Vendi ku asnjë nuk donte të jetonte, por tani ka radhë për të banuar!

Gazeta Si – A e mbani mend historinë e fshatrave të shpopulluara? Ku njerëzit rindërtojnë shtëpitë e tyre me ndihmën e Provincës? Shkoi siç duhej. Grantet ishin joshëse dhe shkojnë deri në 100 mijë euro.

Deri më tani – afati i parë i aplikimit ishte nga 19 maji deri më 30 qershor, dhe do të ketë një tjetër nga 14 nëntori deri më 31 dhjetor – janë marrë 291 kërkesa.

Dhe plot 30 janë përqendruar në Luginën e Rabbi-t, në krahinën e Trentinos, Itali. “Jemi të lumtur: do të thotë se ka një zhurmë”, – komenton kryetari i bashkisë, Lorenzo Cicolini. “Nga ato 30 kërkesa, dy të tretat janë nga vendasit”.

Historia e fshatit

Lugina e Rabbi-t, është një nga më të largëtat në Trentino dhe nuk është për t’u habitur që përfundoi në listën e zonave që meritojnë grante.

Ishte një nga të fundit që u rikuperua nga natyra. Legjenda thotë se banorët e parë ishin shërbëtorë të zotërinjve të Caldés dhe Samoclévo, të cilët u rebeluan pas shekujsh abuzimi.

Duket se fantazma e Grótol-it – një ndihmës i kontëve të Caldés, i vrarë pranë Piazzolla-s – kishte mbetur për vite me radhë duke terrorizuar njerëzit, duke tundur zinxhirët e tij dhe duke rrokullisur gurë mbi shtëpitë e tyre, derisa një ekzorcist e mbylli në Dos de la Cros, në Luginën Saent.

Banorët e Rabbi-t ishin fermerë qumështi, prodhues djathi dhe barinj. Në kohë thatësire, ata sillnin ujë nga Lugina Ultimo, përtej kreshtës së malit.

Çdo vit, me ardhjen e motit të parë të ftohtë, burrat linin shtëpitë e tyre dhe emigronin në Veneto, Breshia, Milano dhe ndonjëherë edhe deri në Piemonte.

Ata ishin punëtorë krahu që punon me sharra: ndanin trungjet, dhe prisnin dru të katrorizuar.

Gjatë shekullit të 19-të, kur Austria ndërtoi hekurudhat e saj, brigada të tëra punëtorësh nga lugina vendosën traversat në të gjithë Evropën Qendrore. Duket se ata ishin jashtëzakonisht të aftë.

Fillimi i shpopullimit

Me ardhjen e modernitetit, mënyra tradicionale e jetesës mori fund dhe popullsia u shemb. Lugina, e cila midis viteve 1930 dhe 1950 kishte midis 2,200 dhe 2,500 banorë, humbi 40% të popullsisë së saj brenda pak dekadash.

Në vitin 1991, popullsia numëronte më pak se 1,478. Që atëherë, shpjegojnë ata, është vërejtur rënia normale demografike e zakonshme në të gjithë Italinë, e përkeqësuar nga fakti se të vetmit emigrantë të parë kohët e fundit në ato anë ishin punëtorë sicilianë të thirrur për të vendosur fibra optike, të cilët sigurisht nuk ngritën kampe në brigjet e luginës pas zhvendosjes së tyre.

“Sidoqoftë, nuk mund ta quajmë vërtet braktisje”, shpjegon kryebashkiaku Cicolini. Në vitin 2023, rreth 100 fëmijë lindën në të gjithë Val di Sole dhe 19 ishin nga Rabbi.

Fakti që qyteti mori kaq shumë aplikime kur u lëshua njoftimi provincial, është gjithashtu një shenjë e shëndetit të mirë.

Komuniteti është i gjallë. Ekziston një grup alpin, një degë SAT, një klub skijimi dhe një grup të rinjsh. Ata tani po organizojnë një festë për kthimin e lopëve nga kullotat malore, e planifikuar për 20 shtator.

Afërsia me Val di Sole

Sot, distancat janë shkurtuar. Val di Rabbi është vetëm një hap larg ekonomisë së lulëzuar të Val di Sole, e cila arrin të thithë pjesën më të madhe të fuqisë punëtore.

Nuk ndihet më i izoluar nga pjesa tjetër e botës, dhe sot edhe kryeqendra, nëse dëshirohet, mund të arrihet me një orë udhëtim me makinë.

Së dyti, por jo më pak e rëndësishme, lugina nuk ka teleferikë. Nuk ka përjetuar zhvillimin e shpejtë turistik dhe urban.

Shkurt, ndryshe nga luginat e tjera anësore të Val di Sole, ajo ka arritur të ruajë një peizazh alpin të paprekur.

Jo mollëve

“Pas gjithë kësaj qëndron edhe një zgjedhje politike”, thotë Cicolini. Për vite me radhë, banorët e Rabbi-t kanë përfshirë një ndalim të rreptë për ndërtimin e serrave, gardheve dhe shtyllave të betonit në planin kryesor të bashkisë: ata donin të shmangnin mbingarkesën nga rreshtat e pemëve të mollëve, të cilat do të kishin shkatërruar uniformitetin e livadheve.

Pra, tani, për të kuptuar se ku fillon lugina, e tëra çfarë duhet të bëni është të shikoni se ku mbaron Golden Delicious.

“Ne gjithashtu kemi vendosur”, për të shmangur turmat e pakontrollueshme të vizitorëve ditorë, “të kufizojmë hyrjen e turistëve në Parkun Kombëtar Stelvio”.

Në Fonti di Rabbi, ka një ndarje të qartë. Kryetari i bashkisë fillimisht donte ta vendoste më poshtë luginës, por, ndonjëherë duhet të bësh kompromise.

Arinjtë, bujtinat dhe djathi

Sigurisht, ka edhe disa shqetësime të fshehura këtu. Kurthet e forta kundër arinjve, vetëm pak hapa larg shtëpive, dëshmojnë për kalimin e arinjve herë pas here.

Nga 36 bulmetoret malore në funksion në fillim të viteve 1970, kanë mbetur vetëm rreth dhjetë. “Tani ekziston edhe ky problem i qumështit të papërpunuar”, – shton kryetari i bashkisë.

“I kuptoj frikërat, por prodhuesit tanë të djathit gjithmonë e kanë bërë djathin në këtë mënyrë. Nuk mund t’i kërkosh një prodhuesi të vogël të ketë të njëjtin nivel kontrolli si një industri e madhe. Dhe duhet të sqarosh një gjë: siguria 100% nuk ​​ekziston në male”.

Megjithatë, jeta është përgjithësisht e qetë. Sezoni i verës po i afrohet fundit. Në vitet e fundit, përveç Hotel Miramonti dhe Hotel Terme, bujtinat, rezidencat dhe B&B-të kanë mbirë si kërpudhat, kryesisht shtëpi të vjetra fshatare të konvertuara, të rinovuara dhe të marra me qira për një pasuri (sipas banorëve vendas, një arab nga Emiratet dhe një amerikan nga Kentucky kanë kaluar pushimet këtu në javët e fundit).

Në kishën e San Bernardos – që daton që nga fundi i viteve 1950, me një Dante të bukur në fasadë- do të festohen dy dasma.

Në çdo tabelë njoftimesh, është vendosur një njoftim që thërret takimin e bashkëshortit/bashkëshortes, dhe këtu është e nevojshme një shmangie nga tema.

Konsorciumi

“Këtu në Rabbi, pylli dhe mali nuk i përkasin as Shtetit, as Bashkisë, as Provincës: ne kemi konsorciumin!”, thonë ata. Çfarë janë ato? Formalisht, ato janë shoqata private, pronarë të aseteve kolektive.

Por është e vështirë për një të huaj, e lëre më për një vendas të zhytet në këtë kujtesë misterioze të ligjit feudal.

Mjafton të themi se ka 23 konsorciume në Rabbi. Se mund t’u bashkohesh disave me të drejtë, thjesht duke qenë banor.

Se në të tjerat, e drejta është e transferueshme, si aksionet e kapitalit të një shoqërie aksionare. Se anëtarët, çdo herë, takohen përsëri dhe qeverisin vetë natyrën. “Nëse ka një shteg për t’u rregulluar, një mur për t’u riparuar, dru për t’u shitur, ne vendosim!”.

Nuk është rastësi që Geremia Gios, profesor në Trento dhe kryetar bashkie i Vallarsës, thotë gjithmonë: ‘Për të shpëtuar Apeninet, janë marrë 3,000 masa. Por ata mund të ndërtojnë edhe 5,000 dhe vetëm duke vënë në lojë interesat e njerëzve mund ta ndalojmë shpopullimin”.

Një recetë që, para se të thotë lamtumirë, kryetari i bashkisë Cicolini e përshkruan me tre fjalë: “Shërbimet, cilësia e jetës, zhvillimi ekonomik”.

Kontributet e Provincës po lëvizin në këtë drejtim. “Një gjë, megjithatë, dua të theksoj. Do të jemi shumë të kujdesshëm ndaj atyre që mashtrojnë”.

Përshtati: Gazeta “Si”