Nga Gazeta Si- Disa burra po lindin një numër të madh fëmijësh përmes dhurimit të spermës. Këtë javë, BBC raportoi për një burrë, sperma e të cilit përmbante një mutacion gjenetik që rrit ndjeshëm rrezikun e kancerit për disa nga pasardhësit e tij.
Një nga aspektet më të habitshme të hetimit ishte se sperma e tij u dërgua në 14 vende dhe ‘prodhoi’ të paktën 197 fëmijë. Zbulimi ishte një pasqyrë e rrallë e shkallës së industrisë së dhuruesve të spermës.
Dhurimi i spermës u lejon grave të bëhen nëna kur ndryshe nuk do të ishte e mundur, nëse partneri i tyre është infertil, ato janë në një marrëdhënie të të njëjtit seks ose prindër të vetëm.
Plotësimi i kësaj nevoje është bërë një biznes i madh. Vlerësohet se tregu në Europë do të vlejë më shumë se 2 miliardë paund deri në vitin 2033, me Danimarkën një eksportuese kryesore të spermës.
Pse disa dhurues të spermës po bëhen baballarë të kaq shumë fëmijëve, çfarë e bëri spermën daneze ose të ashtuquajturën “sperma Viking” kaq popullore dhe a duhet të frenohet industria?
Shumica e spermës së burrave nuk është mjaftueshëm e mirë
Nëse jeni burrë që po e lexoni këtë, na vjen keq që po jua zbulojmë, por cilësia e spermës suaj ndoshta nuk është mjaftueshëm e mirë për t’u bërë donator dhe më pak se pesë në 100 vullnetarë ia dalin mbanë.
Së pari, duhet të prodhoni mjaftueshëm spermë në një mostër, kjo është numri juaj i spermës, pastaj të kaloni kontrolle për sa mirë notojnë, lëvizshmërinë e tyre dhe për formën ose morfologjinë e tyre.
Sperma kontrollohet gjithashtu për t’u siguruar që mund të mbijetojë ngrirjen dhe ruajtjen në një bankë sperme.
Mund të jeni plotësisht pjellor, të keni gjashtë fëmijë dhe prapë të mos jeni i përshtatshëm.
Rregullat ndryshojnë në të gjithë botën, por në tërësi, duhet të jesh gjithashtu relativisht i ri, i moshës 18-45 vjeç, të mos jesh i infektuar me HIV dhe gonorrea, dhe të mos jesh bartës i mutacioneve që mund të shkaktojnë gjendje gjenetike si fibroza cistike, atrofia muskulare kurrizore dhe anemia drepanocitare.
Në përgjithësi, kjo do të thotë që grupi i njerëzve që më në fund bëhen dhurues të spermës është i vogël.
Por biologjia do të thotë që një numër i vogël donatorësh mund të bëjnë një numër të madh fëmijësh. Duhet vetëm një spermë për të fekonduar një vezë, por ka dhjetëra miliona sperma në çdo proces.
Burrat mund të shkojnë në klinikë një ose dy herë në javë ndërsa dhurojnë, gjë që mund të zgjasë për muaj të tërë.
Sarah Norcross, drejtoresha e organizatës bamirëse Progress Educational Trust që punon në fertilitet dhe gjenomikë, tha se mungesa e spermës së donatorëve e bëri atë “një mall të çmuar” dhe “bankat e spermës dhe klinikat e fertilitetit po maksimizojnë përdorimin e donatorëve të disponueshëm për të përmbushur kërkesën”.
Disa sperma janë më të njohura.
Nga ky grup i vogël donatorësh, sperma e disa burrave është thjesht më popullore se e të tjerëve.
Donatorët nuk zgjidhen rastësisht. Është një proces i ngjashëm me realitetin e egër të aplikacioneve të takimeve, kur disa burra gjejnë shumë më tepër përputhje sesa të tjerët.
Në varësi të bankës së spermës, mund të shfletoni fotot, të dëgjoni zërin e tyre, të zbuloni se çfarë pune bëjnë, inxhinierë apo artistë, dhe të kontrolloni gjatësinë, peshën e tyre dhe më shumë.
“E dini që nëse quhen Sven dhe kanë flokë bjonde, dhe janë 1.93 m, atletë, dhe luajnë violinë dhe flasin shtatë gjuhë, është shumë më tërheqëse sesa një donator që duket shumë normal”, thotë eksperti i fertilitetit mashkullor, Allan Pacey, i cili dikur drejtonte një bankë sperme në Sheffield.
Si sperma Viking pushtoi botën
Danimarka është shtëpia e disa prej bankave më të mëdha të spermës në botë dhe ka fituar reputacion për prodhimin e “bebeve Viking”.
Ole Schou, themeluesi 71-vjeçar i bankës së spermës Cryos International ku një shishe e vetme 0.5 ml me spermë kushton nga 100 € deri në më shumë se 1000 €, thotë se kultura rreth dhurimit të spermës në Danimarkë është shumë e ndryshme nga vendet e tjera.
“Popullsia është si një familje e madhe,” thotë ai, “ka më pak tabu rreth këtyre çështjeve dhe ne jemi një popullsi altruiste, shumë dhurues sperme dhurojnë gjithashtu gjak.”
Dhe kjo, thotë Schou, i ka lejuar vendit të bëhet “një nga eksportuesit e paktë të spermës”.
Por ai argumenton se spermatozoidet daneze janë gjithashtu të njohura për shkak të gjenetikës. Ai i tha BBC-së se “gjenet daneze me sy blu dhe flokë bjonde” janë tipare recesive, që do të thotë se ato duhet të vijnë nga të dy prindërit në mënyrë që të shfaqen tek një fëmijë.
Si rezultat, tiparet e nënës, të tilla si flokët e errët, “mund të jenë dominuese tek fëmija që lind”, shpjegon Schou.
Ai thotë se kërkesa për spermë donatore po vjen kryesisht nga “gratë beqare, me arsim të lartë, në të 30-at”. Ato tani përbëjnë 60% të kërkesave.
Sperma kalon kufijtë
Një aspekt i hetimit të donatorëve të spermës të publikuar më parë këtë javë ishte se si sperma e një burri mblidhej në Bankën Europiane të Spermës në Danimarkë dhe më pas dërgohej në 67 klinika fertiliteti në 14 vende.
Vendet kanë rregullat e tyre se sa herë mund të përdoret sperma e një burri. Ndonjëherë lidhet me një numër të përgjithshëm fëmijësh, të tjerë e kufizojnë atë në një numër të caktuar nënash (kështu që çdo familje mund të ketë aq fëmijë të afërm sa të dëshirojë).
Argumenti fillestar rreth këtyre kufizimeve ishte të shmangej takimi i gjysmë-vëllezërve, të cilët nuk e dinin se ishin të afërm me njëri-tjetrin, krijimi i marrëdhënieve dhe lindja e fëmijëve.
Por nuk ka asgjë që e ndalon përdorimin e spermës së të njëjtit donator në Itali dhe Spanjë dhe më pas në Holandë dhe Belgjikë, për sa kohë që rregullat ndiqen në secilin vend.
Kjo krijon rrethana ku një dhurues sperme mund të bëhet ligjërisht babai i një numri të madh fëmijësh. Megjithëse burri shpesh nuk e di për këtë fakt.
“Shumë marrës, dhe gjithashtu donatorë, nuk janë në dijeni se sperma e një donatori të vetëm mund të përdoret ligjërisht në shumë vende të ndryshme dhe ky fakt duhet të shpjegohet më mirë”, thotë Sarah Norcross, e cila argumenton se do të ishte “e arsyeshme” të ulej numri i fëmijëve që një dhurues mund të ketë.
Në përgjigje të hetimit mbi dhuruesin e spermës i cili kaloi një gjen që çoi në kancer tek disa nga 197 fëmijët që ai lindi, zyrtarët në Belgjikë i kanë bërë thirrje Komisionit Europian të krijojë një regjistër të dhuruesve të spermës në të gjithë Europën për të monitoruar spermatozoidet që udhëtojnë përtej kufijve.
Zëvendëskryeministri Frank Vandenbroucke tha se industria ishte si “Perëndimi i Egër” dhe “misioni fillestar i ofrimit të mundësisë së një familjeje i ka lënë vendin një biznesi të vërtetë të fertilitetit”.
Shoqata Europiane e Riprodhimit Njerëzor dhe Embriologjisë ka propozuar gjithashtu një limit prej 50 familjesh për dhurues në të gjithë BE-në. Ky sistem do të lejonte ende që sperma e një dhuruesi të bënte më shumë se 100 fëmijë nëse familjet dëshironin dy ose më shumë foshnje secila.
Janë ngritur shqetësime edhe në lidhje me ndikimin tek fëmijët e ngjizur përmes dhurimit të spermës. Disa do të jenë të lumtur, të tjerë mund të jenë thellësisht të shqetësuar nga zbulimi i dyfishtë i të qenit të krijuar me spermë donatori dhe të qenit një nga qindra gjysmë-vëllezër.
E njëjta gjë vlen edhe për donatorët, të cilët shpesh nuk kanë idenë se sperma e tyre po shpërndahet kaq gjerësisht.
Këto rreziqe amplifikohen nga testet e ADN-së të prejardhjes lehtësisht të disponueshme dhe mediat sociale ku njerëzit mund të kërkojnë fëmijët e tyre, vëllezërit e motrat ose donatorin. Në Mbretërinë e Bashkuar, nuk ka më anonimitet për donatorët e spermës dhe ekziston një proces zyrtar përmes të cilit fëmijët mësojnë identitetin e babait të tyre biologjik.
Schou në Cryos argumenton se më shumë kufizime në dhurimin e spermës thjesht do t’i çonin familjet të “ktheheshin në tregun privat, krejtësisht të parregulluar”.
John Appleby, pedagog në Universitetin e Lancaster, tha se implikimet e përdorimit kaq të gjerë të spermës ishin një fushë minash etike “e gjerë”.
Ai tha se ka çështje rreth identitetit, privatësisë, pëlqimit, dinjitetit dhe më shumë, duke e bërë atë një “akt balancues” midis nevojave konkurruese.
Appleby tha se industria e fertilitetit kishte një “përgjegjësi për të kontrolluar numrin e herëve që përdoret një donator”, por të biesh dakord për rregulloret globale do të ishte padyshim “shumë e vështirë”.
Ai shtoi se një regjistër global i donatorëve të spermës, i cili është sugjeruar, vjen me “sfidat e veta etike dhe ligjore”.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
