Nga Gazeta Si- Një raport i ri europian paralajmëron për barrën e sëmundjeve kardiovaskulare, shkaku kryesor i vdekjes për dy dekadat e fundit, që tani përbën një të tretën e të gjitha vdekjeve çdo vit.
Sëmundjet kardiovaskulare (SKV) janë shkaku kryesor i vdekjes dhe paaftësisë në të gjithë Bashkimin Europian, duke përbërë rreth 1.7 milion vdekje çdo vit dhe duke prekur 62 milion njerëz, sipas Organizatës për Bashkëpunim Ekonomik dhe Zhvillim (OECD).
Sëmundjet kardiovaskulare i referohen gjendjeve që prekin zemrën dhe enët e gjakut, të tilla si ataku në zemër, goditja në tru dhe pamjaftueshmëria kardiake.
Gjatë 50 viteve të fundit, jetëgjatësia është rritur ndjeshëm në vendet europiane, kryesisht për shkak të përparimeve në parandalimin dhe trajtimin e SKV-ve dhe faktorëve të saj të rrezikut, por këto gjendje janë ende shkaku kryesor i vdekjes.
Në shumicën e vendeve të Bashkimit Europian, shkalla e vdekshmërisë nga sëmundjet e qarkullimit të gjakut është rreth 26-60 për qind më e lartë tek meshkujt sesa tek femrat.
Sëmundjet kardiovaskulare (SKV) mund të shkaktohen nga faktorë të shumtë, të cilët zakonisht klasifikohen si të pandryshueshëm dhe të modifikueshëm.
Faktorët e rrezikut të pandryshueshëm, siç janë seksi, mosha, historia familjare dhe etnia ose raca, janë ato karakteristika individuale të lindura që mund të rrisin rrezikun e zhvillimit të një gjendjeje kardiovaskulare. Faktorët e rrezikut të modifikueshëm përfshijnë faktorë klinikë, metabolikë, të stilit të jetës, të sjelljes dhe mjedisorë.
Në nivel global, 83 për qind e të gjitha vdekjeve për shkak të SKV-ve në vitin 2021 i atribuoheshin faktorëve të rrezikut të modifikueshëm, ndërsa në BE kjo shifër ra në 76 për qind.
Faktorët e rrezikut metabolik janë grupi mbizotërues, duke përbërë rreth 70 për qind të vdekjeve nga SKV-të në nivel global dhe 68 për qind në BE. Kjo përfshin hipertensionin, sheqerin e lartë në gjak dhe kolesterolin.
Rreziqet e sjelljes, siç janë pirja e duhanit, dieta e pashëndetshme dhe përdorimi i dëmshëm i alkoolit, janë grupi i dytë më i madh, duke përbërë rreth 42 për qind të vdekjeve nga SKV-të në nivel global dhe 37 për qind në BE.
Përtej vdekjeve, SKV-të ndikojnë edhe në cilësinë e jetës së njerëzve.
Të dhënat treguan se, në të gjitha dimensionet e matura, mirëqenie, funksionim social, shëndet fizik dhe shëndet mendor, njerëzit me SKV raportojnë rezultate dukshëm më të këqija se ata që nuk kanë.
Njerëzit që kanë përjetuar ose po përjetojnë sëmundje kardiovaskulare shpesh janë të kufizuar fizikisht pasi vuajnë nga lodhja dhe ezaurimi, gjë që kufizon lëvizshmërinë e tyre.
Ata gjithashtu vuajnë nga nivele më të larta ankthi dhe frike nga ngjarjet e përsëritura kardiake, si dhe sfida në përshtatjen me ndryshimet e stilit të jetës dhe regjimet afatgjata të ilaçeve.
Dallimet në të gjithë Europën
Raporti i OECD-së tregon se ndërsa SKV-të janë një barrë në të gjithë Europën, jo çdo vend vuan në të njëjtën shkallë.
Midis viteve 2012 dhe 2022, vdekshmëria nga sëmundjet e qarkullimit të gjakut ra në çdo shtet anëtar të BE-së, me një rënie mesatare prej 20 për qind tek burrat dhe 22 për qind tek gratë.
Vende si Franca, Danimarka dhe Spanja raportuan norma nën 220 vdekje për 100,000 banorë në vitin 2022, ndërsa Bullgaria, Rumania dhe Letonia tejkaluan 800 vdekje për 100,000 banorë.
Raporti tregon se vendet e Europës Qendrore dhe Lindore kanë një prevalencë më të lartë të faktorëve të rrezikut të modifikueshëm, siç janë pirja e duhanit, mbipesha, konsumi i dëmshëm i alkoolit dhe mungesa e aktivitetit fizik.
Normat e mbipeshës variojnë nga 7 për qind në Itali në mbi 20 për qind në vende duke përfshirë Lituaninë, Finlandën, Estoninë, Hungarinë, Letoninë dhe Maltën.
Në vitin 2023, normat e përditshme të pirjes së duhanit varionin nga 23 për qind ose më shumë në vende si Bullgaria, Greqia, Hungaria dhe Franca në nën 12 për qind në Danimarkë, Finlandë dhe Suedi.
Konsumi i frutave ishte më i ulëti në Bullgari, Letoni, Lituani dhe Rumani.
Çmimi i lartë i sëmundjeve kardiovaskulare
Sëmundjet kardiovaskulare (SKV) jo vetëm që kanë një ndikim të rëndë në shëndetin e njerëzve, tregon raporti, por prej kohësh kanë qenë një kontribues i madh në shpenzimet e kujdesit shëndetësor dhe humbjet ekonomike në Bashkimin Europian, OECD e përshkroi atë si “jo vetëm një krizë shëndetësore, por edhe një sfidë të madhe shoqërore dhe ekonomike”.
Analiza më e fundit vlerësoi barrën totale ekonomike të SKV-ve në BE në 282 miliardë euro në vit, që arrin në afërsisht 2 për qind të produktit të brendshëm bruto të rajonit, një rritje nga 169 miliardë euro në vitin 2003.
Kjo rritje është nxitur jo vetëm nga shpenzimet direkte të kujdesit shëndetësor, por edhe nga humbjet në rritje të produktivitetit dhe nevojat informale të kujdesit, duke nënvizuar urgjencën e parandalimit efektiv dhe strategjive të menaxhimit afatgjatë, sipas OECD-së.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
