.png)
Nga Gazeta ‘Si’- Zgjedhjet e qershorit për Parlamentin Evropian dhanë një sukses historik për partitë e ekstremit të djathtë dhe euroskeptike. Tani që përbëjnë gati një të katërtën e dhomës, këto parti janë të gatshme të ushtrojnë një ndikim të fuqishëm në trajektoren e ardhshme politike të Bashkimit Evropian, duke përfshirë synimin për të rikthyer aspekte të ndryshme të integrimit dhe duke kundërshtuar zgjerimin e mëtejshëm të bllokut.
Parë nga Moska, ky rezultat me siguri do të jetë shkak për festë. Politikanë të ndryshëm të shquar rusë përshëndetën ngritjen e partive të krahut të djathtë në BE pas zgjedhjeve, me ish-presidentin Dmitry Medvedev duke bërë thirrje që liderët pro-BE të zbresin “në grumbullin e hirit të historisë”.
Rusia gjithashtu bëri përpjekje të mëdha për të mbështetur partitë euroskeptike në prag të votimit, duke përfshirë edhe pagesën e politikanëve të ekstremit të djathtë të BE-së për të papagallizuar pikat e bisedës në Kremlin, si dhe duke nisur fushata masive dezinformuese në internet dhe sulme kibernetike në faqet kryesore të internetit. Për më tepër, me Hungarinë që tani mban presidencën e rradhës të BE-së, Moska po bën gjithçka që mundet për të ndihmuar presidentin miqësor hungarez Viktor Orban të përmbysë një qëndrim të unifikuar të BE-së për luftën e Rusisë në Ukrainë.
Përpjekjet e fundit të Rusisë shënojnë një rritje të dukshme në përpjekjet e saj për të minuar BE-në. Kremlini ka pasur prej kohësh armiqësi ndaj bllokut – por ndërsa konfrontimi i Rusisë me Perëndimin është intensifikuar, kjo armiqësi vetëm sa është rritur. Për Moskën, momenti i ri drejt zgjerimit dhe thellimit të BE-së përfaqëson një kërcënim unik dhe gjithnjë e më urgjent ndaj përpjekjeve të saj për të pohuar modelin e saj joliberal të qeverisjes, brenda dhe jashtë vendit.
Është BE, jo NATO, ajo që paraqet kërcënimin real ekzistencial për Kremlinin. Kjo për shkak se anëtarësimi dhe integrimi i Ukrainës në BE mund t’i japë një goditje fatale presidentit rus Vladimir Putin dhe regjimit të tij duke e kthyer Ukrainën në atë që Rusia i frikësohet më shumë: një alternativë politike, ekonomike dhe sociokulturore për vetë Rusinë. Megjithëse popullariteti i Putinit mes rusëve mbetet i lartë, Kremlini mund të shqetësohet shumë mirë se qytetarët rusë mund të fillojnë të shohin përfitimet e anëtarësimit në BE përtej kufirit dhe të dëshirojnë një të ardhme alternative për vendin e tyre.
Kjo do të shpjegonte pse Putini filloi luftën e tij të gjatë kundër Ukrainës në vitin 2014 . Në atë kohë, Ukraina ishte ushtarakisht neutrale dhe nuk po kërkonte aktivisht të anëtarësohej në NATO. (Ai kishte shprehur më parë interes për anëtarësim në vitin 2008.) Por Kievi ishte gati të nënshkruante një marrëveshje asociimi me BE-në që ndërhyrja e Kremlinit në politikën e Ukrainës nuk mund ta parandalonte.
Komentatorët perëndimorë kanë injoruar kryesisht marrëdhëniet BE-Rusi, në vend të kësaj shpesh fajësojnë zgjerimin e mundshëm të NATO-s për katalizimin e agresionit të Kremlinit. Përkrahësit e teorisë së NATO-s përfshijnë akademikë (të tillë si John Mearsheimer dhe Stephen M. Walt ), figura mediatike (si Tucker Carlson ) dhe politikanë populistë (si Nigel Farage i Britanisë dhe ish-presidenti i SHBA Donald Trump ). Të dy këta të fundit kanë përsëritur pretendime në këtë drejtim gjatë javëve të fundit.
Në themel të këtyre justifikimeve për luftën e Rusisë është supozimi që Kremlini e konsideron seriozisht – dhe është i justifikuar ta konsiderojë – zgjerimin e NATO-s drejt lindjes si një kërcënim për sigurinë fizike të Rusisë. Putini me siguri do të donte të thyente NATO-n dhe unitetin perëndimor, por jo sepse ai mendon se Rusia është e kërcënuar ushtarakisht. Nëse do ta bënte, ushtria ruse nuk do të linte pothuajse të pambrojtur kufirin e vendit prej rreth 1600 miljesh me anëtarët e NATO-s, pasi ajo ridislokon trupa dhe armë në Ukrainë.
Edhe pa minuar drejtpërdrejt stabilitetin e regjimit brenda Rusisë, zgjerimi i BE-së përbën një kërcënim për një shtyllë kyçe ideologjike të politikës së jashtme të Putinit: obsesionin e tij të vjetëruar për të mbajtur një të ashtuquajtur sferë ndikimi përgjatë periferisë së Rusisë . Nevoja e perceptuar e Rusisë për të kontrolluar orientimin politik të fqinjëve të saj nuk mund të ndryshojë më thellë nga këndvështrimi i vendeve anëtare të BE-së, të cilat synojnë të përforcojnë fuqinë dhe ndikimin e tyre duke ndarë sovranitetin e tyre në një bllok. Për këtë qëllim, BE-ja ka zhvilluar një arkitekturë komplekse institucionale për të siguruar një ekuilibër ku çdo shtet ndjen se ka një fjalë të drejtë në vendimmarrje.
Rusia, në të kundërt, kërkon të imponojë vullnetin e saj mbi vendet kufitare dhe t’i pengojë ato të formësojnë të ardhmen e tyre – ose drejtpërdrejt përmes pushtimit, siç po përpiqet Rusia në Ukrainë, ose indirekt përmes taktikave të ndryshme shtrënguese, duke përfshirë korrupsionin e armatosur. Organizatat rajonale të udhëhequra nga Rusia, si Organizata e Traktatit të Sigurisë Kolektive dhe Bashkimi Ekonomik Euroaziatik, shërbejnë kryesisht si forume për Kremlinin për të ushtruar presion ndaj vendeve fqinje që të ndjekin prioritetet e tij në vend që të ndjekin një bashkëpunim të vërtetë.
Rusia ka të drejtë të shqetësohet për aftësinë e BE-së për të nxitur ndryshime të thella politike. Që nga fundi i Luftës së Ftohtë, anëtarësimi në BE ka qenë vendimtar në formësimin e ish-regjimeve autokratike në Evropën Qendrore dhe Lindore në demokraci liberale të lulëzuara. Kjo nuk është rastësi: kriteret e anëtarësimit të BE-së kërkojnë që anëtarët e rinj të kenë institucione që garantojnë demokracinë, sundimin e ligjit, të drejtat e njeriut dhe mbrojtjen e pakicave – vlera që janë të kundërta me ato të promovuara nga regjimi rus.
Rusia e ka forcuar kundërshtimin e saj ndaj zgjerimit të BE-së gjatë viteve teksa ka vëzhguar efektin transformues të anëtarësimit. Kur tre shtetet baltike plus të tjerat – duke përfshirë Republikën Çeke, Poloninë dhe Sllovakinë – u bashkuan në vitin 2004, Moska mori pak vëmendje, në lidhje me bllokun kryesisht nga një lente ekonomike dhe jo nga një lente gjeopolitike.
Megjithatë, në vitet që nga viti 2004, Rusia është zgjuar me realitetin e fuqisë së BE-së për të nxitur ndryshime të thella politike të brendshme. Asnjë vend nuk e ilustron këtë më mirë se Ukraina. Pasi ukrainasit protestuan në fund të vitit 2013 kundër vendimit të presidentit të atëhershëm Viktor Yanukovych për t’u tërhequr nga një marrëveshje asociimi me BE-në e fundit që çoi në rrëzimin e tij në shkurt 2014-Putin u përpoq të rivendoste kontrollin mbi drejtimin politik të vendit duke aneksuar Krimenë.
Më pas, në shkurt 2022, Rusia bëri përpjekjet e saj për të mbajtur Ukrainën nga bashkimi me komunitetin perëndimor një hap më tej duke nisur një pushtim në shkallë të plotë – i cili, për ironi, rriti perspektivat e integrimit në BE jo vetëm për Ukrainën, por edhe për Moldavinë dhe Gjeorgjinë fqinje.
Që atëherë, Rusia ka përdorur taktika të ndryshme për të penguar gjithashtu rrugët e anëtarësimit të Moldavisë dhe Gjeorgjisë, duke përfshirë edhe përmbysjen e qeverisë pro-BE të së parës dhe duke mbështetur miratimin e fundit të kësaj të fundit të një “ligji për agjentët e huaj” të stilit rus për të mbytur disidencën demokratike.
Megjithatë, BE-ja nuk duhet t’i shmanget zgjerimit. Zgjerimi i bllokut ka qenë një forcë unike efektive për nxitjen e prosperitetit , stabilitetit dhe demokracisë në kontinentin evropian gjatë dekadave, duke e afruar rajonin gjithnjë e më shumë me vizionin e një Evrope të tërë, të lirë dhe në paqe.
Për më tepër, suksesi ose dështimi i raundit të ardhshëm të zgjerimit të BE-së do të ketë pasoja goditëse për të ardhmen e rendit ndërkombëtar. Rusia, duke synuar të parandalojë zgjerimin e BE-së dhe të vendosë kontrollin e saj mbi Ukrainën, Moldavinë dhe Gjeorgjinë, është në një fushatë për të ripohuar idenë e saj perandorake në Evropë. Kjo paraqet një sfidë të madhe për besueshmërinë e vizionit post-perandorak të BE-së për të arritur një qeverisje rajonale bashkëpunuese përmes integrimit – në fund të fundit arsyeja e ekzistencës së bllokut. Suksesi rus do të rrezikonte gjithashtu legjitimimin e ekspansionizmit diku tjetër duke inkurajuar vendet e tjera të ndjekin strategji të ngjashme perandorake kundër fqinjëve të tyre.
Për të siguruar dështimin e vizionit imperialist të Rusisë, BE-ja duhet të zbatojë premtimet e saj për integrimin e anëtarëve të rinj – duke u bërë më elastike në proces. Do të ishte një dështim strategjik dhe etik të mos mbështesësh vendet e tjera evropiane që dëshirojnë të zhvillojnë institucione politike elastike demokratike, shoqëri të fuqishme civile dhe ekonomi në lulëzim. Rusisë nuk duhet t’i jepet veto.
Burimi: Foreign Policy/Përshtati Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
