Si intelektualët zbuluan Zotin dhe rikthimi i besimit në botën moderne

Nga Peter Savodnik – Matthew Crawford, një autor dhe filozof i njohur amerikan e filloi jetën e tij duke mos qenë besimtar. Ai e kaloi fëmijërinë duke udhëtuar me nënën e tij nga një ashram Hindu në Oakland, Kaliforni, në udhëtime të shpeshta në Indi, New York, Miami dhe Santa Monica, por asnjë përvojë metafizike nuk e mbushi boshllëkun shpirtëror që ai ndiente.

Si nëna e tij, Crawford gjithmonë kërkonte kuptim dhe siguri për identitetin e tij, lumturinë dhe kuptimin e asaj që do të thotë të jesh burrë. Në vitet 1990, ai studionte filozofi greke në Universitetin e Chicagos, ku përqafoi agnosticizmin, duke e konsideruar atë “pozicionin e preferuar i njerëzve modernë.” Crawford ishte i impresionuar nga kritika e Nietzsche-së ndaj krishterimit, duke e parë fenë si një formë të moralitetit të skllavit që u shërben të dobëtëve.

Por një takim me Marilyn Simon në Kishën Anglikane Saint Margaret në Winnipeg në vitin 2016 ndryshoi rrënjësisht jetën e tij. Simon ishte një grua e zgjuar dhe e bukur, e mbushur me një forcë bujare që buronte nga besimi i saj. Në këtë kishë të bukur me dritare të ngjyrosura, stolat e mahonit dhe piano të vogël, Crawford pa një të ardhme të re që përfshinte Simon dhe ndoshta edhe Zotin. Më në fund, vitin e kaluar, ai u konvertua në Kishën Anglikane dhe më pas u martua me Simon. Crawford e përshkruan këtë ndryshim si një përvojë që i hapi një dimension të ri të realitetit dhe kuptimit që më parë nuk e kishte perceptuar.

Historia e Crawford reflekton një fenomen më të gjerë: një rikthim i fesë mes intelektualëve, sipërmarrësve dhe figurave publike. Pas rritjes së ateizmit të ri në fund të shekullit XX, i promovuar nga Hitchens, Dawkins, Harris dhe Dennett, disa nga mendimtarët më të rëndësishëm po rishikojnë vlerën e besimit fetar. Historiani Niall Ferguson dhe psikologu Jonathan Haidt argumentojnë se feja krijon komunitet të fortë dhe plotëson një nevojë njerëzore për kuptim dhe moralitet, diçka që ateizmi i pastër nuk mund ta ofrojë. Haidt thekson se gjatë evolucionit njerëzit kanë zhvilluar aftësinë për të krijuar një “rreth të shenjtë” dhe për t’u lidhur me të tjerët në mënyrë që të krijohet një komunitet i fortë, një dimension që nuk mund të zëvendësohet vetëm nga racionaliteti dhe shkenca.

Rritja dhe rënia e ateizmit të ri shoqërohet me ndryshime të mëdha demografike dhe kulturore: numri i besimtarëve ra ndjeshëm në Perëndim gjatë shekullit XX, por pas vitit 2020 shihet një rikthim i të rinjve drejt fesë. Shumë figura publike si Joe Rogan, Russell Brand, Peter Thiel, Elon Musk dhe Jordan Peterson kanë filluar të flasin hapur për vlerat e besimit, duke e parë fenë jo vetëm si një ideologji, por si një udhëzim për jetën dhe moralin. Këta individë tregojnë se edhe ata që kanë kaluar trauma ose zhgënjime të thella shpirtërore mund të gjejnë kuptim dhe shërim përmes fesë, duke e shndërruar përvojën personale në një rrugë drejt kuptimit dhe bashkimit me komunitetin.

Historitë e Ayaan Hirsi Ali ( shkrimtare, politikane dhe aktiviste somalezo-holandeze) dhe Paul Kingsnorth ( shkrimtar, poet dhe aktivist britanik) tregojnë këtë lëvizje personale dhe shpirtërore. Hirsi Ali, e lindur në një familje muslimane e cila ka përjetuar dhunë të tmerrshme gjatë fëmijërisë, gjeti strehim shpirtëror dhe kuptim te krishterimi pas një jete të mbushur me sfida dhe trauma. Paul Kingsnorth, pas një udhëtimi të gjatë spiritual dhe lidhjes së thellë me natyrën, gjeti një ekuilibër midis natyrës dhe hyjnores në Orthodoksinë Romake. Të dy tregojnë se rikthimi te feja shpesh nuk është rezultat i një vendimi racional, por i një përvoje personale dhe ndjesie të brendshme për kuptim. Për shumë njerëz, ky rikthim është një mënyrë për të rigjetur lidhjen me natyrën, traditat dhe kulturën që shpesh janë humbur në botën moderne.

Ky rikthim nuk është vetëm individual. Në komunitetet lokale, shihet një gjallërim i fesë, veçanërisht në kishat katolike dhe ortodokse në SHBA. Të rinjtë po gjejnë kënaqësi dhe lidhje të vërtetë shpirtërore, duke u angazhuar në rituale, muzikë të kishës dhe biseda për kuptimin e jetës. Prania e ritualeve dhe komunitetit po ndihmon në rindërtimin e lidhjeve shoqërore dhe shpirtërore, të dëmtuara nga izolimi dhe atomizimi i shoqërisë moderne. Për shumë prej tyre, pjesëmarrja në kishë ofron një sens të përbashkët ku mund të diskutohen pyetje të mëdha mbi moralin, dashurinë dhe qëllimin e jetës, gjë që nuk mund të gjendet thjesht përmes teknologjisë apo edukimit.

Shumë prej të rinjve po i drejtohen fesë për të gjetur një lidhje të thellë, të ndërtuar mbi tradita dhe rituale. Në disa nga kishat më të njohura, pjesëmarrësit e rinj janë tashmë më të shumtë se brezat e mëparshëm, duke reflektuar një kërkim për kuptim dhe bashkim shpirtëror që shkon përtej materializmit dhe teknologjisë. Rikthimi te feja po shfaqet gjithashtu në rritjen e komuniteteve online dhe në përhapjen e diskutimeve mbi moralin, etikën dhe spiritualitetin midis të rinjve.

Në përfundim, rikthimi te feja në botën moderne nuk shihet si një trend ose modë kulturore por si një reagim ndaj boshllëkut shpirtëror dhe një përpjekje për të balancuar fuqitë e shkencës dhe teknologjisë me dimensionin shpirtëror të jetës. Historia e Crawford dhe shumë të tjerëve tregon se besimi mund të jetë një burim i fuqishëm rikuperimi, dashurie dhe udhëheqjeje morale në një botë që shpesh duket e humbur. Rikthimi te besimi nuk është vetëm për individualizmin, por për rikrijimin e komunitetit dhe lidhjes njerëzore, duke i dhënë jetës një kuptim më të thellë dhe qëndrueshmëri shpirtërore. Ai përfaqëson një formë të re të kërkimit për kuptim, ku individët dhe shoqëritë mund të gjejnë harmoni mes materializmit, racionalitetit dhe shpirtit.

Burimi: The Freepress

Peter Savodnik është gazetar dhe autor amerikan, i njohur për shkrimet e tij mbi politikën dhe kulturën. Ai është kryeredaktor në The Free Press dhe ka kontribuar në publikime të tjera të njohura si Vanity Fair, The Guardian, The Atlantic, Wired, GQ, Harper’s Magazine, dhe Tablet

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.