesa një ideal thjesht estetik këtu. Në këtë qytet-shtet të vogël me pak më pak se 56 vjet pavarësi kombëtare, pastërtia ka qenë sinonim i përparimit të madh shoqëror, rritjes ekonomike të paparë dhe, së fundmi, një kontrolli të koordinuar të pandemisë së koronavirusit.

Ndërsa vetë banorët e Singaporit tentojnë të heqin dorë me përulësi nga sugjerimi se vendi i tyre është veçanërisht i pastër, udhëheqësit e tij kanë bërë gjithçka që munden për të siguruar dhe ruajtur një imazh të pacenuar publik.

"Reputacioni i pastër i Singaporit është diçka që qeveria me ndërgjegje kërkoi të promovojë," shpjegoi Donald Low, një studiues akademik dhe politik i Singaporit.

"Fillimisht, ajo pastërti kishte të paktën dy konotacione: e para ishte pastërtia fizike, ose e mjedisit; e dyta ishte një qeveri dhe shoqëri e pastër që nuk toleronte korrupsionin”.

Pasi u nda nga Malajzia në 1965, Singapori, i udhëhequr nga kryeministri i atëhershëm Lee Kuan Yew, kishte ambicie të larta për t'u bërë një "oaz i botës së parë në një rajon të botës së tretë", siç e quajti ai.

"Si një qytet-shtet i sapo pavarur që dëshironte të tërhiqte investime të huaja, Lee Kuan Yeë besonte, me saktësi, se këto gjëra do të dallonin Singaporin nga pjesa tjetër e Azisë Jug-Lindore", shpjegoi Low.

Në terma praktikë, arritja e pastërtisë nënkuptonte zhvillimin e sistemeve cilësore të ujërave të zeza, krijimin e programeve për të luftuar zhurmën dhe sëmundjen, një pastrim dhjetëvjeçar të lumit Singapor të ndotur rëndë, mbjelljen e pemëve në të gjithë vendin dhe tranzicionin e shitësve të ushqimeve në rrugë dikur të kudogjendur.

Kjo gjithashtu nënkuptonte miratimin e një mori fushatash të higjienës publike në mbarë vendin duke u bërë thirrje qytetarëve të Singaporit të bëjnë pjesën e tyre.

"Mbajtja e komunitetit të pastër kërkon një popull të vetëdijshëm për përgjegjësitë e tij”, tha Lee në inaugurimin e 1968 të Keep Singapore Clean, një nismë kundër ndotjes. Fjalimi i Lee u përpoq të zgjonte një ndjenjë të re të krenarisë kombëtare midis banorëve, tërheqës për një frymë kolektiviste, komunitare që ai e pa si jetike për arritjen e qëllimeve të kombit.

Ndërsa kushtet mjedisore të qytetit-shtet u përmirësuan, u përmirësua edhe thirrja e Singaporit për investitorët e huaj dhe turistët, duke filluar një periudhë të zgjatur të rritjes së paparë ekonomike. Këto ditë, Singapori rregullisht kryeson sondazhet duke renditur kushtet sociale, të tilla si siguria personale dhe cilësia e jetesës, midis qyteteve globale; ndërsa ekonomia e saj mjaft e zhvilluar e tregut të lirë renditet si një nga më konkurrueset në planet.

Askund nuk ndihet më emblematik për fuqinë e sotme moderne të kombit sesa Distrikti Qendror i Biznesit, ku kullat e zyrës me shkëlqim, që i humbin shkëlqimin dhe qiellit, shtëpia e mijëra selive ndërkombëtare, ulen pranë hoteleve luksoze të klasit botëror, përfshirë ikonën Marina Bay Rëra. Është një lloj utopie futuristike që vetëm kryeministri themelues i saj mund të kishte ëndërruar.

Lee që, megjithë arritjet e vendit të tij, ai disi do të pyetet gjithnjë në lidhje me ndalimin famëkeq të çamçakëzit gjatë intervistave me media të huaja. Nuk ka gjasa që ai të parashikonte nivelin e vëmendjes globale që do të merrte kur miratoi ligjin në 1992 për të luftuar shpenzimet e pastrimit të çamçakëzit të përtypur nga vendet publike, si sistemi i ri i atëhershëm i ri MRT (transporti publik).

Loë shpjegon se ligji famëkeq i çamçakëzit është në të vërtetë mjaft anormal për sa i përket politikëbërjes në Singapor.

"Në vend se ndalime të drejtpërdrejta qeveria e Singaporit zakonisht përdor stimuj (jo) financiarë për aktivitete që gjenerojnë kosto për shoqërinë", duke përmendur me anë të shembullit futjen e saj të fundit të një takse karboni, i krijuar për të frenuar emetimet alternative të energjisë së pastër.

Por, pyesja veten, a mund të jetë Singapori me të vërtetë aq i pastër sa tregon reputacioni i tij? Është e kuptueshme që hotelet në formë anije nuk paraqesin një pamje të saktë të jetës së përditshme këtu. Megjithatë, edhe kur dilja jashtë qendrës së qytetit dhe në pjesët ku turistët shkonin rrallë, pronat e saj publike të dizajnuara në mënyrë të njëtrajtshme, parqet publike të rregulluara mjeshtërisht, qendrat të rregulluara ishin shumë të papastra.

U drejtova për në Geylang, një zonë e Singaporit e famshme për ushqimin e shkëlqyeshëm lokal. Me siguri, mendova, këtu do të shihja Singaporin "e vërtetë".

Ishte errësuar dhe rrugët ishin të ndricuara me neon fluoreshente që reklamonin dyqane seksi, sallë pritjeje për karaoke dhe kafene natën vonë duke shitur qull me këmbë bretkosash, një ushqim rajonal. "Shikojeni këtë si një brendësi të Singaporit", tha Cai Yinzhou, duke qëndruar pranë meje në një rrugicë të ndriçuar dobët, "e kundërta me cdo mrekulli që shohim në qendrën e Singaporit”.

Yinzhou, një vendas nga Geylang, i cili "u rrit me punëtorë seksi dhe operatorë kumari", tani drejton Geylang Adventures, një turne të organizuar që synon të "paraqesë Geylang si një ekosistem shoqëror, përtej anës së dobët ose të shijshme që shumica e vendasve dijne të jenë", më tha ai.

Turneu Yinzhou eksploron bordellot, bare dhe mjedisin shoqëror të Geylang, të cilat shpesh duken në kundërshtim me reputacionin e Singaporit. Megjithë mospërputhjen e saj brenda një qyteti ndryshe, Geylang nuk ndihej i rrezikshëm. Me afër 500 kamera sigurie që shtriheshin në lagje, kishte një ndjenjë dërrmuese se elementët e saj të padisiplinuar, nga vesi te droga, po përmbaheshin me kujdes dhe "pastroheshin shpesh", siç e përshkroi Yinzhou.

"Ky është Singapori i vërtetë", deklaroi një banor në grupin tonë të turneut. Megjithëse Geylang nuk ishte steril, ai përfundimisht u përshtat, në mënyrën e vet unike, në narrativën kombëtare të Singaporit për një shoqëri të pastër, të pakorruptuar.

Këto vlera të sinqerta Singaporeane u vunë në provë vitin e kaluar.

Që nga fushatat e pasionuara të Lee-së në fund të viteve 1960, tema e pastërtisë nuk ndihet aq e duhur sa në këtë epokë aktuale. Në një botë që është ripërcaktuar rrënjësisht nga kriza Covid-19, praktika e mirë e higjienës publike mund të jetë çështje e jetës dhe e vdekjes.

Në skenën botërore, përgjigjja e Singaporit ndaj koronavirusit është ajo që është vlerësuar gjerësisht. Por ndryshe nga shumica e kombeve, trajtimi i pandemisë nga Singapori nuk ka qenë thjesht reaktiv. Infrastruktura e përparuar e higjienës publike të vendit do të thoshte që Singapori në shumë mënyra ishte përgatitur tashmë.

"Ne i trajnuam oficerët tanë se si të merren me dezinfektimin e sëmundjeve infektive edhe para se Covid-19 të ishte pjesë e jetës sonë", shpjegoi Tai Ji Choong, Drejtor i Divizionit të Pastërtisë Publike në Agjencinë Kombëtare të Mjedisit të Singaporit. Duke hartuar një kurs me Politeknikun e Singaporit në 2017, Choong më thotë se stafi ishte "i pajisur me aftësi dhe njohuri të azhurnuara në teknikat e dezinfektimit, trajtimin e dezinfektuesve, procedurat e sigurisë dhe përdorimin korrekt të pajisjeve mbrojtëse personale në trajtimin e një shpërthimi të sëmundjes infektive në Singapor, gjë që u tregua kritike kur u njoftuam për rastin e parë Covid-19 vitin e kaluar ".

*Burimi: BBC. Përshtati: Gazeta “Si”

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.